Moliya bozori

124

TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR

CH
Aksiyadorlik jamiyati; aksiyalar emissiyasi; xususiylashtirish; davlat
tasarruHdan chiqarish; vaucher; kuzatuv kengashi; aksiyadorlik jamiyatining
ijroiya organi; emission faoliyat; investitsion faoliyat; emissiya risolasi; investitsion
samaradorlik.


9


NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Xususiylashtirishning qanday usullari bor?
   
2. 
   Aksiyadorlaming umumiy yig‘ilishi qanday vakolatlarini bilasiz?
   
3. 
   Kuzatuv kengashining vazifalari nimalardan iborat?
   
4. 
   Aksiyadorlik jamiyatlarining dividend siyosati.
   

125

8-bob. TIJORAT BANKLARINING MOUYA

BOZORIDAGI VAZIFALARI

1. 
   Tijorat banklari haqida umumiy tushuncha
   

Bank — bu tijorat tashkiloti bo'lib, yuridik va jismoniy shaxs- lardan omonatlami qabul qilish, olingan mablag'lardan o'z tavak- kalchiligi va xatari ostida kreditlash yoki investitsiyalash, shuning- dek, to'lovlarni amalga oshirish uchun foydalanadigan yuridik shaxsdir. 0‘zbekistonda banklar faoliyati, jumladan, ulaming qim- matli qog'ozlar bozoridagi faoliyati O'zbekiston Respublikasining «Banklar va bank faoliyati to*g‘risida»gi hamda «O'zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida»gi Qonunlari bilan tartibga solinadi. Bizning mamlakatimizda, ko'pgina rivojlangan davlatlardagi kabi, ikki pog'onali bank -tizimi mavjud bo'lib, uni boshqa banklar faoliyatini tartibga solib turuvchi, hukumatning «bankchisi» vazifasini o'taydigan va pul muomalasini tartibga solib turuvchi, «banklar banki» bo'lgan Markaziy bank boshqarib turadi (birinchi pog'ona). Tijorat banklari xo'jalik yurituvchi subyektlarga kredit, hisob-kitob yuritish xizmatlarini ko'rsatadi, ular passiv (o'z shaxsiy resurslarini shakllantirish bilan bog'liq bo'lgan), aktiv (omonatlarni joylashtirish operatsiyalari) hamda vositachilik (kredit bilan bog'liq bo'lmagan) operatsiyalarini amalga oshiradi (ikkinchi pog'ona).
O'tish davrida banklar boshqa xo'jalik yurituvchi subyektlar o'rtasida qimmatli qog'ozlar bozorida faoliyat ko'rsatish uchun eng qulay shart-sharoitlarga ega bo'ldi va hozir ham ana shunday sharoitlaiga egadir. Birinchidan, an’ana bo'yicha, banklarda fond bozori to'g'risida tasawurga ega bo'lgan yuqori malakali kadrlar to'plangan. Ikkinchidan, banklar to'g'risidagi qonunchilikning o'zi tijorat bankining faoliyatini aksiyadorlik jamiyati, ya’ni muomalaga qimmatli qog'ozlami va awalambor aksiyalami chiqarib turuvchi emitent sifatida tartibga solib turadi. O'zbekistonda birinchi yirik