Moliya” fanidan O’quv-uslubiy majmua bilim sohalari
Yüklə 4,22 Mb.
|
|
Dividendlarning o‘sib borishi modelini amaliyotga tadbiq etish masalalari Dividendlarning o‘sib borishi modelining eng asosiy afzalliklaridan biri kompaniyaning kapital bahosini hisoblashda uning qo‘llash uchun soddaligi hisoblanadi. Investorning talab etilgan qaytim stavkasini hisoblash uchun tahlilchi hozirgi dividend va aksiya bahosini kuzatib borishi va kelgusida dividendlardagi
o‘sish darajasini hisoblashi zarur bo‘ladi. Modelning birlamchi kamchiligi uning tadbiq etilishi va qo‘llanilishi bilan bog‘liq. Buning sababi dividendlarning o‘sib borishi modeli fundamental faraz, dividendlarning o‘zgarmas g darajada o‘sib borishiga asoslanadi. Bu farazdan foydalanmaslik uchun tahlilchilar murakkabroq baholash modellaridan foydalanadilar, misol uchun 5 yil bir xil darajada va keyin kelgusi 6 yilda kamroq darajada o‘sishi. Biz bu yerda bunday murakkab modellardan foydalanmaymiz. Hatto o‘zgarmas o‘sish darajasidan foydalanish mumkin bo‘lsa ham, o‘sha o‘sish darajasini hisoblashimiz zarur. Biz dividendlarning o‘sish darajasini o‘tgan yillardagi ma’lumotlardan foydalangan holda o‘zimiz hisoblay olamiz yoki o‘sishning kutilgan darajalarini nashr etilgan manbalardan topishimiz mumkin.Value Line kabi investitsion maslahat xizmatlari o‘zlarining tahlil qilingan daromadlarning o‘sish darajalarini (odatda 5 yillik ma’lumotlar beriladi) va Institutional Brokerlarning Baholash Tizimi (I/B/E/S) qimmatli qog‘ozlarning turlari bo‘yicha 1000 dan ortiq tahlilchilarning har bir aksiyadan daromadlarning hisoblangan prognozlarini taklif etadi. Bu hisob-kitoblar foydali, ammo undan foydalanishda tahlilchining ehtiyotkorona qarori zarur, chunki ular daromadga qaratilgan (dividendlarga emas) va faqat 5 yilgacha bo‘lishi mumkin (dividendlarning o‘sish modelida talab etilgandek, doimiy emas). Shunga qaramay ular foydali, dividendlarning dastlabki o‘sishini hisoblash uchun maslahat berishi mumkin. Kapital aktivlarni baholash modeli (KABM) KABM investorning biror firmaning oddiy aksiyalariga investitsiya qilgandagi talab etilgan daromad darajasini hisoblashda qo‘llaniladi. Bu model 3 narsaga bog‘liq: Riskdan holi daraja, rf. Butun bozorga taalluqli bo‘lgan oddiy aksiyaning qaytimi bilan bog‘liq bo‘lgan tizimli risk, yoki qimmatli qog‘ozning beta koeffitsiyenti, в Bozor-risk mukofoti, butun bozor bo‘yicha kutilgan qaytim orasidagi farqqa teng, ya’ni “o‘rtacha qimmatli qog‘oz” uchun kutilgan daromad darajasi minus risksiz daraja, yoki rm- rf KABM modelidan foydalangan holda investorning kutilayotgan qaytim stavkasi quyidagicha: kcs = rf+P (rm-rf)(9) misol._Oddiy aksiyaning moliyalashtirish bahosini KABM modeli orqali hisoblash Talbot Korporatsiyasining beta koeffitsiyenti 1.40ga teng. Shuningdek, foizning risksiz darajasi 3.75%ga teng va diversifikatsiyalashgan portfelning barcha oddiy aksiyalari uchun kutilayotgan qaytim stavkasi 12% ga teng. KABM modelidan foydalangan holda Talbot korporatsiyasining aksiyadorlik kapitali bahosini toping. qadam:yechim strategiyasini shakllantirish misolida biz oddiy aksiyaning bahosini dividendlar o‘sishining o‘zgarmas modeli va diskontlangan pul oqimi modeli orqali hisobladik. Bu misolda yuqoridagi misoldagi oddiy aksiyaning bahosini KABM orqali hisoblaymiz. Oddiy aksiyaning bahosini (9) tenglama orqali hisoblaymiz: oddiy aksiyaning bakosi (кСБ) — + /] (rm- Tf) qadam: raqamlarni ishga solish -misolga raqamlarni joylab chiqamiz, va uni quyidagicha hisoblaymiz: oddiy aksiyaning bahosi {ксз} = rf + f] (rm-rf)= 0.0375+1.4(0.12-0.0375) = 0.153 yoki 15.3%. qadam: natijalarni baholash Biz Talbot korporatsiyasining oddiy aksiyalarining bahosini KABM orqali hisobladik va u 15.3% ga teng bo‘ldi. Shuni e’tiborga olish kerakki, KABMdan foydalanilganda tranzaksion xarajatlar hisobga olinmaydi, bu hisob-kitoblar ichki oddiy aksiyalar yoki daromadlarni saqlashning bahosi hisoblanadi. Kabm modelini amaliyotga tadbiq etish masalalari KABM modelining kompaniyaning ulushli kapitali bahosini hisoblashda 2 asosiy afzalliklari mavjud. Birinchidan, model sodda qo‘llash uchun ham, tushunish uchun ham juda oson. Modelning o‘zgaruvchilari ommaviy manbalarda kichik xususiy firmalardan tortib barcha kompaniyalar uchun beta koeffitsiyentini ehtimoliy hisob-kitoblari mavjud. Ikkinchidan, model dividendlarga, ularning o‘sish darajalari to‘g‘risidagi farazlarga asoslanmaydi, shunday ekan model hozirda dividend to‘lay olmayotgan kompaniyalar yoki dividendlarning o‘zgarmas o‘sish darajasini namoyon etmayotgan kompaniyalar uchun ham tadbiq etilishi mumkin. Albatta, KABM modelidan foydalanganda 3 o‘zgaruvchini - rf,(j va (rm-rf) topishimiz zarur. Uni amaliyotda bir tahlil qilib ko‘raylik. Birinchidan, tahlilchida risksiz darajani rf, ni topish uchun AQSH G‘aznachilik obligatsiyalarining juda ko‘p turlari mavjud. G‘aznachilik qimmatli qog‘ozlari 30 kundan 20 yilgacha amal qilish muddatiga ega turlari doimo mavjud. Ammo KABM modelida qaysi turidan foydalanish mumkinligi haqida aniq ko‘rsatma berilmagan. Modelga ko‘ra, bitta risksiz daraja mavjud va u bir davrli qaytimga ega bo‘ladi (shunga qaramay, davr muddati aniq berilmagan). Shunday ekan, risksiz daraja uchun qaysi muddatni tanlash bizning ixtiyorimizda. Uzoq muddatli kapital xarajatlar bilan bog‘liq qarorlarning kapital bahosini hisoblaganda taqqoslash mumkin bo‘lgan davrning risksiz darajasini olgan maqulroq. Natijada 20 yil davomida qaytim beradigan investitsion loyihalarning kapital bahosini hisoblaganda asos bo‘lib, shu muddatli AQSH G‘aznachilik obligatsiyalarining risksiz darajasidan foydalangan ma’qul. Ikkinchidan, в koeffitsiyentining har bir qimmatli qog‘oz uchun hisoblanishi investitsion maslahat xizmatlarida, Merrill Lynch, Value Line va boshqalar, mavjud. Bir vaqtning o‘zida o‘tgan qimmatli qog‘ozlar bozorining umumiy indekslari (Standard and Poor’s 500 indeksi) ma’lumotlari va qimmatli qog‘ozlarning beta koeffitsiyenti, ya’ni 2 qaytim turlari orasidagi bog‘liqlik (6 - bobda keltirilgandek) dan foydalanamiz. Beta koeffitsiyenti hisob-kitobi ko‘plab ochiq obunada savdo qiluvchi firmalarda mavjud ekan, tahlilchilar betaning nashr etilgan manbalaridan foydalanadi. Uchinchidan, bozor-risk mukofoti o‘tgan davrdagi qimmatli qog‘ozlarning foizning risksiz darajasida daromad va mukofotlarning nisbatiga qarab hisoblanishi mumkin. Biz 6-bobdagi 6-2-rasmda risksiz qimmatli qog‘ozlar va oddiy aksiyalardan o‘tgan qaytimlar haqida ma’lumotga ega bo‘lgan edik. O‘rtacha 70 yil davomida uzoq muddatli davrda oddiy aksiyalar davlat obligatsiyalariga qaraganda taxminan 5.5% yuqori daromad keltirgan. KABM modeli orqali investorning talab etilgan daromad darajasini topish uchun bozor-risk mukofotini (rm-rf) hisoblaganimizda shu hisob-kitoblardan foydalanamiz. Tarixiy o‘rtacha bozor-risk mukofotidan tashqari iqtisodchi mutaxassislarning kelgusi mukofotlar haqidagi fikrlariga tayanishimiz mumkin51. Masalan Yale univesiteti iqtisodchisi tomonidan 1998-yilda o‘tkazilgan ilmiy izlanishiga ko‘ra, o‘rtacha bozor-risk mukofoti darajasi barcha izlanish ishtirokchilari uchun 7% ga teng bo‘lgan. Ilmiy izlanish 2000-yilda takroriy o‘tkazilganda bozor-risk mukofoti 5% ga tushib qolgan. Bu natijalar 2 narsaga ishora qiladi. Birinchidan, bozor-risk mukofoti o‘zgarmas emas. U umumiy biznes sikli davomida o‘zgarib turadi. Shuningdek, KABM modelida kapital bahosini hisoblashda bozor-risk mukofotini va 7 % o‘rtasida deb olish maqsadga muvofiq. Kompaniyaning o‘rtacha tortilgan kapital bahosini hisoblash52 Biz kompaniya ishlatishi mumkin bo‘lgan kapitalning har bir individual manbasi bo‘yicha bahosini hisobladik va uni yagona o‘rtacha tortilgan kapital bahosida jamlaymiz. O‘rtacha tortilgan kapital bahosini hisoblash uchun har bir ishlatilgan kapital manbasi va kapital strukturasi zarur bo‘ladi. Kapital strukturasi atamasi haqida gap ketganda firma tomonidan ishlatilgan har bir manbaning nisbiy darajasi nazarda tutiladi. Shunga qaramay firmaning kapital strukturasi bir qadar murakkab, biz misollarda 3 asosiy kapital manbalarigagina tayanamiz: obligatsiya, imtiyozli aksiya va oddiy aksiya. Agar firma qarz va oddiy aksiyadan foydalansa, uning o‘rtacha tortilgan kapital bahosi quyidagicha bo‘ladi: Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|