Moliya” fanidan O’quv-uslubiy majmua bilim sohalari

Kapital strukturasining ahamiyati
U firma uchun moliyaviy kapitaldan foydalanish xarajatlarini minimallashtirishga urinishda iqtisodiy ahamiyat kasb etadi. Kapital bahosi ham, ishlab chiqarish xarajatlari kabi boshqa xarajatlar ham umumiy bir xususiyatga ega bo’lib, ular oddiy aksiyadorlarga to’lanadigan pul ko’rinishidagi dividendlar miqdorini qisqartirishi mumkin.
Mustaqillik yondashuvi
Nobel mukofotiga sazovor bo’lgan ikki iqtisodchi - Franko Modigliani va Merton Miller (bunday keyin MM deb ataymiz) biznes dunyosi haqidagi eng tor ma’nodagi farazlardan foydalangan holda kapital strukturasi haqidagi qarorning ahamiyatini tahlil qilishgan. Ayniqsa, MM firmaning investitsiya siyosati (ya’ni, u amalga oshirishi mumkin bo’lgan investitsiya to’plami) va dividend siyosati(aksiyadorlarga to’lanadigan firma foydasi miqdori) o’zgarmasligi, ya’ni ular firmaning kapital strukturasi borasidagi qarorlari ularga ta’sir qilmasligini ta’kidlab o’tgan. Ular keyinchalik ko’plab farazlarga asoslangan holda, firmaning kapital strukturasidagi nisbat firmaning kapital bahosi yoki uning oddiy aksiyalari qiymatiga ta’sir o’tkazmasligini ko’rsatib bergan. Bu yondashuv ba’zan kapital strukturasi mustaqilligi deb ham ataladi, chunki firmaning qiymati uning qanday moliyalashtirilganiga bog’liq emas (mustaqil). MM ning mustaqillik g’oyasi asosida yotuvchi asosiy farazlar quyidagilarda aks etgan:

1. 
   Korporativ foyda soliqqa tortilmasligi kerak
   
2. 
   Kapital strukturasi faqatgina aksiyalar va obligatsiyalardan tashkil topadi.
   
3. 
   Investorlar sof operativ foydani (bu biz oldinroq fikr yuritgan FSTD dir) prognoz qilishda bir tomonlama yondashadilar.
   
4. 
   Aksiyalar va obligatsiyalar mukammal va to’yingan bozorlarda savdo qilinadi
   

Bunday bozor holatida, “Firma o’z fondlarining jami qiymatiga foydalanilayotgan moliyalashtirish manbalari tarkibini o’zgartirish orqali (ijobiy yoki salbiy) ta’sir eta oladimi?” degan savolning javobi - yo’q (ta’sir eta olmaydi).
Xulosa o’rnida, Modigliani va Miller gipotezasi yoki MM qarashida ta’kidlab o’tilgan mukammal iqtisodiy dunyoda firmaning bozordagi aksiyalari jami qiymatiga buxgalteriya balansining o’ng tomonidagi joylashuv ta’sir qilmaydi. Bu esa firmaning bozordagi oddiy aksiyalarining bozor qiymati va to’lanmagan qarzlarning yig’indisi kompaniya tomonidan qancha miqdorda qarz kapitalidan foydalanilganligidan qat’iy nazar doimo bir xil bo’lishini anglatadi. MM ning bu qarashi firmaning qiymati kapital strukturasi tarkibidan mustaqil bo’lganligi uchun, u ba’zan mustaqillik gipotezasi deb ham yuritiladi.
Moliyalashtirish manbasi tanlovi borasidagi ushbu yondashuvning enh
muhim jihatlari 21.3-rasmda tasvirlangan. Unda firma aktivlarining tarkibi (buxgalteriya balansining chap tomoni) o’zgarmas deb olinadi. A moliyalashtirish nisbatiga ko’ra firma o’z aktivlarining 30 foizini oddiy aksiyalar va qolgan 70 foizini obligatsiyalar hisobiga moliyalashtiradi. B moliyalashtirish nisbatiga ko’ra esa firma nisbatni qarshisiga o’zgartiradi va aktivlarning 70 foizini oddiy aksiyalar, qolgan 30 foizini obligatsiyalar bilan moliyalashtiradi. Oldingi mulohazalarimizdan kelib chiqib, biz A moliyalashtirish nisbati ko’proq leverejga ega reja ekanligini bilib olamiz.
Shunga e’tibor qaratingki, 21.3-rasmdagi “pirog”lar bir xil bo’lib, ular firmaning qiymati - firmaning bozordagi aksiyalarining jami bozor qiymatini bildiradi. Shuning uchun, A moliyalashtirish nisbati natijasida yuzaga kelgan firmaning umumiy qiymati va B moliyalashtirish nisbatidan kelib chiqadigan umumiy qiymat o’zaro teng bo’ladi. Firma qiymati haqiqatda tanlanadigan moliyalashtirish nisbatiga bog’liq emas, ya’ni mustaqildir.

Obbgatsiyab
r
J0*i

"B" moliyalashtirish nisbati