Mövzu № Bankların qiymətli kağızlarla əməliyyatları plan

Müddətli əməliyyatlar – üzrə isə hesablaşmalar tərəflə­rin əvvəlcədən müəyyən etdiyi müddətdən sonra əqd bağla­nan ana olan məzənnə ilə keçirilir. Deməli, müddətli əqdlər üz­rə kontraktın bağlandığı, qiymətin müəyyən etdiyi, he­sablaşmanın aparılacağı müddətlər əvvəlcədən dəqiq müəy­yən olunur. Müddətli əqdlər üzrə hesablaşmalar ya ayın orta­sın­da (buna “per medio” deyilir), ya da ayın sonunda (per ul­ti­mu) keçirilir.

Müddətli əqdlərdən çox vaxt alqı-satqı zamanı məzən­nələr arasında yaranan fərq şəklində möhtəkir mənfəətin əldə edilməsindən ötrü istifadə olunur. Lakin bütün aktivlərlə, o cümlədən, fond aktivləri ilə müddətli əməliyyatların keçirildiyi hər bir konkret halda sırf möhtəkirlik məqsədləri üstünlük təş­kil etməyə də bilər, yəni bu cür əməliyyatlara qeyri-möh­təkir məqsədlərdən ötrü də müraciət oluna bilər. Məsələn, Məzən­nələrin mümkün ola bilən enməsi nəticəsində ya­ranan zərər­lərdən qiymətli kağızlara edilmiş investisiya­la­rın sığorta­lanması məqsədilə də müddətli əməliyyatlara müra­ciət oluna bilər.

Müddətli əməliyyatların növləri kimi fyuçers və opsionlar geniş yayılmışdır.

Fyuçers – əməliyyatları satıcı və alıcı arasında bağla­nan, gələcəkdə müəyyən edilmiş məzənnə ilə qiymətli kağız­ların müəyyən miqdarını müvafiq olaraq satmaq və almaq öhdəlikli, standart müddətli müqavilədir.
Opsion – alıcıya müəyyən müddət ərzində müəyyən qiymətlə əmtəənin standart miqdarını almaq hüququ (öhdəliyi yox!), satıcıya isə satmaq hüququ verən əqddir (müqavlədir). Müddətli əməliyyatların qəti, şərtli və uzadılmış növləri məlumdur.