Money and banks

Joriy va forvard kursi.
Agar zudlik bilan valyuta sotib olishingiz kerak bo'lsa, joriy 
kursdan foydalaniladi - tranzaksiya vaqtida valyutaning real vaqtidagi narxi. Kelajakda 
ayirboshlashni yoki bitim tuzishni rejalashtirganlarida, investor bank bilan shartnoma tuzadi, 
bu erda valyuta kursi ma'lum bir sana uchun belgilanadi. Bu kurs forvard kursi deb ataladi. 
Ruxsat etilgan va suzuvchi stavkalar. 
Belgilangan valyuta kursi
har kuni Markaziy bank tomonidan belgilanadi. Markaziy 
banklar aniq qiymatni belgilashi yoki valyuta koridorini 
– valyuta kursi o‘zgarishining yuqori 
va quyi chegaralarini belgilashi mumkin. Suzuvchi kurs valyuta bozorida sotib olish va sotish 
jarayonida shakllanadi, shuning uchun u kuchli va oldindan aytib bo'lmaydigan darajada 
o'zgarib turadi. 
Valyuta kursiga ta'sir qiluvchi asosiy omillar: 
• inflyatsiya darajasi 
• to'lov balansining holati 
• foiz stavkalari 
• valyuta bozorlarining holati 
• xalqaro hisob-kitoblarda valyutadan foydalanishning mashhurligi 
• valyutaga bo'lgan ishonch darajasi 
• davlatning pul-kredit siyosati (Абдуллаева,2003,б.120). 
Inflyatsiyaning asosiy sababi pul massasining doimiy o'sib borishidir. Inflyatsiyaning 
o'sishining boshqa sabablari ham bor, masalan, resurslar narxining oshishi, taklifning 
o'zgarmagan holda tovarlar guruhlariga talabning keskin oshishi. 
Inflyatsiya uzoq muddatda valyuta kursiga kuchli ta'sir ko'rsatadi. Inflyatsiya valyutani 
qadrsizlantiradi, shuning uchun inflyatsiya darajasi yuqori bo'lgan mamlakat valyutasi 

---

O'zbekiston Respublikasi Bank-moliya akademiyasi 
inflyatsiya darajasi past bo'lgan mamlakat valyutasiga nisbatan uzoq muddatda pasayadi.
Qisqa muddatda inflyatsiya ist
’emol narxlar indeksiga teskari ta'sirini ko'rsatishi 
mumkin: agar inflyatsiya ko'tarilsa, u holda Markaziy bank qayta moliyalash stavkasini 
oshiradi, bu milliy valyutaga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Shuning uchun inflyatsiyaning valyuta 
kursiga ta'sirini aniq ko
’rish kiyin. 
Valyuta kursining shakllanishi milliy va jahon iqtisodiyoti va siyosati o'rtasidagi o'zaro 
bog'liqlikning murakkab jarayonidir, shuning uchun prognozlashda valyuta kotirovkalariga 
ta'sir qilishi mumkin bo'lgan turli omillar hisobga olinadi: 
inflyatsiya darajasi. Mamlakatda narxlar darajasining oshishi uning pul birligining xarid 
qobiliyatining pasayishiga va natijada valyuta kursining pasayishiga olib keladi. 
Foiz stavkalari. Turli mamlakatlarning markaziy banklari qayta moliyalash stavkasini 
o'zgartirish orqali milliy valyuta kursiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Foiz stavkalarining oshishi 
mamlakatning pul-kredit siyosatining keskinlashuvi bilan bog'liq bo'lsa, valyuta kursi 
ko'tariladi, lekin agar kurs yuqori inflyatsiya tufayli ko'tarilsa, u holda kurs pasayadi. 
To'lov balansining holati. Mamlakatning to'lov balansi - bu mamlakat tomonidan qabul 
qilingan va to'langan to'lovlardagi pul oqimi. To‘lov balansining profitsit bilan milliy valyutaga 
bo‘lgan talabi ortadi va shu orqali uning kursi mustahkamlanadi. Passiv balansda xorijiy 
valyutaga talabning oshishi kutilmoqda, bu esa milliy valyuta kursining pasayishiga olib 
keladi. 
Joriy operatsiyalar balansi quidagi 2 qismlardan iborat: savdo balansi, xizmatlar va 
notijorat mazmundagi to’lovlar balansi 
Bu 
mamlakat 
tovarlarining 
jahon 
bozorlarida 
raqobatbardoshligi. 
Yuqori 
raqobatbardoshlik mamlakat eksporti hajmining oshishiga, shunga mos ravishda chet el 
valyutasining kirib kelishiga va o‘z valyutasining qadrlanishiga xizmat qilmoqda. 
Spekulyativ valyuta operatsiyalari va moliya tashkilotlarining faoliyati. Agar biron 
sababga ko'ra valyuta kursi tushib qolsa, u holda valyuta risklarini tenglashtirish maqsadida 
yirik moliyaviy tashkilotlar ushbu valyutani sotadilar va shu bilan Forex bozoridagi o'rnini 
yanada zaiflashtiradi. 
Energiya tashuvchilar va boshqa xom ashyo narxlari. Agar mamlakat iqtisodiyoti 
diversifikatsiya qilinmasa va asosan xomashyo eksportiga bog'liq bo'lsa, xomashyo (neft, 
gaz, oltin va boshqalar)ning jahon narxlarining pasayishi natijasida milliy valyutaning kursi 
pasayadi. 
Bundan tashqari, valyuta kurslariga turli mamlakatlardagi siyosiy vaziyat, urushlar, 
kataklizmlar ta’sir ko‘rsatadi. Ko'pincha, kutilmagan fundamental yangiliklar ommaviy 
vahima va shunga mos ravishda valyuta kurslarining keskin o'zgarishiga olib keladi, ular 
oxir-oqibat yangi darajalarda barqarorlashadi.