Moliya bozori

Taqdim etuvchiga QQ Davlat va munits. obligatsiyalari Egasining ismu yovlgan QQ
"1
Depozit sertifikat

Jamg'arma sertifikat


Bank
kitobchasi


Korporativ obligatsiya


Derivativlar


Aksiya


Xususiy-
lashtinsh QQ


Veksel


Garov qog ozlari


Chek


Omboming qo'sh
guvohnomasi


Omboming
oddiy
guvohnomasi


Konosament


Ombor guvohnomasi


h


Garov guvohnomasi
(varrantlar)


Orderli QQ


8-chizma. Qimmatli qog'ozlaming klassifikatsion turlari.

3. 
   Qimmatli qog'ozlaming hayotiylik jarayoni
   

Qimmatli qog'ozning hayotiyligi quyidagi jarayonlami o‘z ichiga oladi:

• 
  emissiyaga tayyorgarlik (emissiyaoldi);
  
• 
  emissiya risolasini davlat ro'yxatidan o'tkazib chiqarish va joylashtirish (emissiya);
  
• 
  bozor muomalasi;
  
• 
  muomaladan chiqarish (so‘ndirish).
  

Наг bir jarayondagi ishlar tegishli qonun hujjatlarida belgilan- ganidek amalga oshiriladi.
Birinchi bosqich (emissiyaga tayyorgarlik) quyidagi jarayon- lardan iborat: chiqarilajak.qimmatli qog'ozlami, ulaming hajmini va qiymatini bazisiga ekvivalentliligi darajasi asosida maqsadga


35




muvofiqligini, bozor tendensiyasini, shartlarini tadqiq qilish va asoslash; emissiya taktikasi va strategiyasini ishlab chiqish; uni muhokama qilish va chiqarish to'g'risida qaror qabul qilish (vakolatli organ tomonidan); emissiya risolasini davlat ro'yxatidan belgilangan tartibda o'tkazish uchun tayyorlash.
Ikkinchi bosqichda emissiya risolasi davlat ro'yxatidan o'tka- ziladi, qonunchilik hujjatlari va risolada belgilangan tartibda reklama qilinib, potensial investoriar o'rtasida joylashtiriladi, emissiya nati- jalari to'g'risida hisobot berib boriladi.
Uchinchi bosqichda joylashtirilgan qimmatli qog'ozlar ikki- lamchi bozorda lining konyunkturasiga bog'liq holda erkin muoma- lada bo'ladi, buning uchun emitent ulaming ekvivalentlilik dara- jasini uzluksiz ta’minlab, bozordagi kursini monitoring qilib boradi. Bunda emitent va bozoming tranparentliligi katta ahamiyatga ega.
To'rtinchi bosqich — qimmatli qog'ozlami ulaming risolasi shartlariga asosan hamda (yoki) qonun hujjatlanda belgilangan hollarda va tartibda muomaladan chiqarish (so'ndirish).
O'zbekiston Respublikasining «Qimmatli qog'ozlar bozori to'g‘risida»gi Qonuniga asosan, korporativ qimmatli qog'ozlaming hayot jarayonlari bunday qog'ozlar bilan bog'liq munosabatlami tartiblashtiruvchi vakolatli davlat organi tomonidan muvofiqlash- tiriladi va nazorat qilinadi. Bunda tijorat banklarining aksiyalarini chiqarilishi Qimmatli qog'ozlar bozori faoliyatini muvofiqlashtirish va nazorat qilish Markazi tomonidan Markaziy bank bilan keli- shilgan tartibda amalga oshiriladi.
Banklaming aktivlari bilan bog'liq qimmatli qog'ozlami Mar­kaziy bank tartiblashtiradi.
Veksellarni chiqarilishi Markaziy bank va Moliya vazirligi tomonidan tartiblashtiriladi. Davlat qimmatli qog'ozlari bozorini vakolatli davlat organlari (qog'oz turlariga qarab, Vazirlar Mah- kamasi, Moliya vazirligi, Markaziy bank) tartiblashtiradi.
Korporativ qimmatli qog'ozlar chiqarilishida emitentdan davlat budjetiga qonunda belgilangan hajmda emission yig'im olinadi. Vakolatli davlat organi respublikada davlat ro'yxatidan o'tkazilgan qimmatli qog'ozlaming umumiy davlat reyestrini yuritadi va ro'yxatini muntazam e’lon qilib boradi. Qimmatli qog'ozlami davlat ro'yxatidan o'tkazmasdan, ommaviy axborot vositalari orqali rek­lama qilish man etiladi.