Moliyaviy tahlil

8-chizma. Auditorlik tashkiloti majburiyatlari.
Auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun lisenziya uni bergan davlat organi tomonidan quyidagi hollarda:
- auditorlik tashkiloti lisenziyani bekor qilish to’g’risida ariza bilan murojat qilganda;
- lisenziya soxta hujjatlardan foydalanilgan holda olinganligi fakti aniqlanganda;
- maxsus vakolatli davlat organining lisenziya berish to’g’risidagi qarori noqonuniyligi aniqlanganda;
- agar auditorlik tashkiloti unga lisenziya berish to’g’risidagi qaror qabul qilingani haqida xabarnoma yuborilgan (topshirilgan) paytdan e’tiboran uch oy muddat ichida maxsus vakolatli davlat organiga lisenziya berganlik uchun davlat boji to’langanligini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etmagan yoki lisenziya shartnomasini imzolamagan bo’lsa bekor qilinadi.

9-mavzu: Auditorlik tekshiruvining turlari va shakllari

• 
  
  Majburiy auditorlik tekshiruvi
  
• 
  
  Tashabbus tarzidagi (ixtiyoriy) auditorlik tekshiruvi
  
• 
  
  Nazorat qiluvchi yoki huquqni muhofaza qiluvchi organlar tashabbusiga ko’ra audit o’tkazish xususiyatlari
  
• 
  
  Auditorlik tashkilotlarining professional xizmatlari
  

• 
  
  Majburiy auditorlik tekshiruvi
  

Auditorlik tekshiruvi o’tkazilishiga ko’ra majburiy va tashabbus tarzidagi (ixtiyoriy) auditorlik tekshiruvlariga bo’linadi. Shuningdek, auditorlik tekshiruvi nazorat qiluvchi yoki huquqni muhofaza qilish organlarining tashabbusiga ko’ra ham o’tkazilishi mumkin.

“Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi Qonunga muvofiq faoliyat turiga ko’ra quyidagi iqtisodiy sub’ektlar har yili majburiy auditorlik tekshiruvidan o’tkazilishi kerak:
- aksiyadorlik jamiyatlari;
- banklar va boshqa kredit tashkilotlari;
- sug’urta tashkilotlari;
- investisiya fondlari hamda yuridik va jismoniy shaxslarning mablag’larini jamlab turuvchi boshqa fondlar hamda ularning boshqaruv kompaniyalari;
- manbalari yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy badallari bo’lmish xayriya fondlari va boshqa ijtimoiy fondlar;
- mablag’larning hosil bo’lish manbalari qonun hujjatlarida nazarda tutilgan, yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan qilinadigan majburiy ajratmalar bo’lmish byudjetdan tashqari fondlar;
- ustav fondida davlatga tegishli ulush bo’lgan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar.
Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt hisobot yilidan keyingi yilning 1 mayigacha yillik moliyaviy hisobotini auditorlik tekshiruvidan o’tkazmagan va auditorlik xulosasiga ega bo’lmasa, u majburiy auditorlik tekshiruvi o’tkazilishidan bo’yin tovlagan hisoblanadi.
“Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi qonunning 10-moddasiga muvofiq majburiy auditorlik tekshiruvidan o’tkazilishi kerak bo’lgan barcha xo’jalik yurituvchi sub’ektlar oldingi yil uchun yillik moliyaviy hisobotlarini joriy yilning 1 mayigacha auditorlik tekshiruvidan o’tkazadilar. Auditorlik tekshiruvi yakunlanganidan so’ng xo’jalik yurituvchi sub’ekt auditorlik xulosasining belgilangan tartibda tasdiqlangan bir nusxaini 15 kun ichida tegishli soliq organlariga topshirishi kerak. Agar auditorlik xulosasining bunday nusxasini soliq organiga o’z vaqtida taqdim etilmasa, xo’jalik yurituvchi sub’ekt soliq organiga buning sababi ko’rsatilgan tushuntirish xatini taqdim etadi.
Majburiy auditorlik tekshiruvidan bo’yin tovlagan xo’jalik yurituvchi sub’ektlarga soliq organi tomonidan jarima solinadi. Xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbari esa majburiy auditorlik tekshiruvidan bo’yin tovlaganligi uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladi. Undirilgan jarima, jarima solish to’g’risidagi qaror topshirilgan kundan boshlab 10 kun ichida to’lanib, to’liq miqdorda respublika byudjetiga o’tkaziladi. Agar jarima o’z vaqtida to’lanmasa, soliq qonunchiligiga muvofiq peniya hisoblangan holda so’zsiz undirib olinadi.
Jarima undirilishi xo’jalik yurituvchi sub’ektni majburiy auditorlik tekshiruvi o’tishdan ozod qilmaydi.
Majburiy auditorlik tekshiruvidan bo’yin tovlaganligi uchun undiriladigan jarimalar stavkalari xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning hisobot yili oxirida mahsulot(ish, xizmat)lar sotishdan olgan yalpi tushumining miqdoriga qarab eng kam oylik ish haqining 100 baravaridan 500 baravarigacha tabaqalashtirilgan.
Majburiy auditorlik tekshiruvidan bo’yin tovlaganlik uchun tabaqalashtirilgan jarima stavkalari: