Molla nəFƏs bu məkana gəLMİŞƏm baki 2010 Türksoy kitabxanası seriyası 3
Yüklə 3,6 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- T ürkSOY kitabxanası seriyası - 3 Тərtib edən: Annaqurban AŞIROV Türkməncədən uyğunlaşdıran
- İSBN: 978-9952-29-041-3 Ó MBM
- Gurbanguly Berdimuhamedov, Türkmenistanyn Prezidenti
- Qurbanqulu Berdimühəmmədov, Türkmənistan Prezidenti
- Ramiz ƏSKƏR Bakı, 10 yanvar 2010-cu il NƏR KİMİ GƏZ
MOLLA NƏFƏS BU MƏKANA GƏLMİŞƏM BAKI - 2010 
T  ürkSOY kitabxanası seriyası - 3
Тərtib edən: Annaqurban AŞIROV Türkməncədən uyğunlaşdıran və ön sözün müəllifi Ramiz ƏSKƏR Redaktoru: Əli ŞAMİL Naşiri: Rafiq BABAYEV Molla Nəfəs. Bu məkana gəlmişəm. Bakı, MBM, 2010, 196 s. Kitabda bu il anadan olmasının 200 illiyi tamam olan klassik türkmən şairi, ümumtürk ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Molla Nəfəsin əsərlərindən nümunələr toplanmışdır. Kitab 31 mart - 4 aprel 2009-cu ildə İstanbulda TÜRKSOY tərəfindən təşkil olunan “Türk Ləhcələri Arasında Uyğunlaşdırma Çalışmalarının Bugünkü Durumu və Qarşılaşılan Problemlər” mövzusunda Beynəlxalq simpoziumun tövsiyələrinə və yekun bəyannaməsinə uyğun olaraq nəşr edilir. İSBN: 978-9952-29-041-3 Ó MBM Ó Ramiz Əskər
Türkmən ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən Əndəlib, Azadi, Məxdimqulu, Məğribi, Kəminə, Talıbi, Katibi, Seyidi, Zəlili kimi böyük söz ustaları ilə bir cərgədə dayanan Molla Nəfəs XIX əsr türkmən poeziyası tarixinə parlaq istedad sahibi kimi daxil olmuşdur. Onun bir-birindən gözəl gəraylı, qoşma və müxəmməsləri, ictimai-siyasi məzmunlu şeirləri, qoşduğu dastanlar onilliklərdən bəri türkmən xalqının zövqünü oxşayır, ona milli şüur aşılayır, gənc nəsilləri milli ruhda tərbiyə edir. Molla Nəfəsin həyatı haqqında məlumat olduqca azdır. Şairin 1810-cu ildə Marıda (Mərv) təkə türkmənlərinin yazı, başqa bir məlumata görə, toxtamış tayfasına mənsub Qədirverdi adlı bir sərracın ailəsində dünyaya gəldiyi təxmin edilir. Dövrünün savadlı adamlarından olan Qədirverdi eyni zamanda həm də mollalıqla məşğul olmuş, uşaqlara dərs demişdir. Onun Ağacıq bəxşi, Ödəkverdi, Haqverdi ve Molla Nəfəs adlı dörd oğlu olmuşdur. Mütəxəssislərin fikrincə, Molla Nəfəs şairin ləqəbidir, onun gerçək adı Tanrıverdi imiş. Çünkü Xivədə təhsil adlığı zaman müəllimlərinin onu bu adla çağırdığı barədə vaxtilə şairin oz nəvəsi məlumat vermişdir. Molla Nəfəsin böyük qardaşı Ağacıq bəxşi də saza-sözə bağlanmış, dövrünün tanınmış sənətkarlarından olmuşdur. Molla Nəfəs ilk təhsilini evdə atasından, daha sonra Mərvin məşhur pedaqoqlarından olan Molla Məmmədsalihdən almışdır. Təbii ki, mollaxana təhsili onu qane etməmişdir. Böyük fitri istedada və dərin zəkaya sahib olan Molla Nəfəs mükəmməl mədrəsə təhsili almaq arzusunu atasına bildirmişdir. Oğlunun parlaq yetənəyini və oxumağa olan sonsuz marağını görən Molla Qədirverdi onu Buxaraya göndərmişdir. Gənc şair bu şəhərdəki mədrəsədə tanınmış alimlərdən dərs almış, türk (çağatay), ərəb və fars dilləri ilə yanaşı həmin dövrdə tədris olunan elmləri, o cümlədən ilahiyyat (Quran, fiqh, təfsir), riyaziyyat, hesab, həndəsə, nücum, kimya, dil, ədədbiyyat, tarix, coğrafiya sahəsində dərin bilik əldə etmişdir. Molla Nəfəs daha sonra müəllimlərinin tövsiyəsi ilə həmin dövrün ən iri mədəniyyət və elm mərkəzlərindən biri, Xarəzm xanlığını paytaxtı Xivə şəhərinə gedərək oradakı mədrəsəyə daxil olmuşdur. Ədəbiyyata xüsusi maraq duyan Molla Nəfəs Buxarada və Xivədə klassik Şərq poeziyasının Xoca Əhməd Yəsəvi, Füzuli, Nəsimi, Nəvai, Yunus İmrə, Nizami, Sədi, Hafiz, Cami kimi nümayəndələrinin əsərlərini, türkmən şairlərindən Əndəlibin, Azadinin və Məxdumqulunun şeirlərini, habelə şifahi xalq ədəbiyyatını, dastan və nağılları diqqətlə öyrənmiş, ədəbiyyat nəzəriyyəsini, bədii ifadə vasitələrini, ədəbi janrların növlərini, bir sözlə, Şərq poetik sistemini mükəmməl şəkildə mənimsəmiş, ilk əsərlərini də elə burada yazmağa başlamışdır. Təhsilini başa vuran Molla Nəfəs oz doğma yurduna qayıtmış, burada ailə qurmuşdur. Şeirlərindən anlaşıldığına görə, o, Durduxal adlı bir qıza aşiq olmuş, lakin ona qovuşmamışdır. Şair ilk sevgisini ömrü boyu unutmamış, onu daim xatırlamış, bəzi şeirlərində isə adını çəkmişdir: Nəfəs deyər, yara belim bağlaram, Gecə-gündüz dərya kimi çağlaram, Ta ölüncə Durduxal der ağlaram, Gözlərimdən axar iki çay indi. Şairin Molla Rəsul və Molla Rəhim adlı iki oğlu olmuşdur. Molla Nəfəsin nəslinin davamını kişi xəttilə 1940-cı illərin sonuna qədər izləmək mümkün olsa da, ikinci dünya müharibəsi dövründə baş verən aclıq və qıtlıq, həmin illərdə bölgədə tüğyan edən qarın yatalağı epidemiyası nəticəsində tükəndiyi təxmin edilir. Sənətkarın özünün ölüm ili də dəqiq bilinmir. Bu barədə bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənən fikirlər var. Bəzi tədqiqatçılar onun 1860-cı illərin ortalarında, bəziləri isə 1872-ci ildə vəfat etdiyini yazırlar. Şair oz şeirlərinin birində sinninin 60-ı haxladığını qeyd edir: Yaşın altmışa yetibdir, novca çağlardan keçib, Şər işə baş qoyarsan, kari-rəhmətdən qaçıb, Qəhri-həqdən qorxuban, hər gündə göz yaşın saçıb, Hər səhərlər «hu» deyib, vəhdət şərabından içib, Məşrəbü Mənsur kimi məstanə olsan vəqtidir.
Molla Nəfəs tanınmış aşıq və şair kimi bütün Orta Asiyanı və Qafqazı gəzərək toylar və məclislər keçirmişdir. Onun şeirlərində Çərcov, Səraxs, Murqala, Mürqab, Marı-Şahi-cahan, Ürgənc, Səmərqənd, Buxara, Əndican, Xarəzm, Qəndəhar, Kabil, Herat, Astarabad, Həmədan, İsfahan, Xorasan, Tehran, Qəzvin, Şam, Bağdad şəhərlərinin, hətta Misir, İraq, Rum, Firəng ölkələrinin adı çəkilir. Təbii ki, bu coğrafi məkanların bir qisminin adı poetik ehtiyaca görə zikr edilmişdir. Lakin onun Azərbaycanda olduğu heç bir şübhə doğurmur. Şair bir şeirində belə yazır: Təvriz diyarında olmuşam səyyad, Həzirbaycan şəhrin gəzdim adbaad. Deməli, ulu türkmən şairi Odlar yurdunu da gəzmiş, buradakı şair və sənətkarlarla görüşmüş, Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında əlavə məlumatlar almışdır. Maraqlıdır ki, Molla Nəfəslə onun dahi sələfi Məxdumqulu Fəraqinin ədəbi taleyi arasında böyük bənzərlik vardır. Onların hər ikisi əvvəlcə evdə öz atalarından dərs almış, sonra mollaxanada, daha sonra isə Buxara və Xivə mədrəsələrində oxumuşlar. Zaman etibarilə aralarındakı yetmiş illik fərqə baxmayaraq təxminən eyni proqram üzrə təhsil almış, eyni elmi və ədəbi məktəblərdə, eyni mənəvi iqlimdə və mühitdə nəşvi-nüma tapmışlar. Bu oxşarlıq onların yaradıcılığında da özünü biruzə verir. Xüsusilə üç mövzu hər iki sənətkara çox doğma və əzizdir: türkmən birliyi, dini-ruhani şeirlər və lirika. Onu da vurğulamaq lazımdır ki, Molla Nəfəs məhz Məxdumqulunun davamçısıdır. Mövzu və janr baxımından Məxdumqulu daha geniş və əhatəli olduğu halda, Molla Nəfəsin yaradıcılığında lirika üstünlük təşkil edir. Onun məhəbbət şeirləri saf və göz yaşı kimi dumduru bir çeşməni andırır. Bu əsərlər sadə, incə, həzin və səmimidir, mayasını və qidasını xalq yaradıcılığından, doğma türkmən folklorundan alır. Şairin gəraylı, qoşma, qəzəl, müxəmməs, müsəddəs janrlarında qələmə aldığı əsərlər, xüsusilə türkmən qızının fiziki və mənəvi gözəlliyini, saf eşqi, məhəbbəti vəsf edən «Dəlbəra», «Nazənin», «Gözlərin», «Ayrıldım», «Ola, ya olmaya», «İstəyib gözəl yarı», «Gözəl», «Kiçginə», «Tapılmaz», «Dilbər», «Qız», «Dedim-dedi» və digər şeirləri öz ülviliyi ilə seçilir. Şərq poeziyasına xas olan epitet və bənzətmələr, məcazlar sistemi ümumən onlara hakim olsa da, şairin deyim tərzi bir çox hallarda olduqca orijinal və yenidir. Xüsusilə onun gəraylı, qoşma və müxəmməsləri öz lirizmi ilə adamı heyrətə salır. Məsələn:
Yandım ki fərağından. Mən təşnəni yandırma, Busə ver dodağından. Yar qaməti ərərdir, Rüxsarı onun zərdir, Aləm ki münəvvərdir Köksündəki ağından. Və yaxud bu bəndin poetik mükəmməlliyinə, gözəlliyinə diqqət yetirək: Tiği-peykanından bağrım dəlindi, Razıyam, öldürüb canım al indi, Qara zülfün üzdə yüz-yüz bölündü, Hər zülfün üzündə yüz para könlüm. Şairin qismən irihəcmli məhəbbət şeirləri də həm məzmununa, həm də formasına görə fərqlənir. Onun «Bu məkana gəlmişəm» adlı poeması isə öz orijinallığına görə dünya poeziyasında misli-bərabəri olmayan bir şedevrdir. Bu əsərdə eşq ən yüksək poetik səviyyədə ülviləşdirilmiş, hətta ilahiləşdirilmişdir. Bunu başqa heç bir şairin yaradıcılığında görə bilmirik. Molla Nəfəs lirikasının zirvəsi olan bu əsər üzərində bir qədər geniş dayanmağa ehtiyac var. Müsəddəs janrında aaaaba, ccccda, ssssta sxemi üzrə yazılan poema altı misralıq 34 bənddən ibarətdir. Sərbəst olan hər beşinci misra iki yerə bölünərək öz arasında qafiyələnir ki, bu da gözəl bir şeiriyyət yaradır. Məhəbbət himni adlandırılan bu poemanın aşağıdakı xüsusiyyətlərini qeyd etmək mümkündür: 1. Poema qəhrəmanlarının böyük əksəriyyəti dini obrazlardır. Onların arasında Allahı (əsərdə həm də başqa adları ilə – Mövlam, Rəhman, Mürtəza pirim adları ilə yad edilir), mələkləri (Cəbrayıl və Əzrayıl), peyğəmbərləri (İbrahim, Xıdır, İlyas, Davud, İsa, Yəqub, Əyyub, Loğman, Yusif, Süleyman, sahib-axır-əz-zaman Mehdi), fəriştələri (adbaad göstərilməsə də) görürük; 2. Poemanın bəzi personajları islam dininə mənsub tarixi şəxsiyyətlərdir. Burada Məhəmməd peyğəmbəri (əsərdə Əmin adı ilə verilir), onun dörd əshabəsindən üçü (Ömər, Osman, Əli) və ardıcılı Veysəl Qərani, böyük mütəsəvvif şair Xoca Əhməd Yəsəvi iştirak edirlər; 3. Bunlardan başqa, poemada bəzi mifik, əfsanəvi və tarixi şəxsiyyətlərin, o cümlədən dində böyük yeri olan 360 ərənin, Süleymanın arvadı Bilqeysin, Yusifin sevgilisi Züleyxanın, Məcnunun və Fərhadın, Harunun və Hatəm Tainin adları çəkilir. Poemanın süjeti olduqca sadədir. Onun mərkəzində şairin sevgilisı dayanır. Bu qənirsiz dünya gözəlini görən bütün mələklər və peyğəmbərlər ona vurulurlar. Yer üzündə bir qarışıqlıq olduğunu görən Allah qəzəblənərək Əzrayılı onun canını almağa göndərir. Lakin ölüm mələyi həmin qızı görüncə «Can verməyə gəlmişəm» deyir və verilən əmri unudur. Yaqub Yusifi, Yusif Züleyxanı, Süleyman Bilqeysi yaddan çıxarır. Əlinin Zülfüqarı əlindən yerə düşür. Bütün dərdlərin dərmanı Loğman o qızdan dərman almaq üçün yalvarır. Allah bu dəfə Cəbrayılı göndərir. O da gördüyü mənzərə qarşısında heyrətə gəlir və aşiqlər cərgəsinə qoşulur: Cəbrail nəzər salar, qafil oturmuş Osman, Bihuş, yerdə təprənər Xıdır, İlyas, Süleyman. Yusif, Əyyub, ərənlər, Yəqub, Davud, həm Loğman, Veys, Əhməd Yəsəvi, İbrahim çəkib ərman, İsa özün unudub, Bir dilbəri yad edib, Derlər: «Eşq yandırdı, həqq, lərzana gəlmişəm». Axırda Allah özü vəziyyəti yerində tədqiq etmək üçün laməkandan yer üzünə gəlir və qızı görərək özündən gedir. Qız bildirir ki, o, Molla Nəfəsin yarıdır. Əsərin son parçasında şair yazır: Çəkdi sünbül saçların nazlı dilbər üzündən, Gün tutulub, bu aləm şölə aldı gözündən, Mövlam taqət gətirməz, getdi şol dəm özündən, Dedi yarım: «Həqq aşiq dönə bilməz sözündən, Hökmü rəvan Birivar, Mən Nəfəsə xiridar, Bir şol deyib əzəldən, bu məkana gəlmişəm».
Aşna oldu canana, nəzər qılsın xudahım, Vallah, həqqin alnında olmaz mənim günahım, Məşuq varın saxlayır, eşq müqəddəs pənahım, İnsan Nəfəsin yarı, Külli aləm qərarı, Mən əndəlib xoşbəxt, nov reyhana gəlmişəm.
Məmmədəmin xandan nişana gəldi. Şairin ictimai-siyasi məzmunlu şeirləri sayca çox olmasa da, məzmunca dərin və dəyərlidir. Bu əsərlərdə haqsızlığa, ədalətsizliyə qarşı etiraz, dünyanın gərdişindən şikayət motivləri güclüdür. Mərdliyə, kişiliyə, insanlığa böyük qiymət verən şairin həyat kredosu belədir: «Qırx ol maya kimi gəzməkdənsə, bir il nər kimi gəzmək yaxşıdır». Onun «Nər kimi gəz», «Ayrıldım», «Gəlmişəm», «Xəbər ver», «Var ikən», «Olar», «Baş olar», «Vəqtidir» adlı şeirlərində sosial motivlər güclüdür. Molla Nəfəsin yaradıcılığında dini şeirlər də mühüm yer tutur. Şairin Allaha, Məhəmməd peyğəmbərə həsr olunmuş «Edən cəlil», «Gördüm», «Məhəmməd», «Fəda eylədi» kimi şeirləri diqqəti cəlb edir. Təəssüf ki, Molla Nəfəsin şeirlərinin böyük əksəriyyəti bizə gəlib çatmamışdır. Xüsusilə ötən əsrin 20-30-cu illərində keçmiş Sovet İttifaqında türk xalqlarının ziyalılarına qarşı yürüdülən qanlı repressiyalar, türk tarixinə, mədəni irsə vurulan ağır yaralar bir sıra sənətkarlarımız kimi Molla Nəfəsin də sovet-bolşevik ideologoyası ilə ziddiyyət təşkil edən bir çox əsərlərinin nəşr edilməməsi, gizlədilməsi, üzə çıxarılmaması, hətta yandırılması ilə nəticələnmişdir. Puşkinin «Qafqaz, təslim ol, üstünə Yermolov gəlir» misrası bolşevik qılığına girən velikorus şovinizminə nə qədər xoş gəlmişsə, Molla Nəfəsin, Çolpanın, Elbəkin, Batunun, Mağcanın, Almas İldırımın, Əhməd Cavadın milli şeirləri onu o qədər qıcıqlandırmış, təşvişə salmışdır. Elə bu səbəbə görə də Molla Nəfəsin ictimai-siyasi lirikasının, milli azadlıq və vətənpərvərlik mövzusunda yazdığı əsərlərinin üstündən sovet dövründə sükutla keçilmişdir. Onun dini-didaktik məzmunlu şeirləri də eyni aqibətə uğramışdır. Bundan başqa, Molla Nəfəsin bəzi şeirləri başqa şairlərin, xüsusilə Sayadi, Miskin Nəfəs, Məxdimqulu, Kəminə, Talıbi, Molla Murad, Katibi və başqalarının adına çıxılmışdır. Təbii ki, sırf ədəbiyyatşünaslığa aid olan bu məsələlər yavaş-yavaş öz həllini tapır. Lakin dəqiq olan bir məsələ vardır. Sovet dövründə Molla Nəfəsin yaradıcılığı öz həqiqi qiymətini almamışdır. Onun ilk şeirlər kitabı yalnız 1940-cı ildə (cəmisi 27 şeir) nəşr edilmişdir. 1947-ci ildə çapdan çıxan kitabında 75 şeir, 1955-ci ildə buraxılan kitabinda isə vur-tut 70 şeir verilmişdir. 1961, 1962, 1963 və 1973-cü illərdə də nəşr olunan kitablara şairin ədəbi irsinin sovet ideologiyası ilə «səsləşən» kiçik bir qismi daxil edilmişdir. Ötən il Türkmənistanın «Miras» Milli Mədəniyyət Mərkəzi şairin həcmcə ən iri, ən mükəmməl şeirlər toplusunu (çapa hazırlayan Annaqurban Aşırov) oxuculara təqdim etmişdir. Molla Nəfəsin zəngin irsində «Zöhrə-Tahir» dastanı xüsusi yer tutur. Xalq arasında təxminən X-XII əsrlərdən bəri yayılmağa başlayan, eşqin-məhəbbətin və humanizmin əbədi və ədəbi abidəsi olan bu əsər Molla Nəfəs tərəfindən tamamilə yenidən işlənərək orijinal bir hala gətirilmiş, türkmən həyatının, ruhunun, mədəniyyətinin və etnoqrafiyasının ensiklopediyası səviyyəsinə çatdırılmışdır. Molla Nəfəs dastanı tam bir zərgər dəqiqliyi ilə cilalamış, onun süjetini, qəhrəmanlarının xarakterini təkmilləşdirmiş, şeirlərini yenidən yazmışdır. Buna görə də Molla Nəfəs dedikdə ilk növbədə «Zöhrə-Tahir» dastanı, «Zöhrə-Tahir» dastanı dedikdə isə Molla Nəfəs yada düşür. 2009-cu ildə Türkmənistanın «Miras» Milli Mədəniyyət Mərkəzi şairin «Zöhrə-Tahir» dastanını (nəşrə hazırlayan Rəhmanverdi Qodarov) nəfis şəkildə nəşr etmişdir. Qardaş türkmən xalqı öz böyük övladının 200 illik yubileyinə ciddi şəkildə hazırlaşır. Müstəqil Türkmənistanda bu tipli yubileylər keçirmək xoş bir ənənə halını almışdır. İlboyu ölkədə Molla Nəfəsin anadan olmasının 200 illiyi münasibətilə bir-birindən maraqlı tədbirlər təşkil edilməsi planlaşdırılır. Bu münasibətlə Türkmənistan Prezidenti Q.M.Berdimühəmmədov tərəfindən imzalanan 6 noyabr 2009-cu il tarixli fərmana uyğun olaraq Türkmənistan Elmlər Akademiyası Marı vilayətinin icra hakimiyyəti ilə birlikdə 7-10 aprel 2010-cu ildə Marı şəhərində «Molla Nəfəs və XIX əsrdə tükmənlərin həyatı» mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirəcək. Bu elmi məclisdə şairin həyatı və dövrü, onun lirikası və Şərq ədəbiyyatının problemləri, «Zöhrə-Tahir» dastanı və Molla Nəfəsin poetik şəxsiyyəti, sənətkarın ədəbi irsi və xalq yaradıcılığı kimi mövzular müzakirə ediləcək. Bir şairin yubileyinə bundan gözəl töhfə ola bilməz. Məmnuniyyətlə qeyd etmək lazımdır ki, Türkmənistanda hər il müxtəlif mövzularda bir-birindən maraqlı simpozium və konfranslar keçirilir. Məsələn, son illərdə dahi ensiklopedist və dilçi Mahmud Kaşğarinin, böyük mütəfəkkir Zəməxşərinin və başqa korifeylərin yubileylərinə, Səlcuq dövrünün mədəniyyətinə və ədəbiyyatına, türkmən xalçasına, türkmən atına həsr olunan beynəlxalq elmi tədbirlər xarici mütəxəssislər, o cümlədən Azərbaycan alimləri tərəfindən razılıqla qarşılanmışdır. Şübhə yox ki, Molla Nəfəsin yubileyi ilə bağlı təşkil olunacaq beynəlxalq elmi konfrans da həm şairin, dolayısı ilə türkmən mədəniyyətinin və ədəbiyyatının tanıdılmasında, həm də müstəqil Türkmənistanın beynəlxalq imicinin yüksəlməsində mühüm mərhələ kimi yadda qalacaq. Azərbaycanlılar və türkmənlər daima bir-birinə qarşılıqlı şəkildə dərin məhəbbət bəsləmiş, soyu, qanı, canı, ruhu bir olan iki qardaş xalq kimi mədəniyyət, xüsusilə də ədəbiyyat, musiqi, teatr, kino sahəsində həmişə bir-birindən öyrənmiş, faydalanmışlar. Bu mənada Molla Nəfəsin anadan olmasının 200 illiyi Azərbaycanın da bayramıdır. Biz də Azərbaycan ziyalıları olaraq böyük türkmən şairi, ümumtürk ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Molla Nəfəsin yubileyinə kiçik bir qardaşlıq töhfəsi vermək istədik və bu kitabı hazırladıq. Zənnimizcə, bu kitab şairin sənətinə sonsuz rəğbət bəsləyən Azərbaycan oxucularına gözəl hədiyyə olacaq, xalqlarımız və ədəbiyyatlarımız arasındakı əlaqələrin inkişafına təkan verəcək. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, əvvəllər ölkəmizdə şairin bəzi şeirləri çap edilsə də, bu, Molla Nəfəsin Azərbaycanda nəşr olunan ilk kitabıdır. Biz bu kitabı TÜRKSOY kitabxanası seriyası silsiləsindən yubiley ilində nəşr etməklə Türk Dünyasının UNESCO-su olan TÜRKSOY-un türk xalqlarının bir-birinə yaxınlaşması, ümumi inkişafı və qarşılıqlı zənginləşməsi uğrunda apardığı coşğun fəaliyyətə də dəstək hesab edirik. Molla Nəfəsin «Bu məkana gəlmişəm» kitabı 31 mart–4 aprel 2009-cu ildə İstanbulda TÜRKSOY tərəfindən təşkil olunan «Türk Ləhcələri Arasında Uyğunlaşdırma Çalışmalarının Bugünkü Durumu və Qarşılaşılan Problemlər» mövzusunda Beynəlxalq simpoziumun tövsiyələrinə və yekun bəyannaməsinə uyğun olaraq nəşr edilir. Gələcəkdə türk xalqları ədəbiyyatlarından ayrı-ayrı şairlərin əsərlərini, habelə poeziya və hekayə antologiyalarını nəşr etmək sahəsində işi davam etdirəcəyik. Burada bir məsələni də vurğulamaq istəyirik: bu layihə bütünlüklə könüllülük əsasında və təmənnasız olaraq həyata keçirilmişdir. Molla Nəfəsin 200 illik yubileyi ərəfəsində biz, bir qrup Azərbaycan ziyalısı, şairin şeirlərini ayrıca kitab halında ana dilimizdə nəşr etmək qərarına gəldik. Bu məqsədlə Türkmənistanın «Miras» Milli Mədəniyyət Mərkəzinə müraciət edərək bizə kömək göstərməyi xahiş etdik. Aşqabaddan bizə Molla Nəfəsin çapdan yeni çıxmış şeirlər kitabının elektron variantı göndərildi və biz qısa müddət ərzində bi işi başa çatdırdıq. Bu layihəyə qatılan hər kəs, o cümlədən tərtibçi möhtərəm Prof. Dr. Annaqurban Aşırov, kitabı türkməncədən ana dilimizə uyğunlaşdıran və ön sözün müəllifi bəndəniz Ramiz Əskər, redaktoru hörmətli Əli Şamil bu işi türklüyə bir xidmət olsun deyə heç bir məvacib və honorar almadan təmənnasız yerinə yetirmişlər. Min Bir Mahnı nəşriyyatının sahibi əziz dostumuz Rafiq Babayev isə kitabı pulsuz çap etmişdir. Türklüyə xeyirli-uğurlu olsun!
Tanı dostu, düşməni, öylə baxəbər gəz sən, Yağı ilə yol getsən, daim səfərbər gəz sən, Gəzsən dünya üzündə, müdam təzə-tər gəz sən. Qırx il maya tək gəzmə, bir il nər kimi gəz sən.
Birisinə gap verib, o birnə al vermə, Əvvəl adamdan qaçma, qaçsan əsla əl vermə, «Can ağa, özün bil» de, hər nakəsə yalvarma, Qırx il maya tək gəzmə, bir il nər kimi gəz sən.
Pul tapmasan, borc alma nakəsdən, sələmxordan, Hər dinəndə, qəm basar, könlün dolar qubardan, Doğmaz doxsan dörd ildə, boğaz olsa ər ərdən, Qırx il maya tək gəzmə, bir il nər kimi gəz sən.
Özgə ov isləməz, fil səsi duysa. Saray məkan olsa bülbülü-zara, Saraya od salar, gül səsi duysa. Gündüzə gün zinət, gecəyə məhtab, Gümüş zərə möhtac, altına simab, Dərya görkü balıq, həm dürri-nayab, Bulur, rövşən tapar, kül səsi duysa. Yaxşı qız dilavər, olsa sipayi, Üzü məhtab kimi, on dördü ayın, Qaçar bəd adamdan, olmaz hərcayi, Çıraq tez gizlənər, yel səsi duysa. Pis qadın yaşamaz bir kişi ilə, Yaşayar öz əski vərdişi ilə, Görüşər, buluşar oynaşı ilə, Tez qaçar onunla, «gəl» səsi duysa. Acgöz adam sevər sərvəti, malı, Bir gün bitab olub, getsə məcalı, Dönüb-təprənməyə olmasa halı, Qalxar dirsək üstə, pul səsi duysa. Ceyran balasına baxsan, becərsən, Su yerinə şəkər-şərbətlər versən, Gül ilə bəsləsən, bir gün görərsən, Yanından qaçacaq, çöl səsi duysa. Qula dövlət gəlsə, saymaz ağasın, Məsəldir: xər doysa, təpər yiyəsin, Tutsan qırx ipəyə donuz balasın, Yenə qaçıb gedər cul səsi duysa. Namərdlər şad olar əgər şər desən, Getməz, hətta cahad üçün get desən, Xəsislərin canı çıxar, ver desən, Təzədən can gələr, «al» səsi duysa. Harunun mülkünü alsa bir kişi, «Pulum az» söyləmək olacaq işi, Nuhun öz yaşına yetişsə yaşı, Almaz qulağına, «öl» səsi duysa. Adət etsən səhər tezdən durmağa, Niyyət etsən haq yolunda getməyə, Şeytan hazır olar könül vurmağa, Quldur üz gizlədər, yol səsi duysa. Nəfəs, sən sözləgil ulus-ellərə, Bülbülü-şeydasan təzə güllərə, Şirin bal qat dastan içrə dillərə, Arı hücüm eylər, bal səsi duysa. Yüklə 3,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|