Mövzu №1: ″″″″ darəetmənin, dövlət idar
Yüklə 5,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
müraciət edə bilərlər. Tabeçilik qaydasında yuxarı orqan şikayətlərə 1 (bir) aydan gec olmayan müddətdə baxmalı, şikayətə baxılmasının nəticəsi barədə həmin orqanın rəhbərliy vətəndaşa yazılı cavab verməlidir. Vətəndaşlar tərəfindən məhkəməyə şikayətlə müraciət edilməsi müddətlər müəyyən edilmişdir. Bunlar aşağıdakılardır: - hüquq və azadlıqlarının pozulmasının vətəndaşa məlum olduğu gündən üç ay keçənədək; - Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində başqa müddət nəzərdə tutulmamışdırsa, vətəndaş şikayətin verildiyi gündən bir ay müddətində ona cavab almadıqda, bu müddətin tamam olduğu gündən bir ay keçənədək; - şikayətin verilməsi müddəti üzürlü səbəbdən ötürülübsə, həmin müddət məhkəmə tərəfindən bərpa oluna bilər. Məhkəmə vətəndaşların şikayətlərinə baxılmasının nəticələri barədə qətnamə çıxarır. Şikayətə baxılmasının nəticələrindən asılı olaraq məhkəmə aşağıdakı iki qətnamədə birini çıxara bilər: 343
- məhkəmə şikayətin əsaslı olduğunu müəyyənləşdirdikdə şikayət edilən qərarı və hərəkətləri qanunsuz hesab edir, vətəndaşlar barəsində tətbiq edilən məsuliyyət tədbirlərini ləğv edir, onların pozulmuş hüquq və azadlıqlarını bərpa edir, habelə dövlət orqanlarının və yerli özünüidarə orqanlarının, müəssisələrin, vəzifəli şəxslərin, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərarları və hərəkətləri (hərəkətsizliyi) ilə bağlı onların məsuliyyətini müəyyənləşdirir; - əgər məhkəmə şikayət edilən qərarları və hərəkətləri (hərəkətsizliyi) qanuni hesab edərsə, yəni vətəndaşın hüquq və azadlıqlarının pozulması kimi qiymətləndirməzsə, şikayətin təmin edilməməsi barədə. Dövlət orqanları və yerli özünüidarə orqanları, müəssisələri, idarələr və təşkilatlar ictimai birliklər, vəzifəli şəxslər üçün qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarının icrası məcburi xarakter daşıyır. Məhkəmənin qərarı qüvvəyə mindiyi gündən ən geci 10 (on) gün keçənədək qərarlarından və hərəkətlərində (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən orqanlara və ya vəzifəli şəxslərə, habelə vətəndaşlara göndərilir. Məhkəmə qərarının alındığı gündən ən geci bir ay keçənədək qərarlarında və hərəkətlərindən şikayət edilən orqanlar və ya vəzifəli şəxslər həmin qərarın icrası barədə məhkəməyə və vətəndaşa məlumat verməlidir. Məhkəmənin qərarı icra edilmədiyi halda, məhkəmə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada müvafiq tədbirlər görür. Ş
- şikayətin təmin edilməsindən imtina olunması barədə qərar qəbul edildikdə, ş
- məhkəmə, şikayət olunan qərarları və hərəkətləri (hərəkətsizliyi) qanunsuz hesab etdikdə isə, bu xərclər müvafiq dövlət orqanlarının və ya yerli özünüidarə orqanlarının, müəssisələrin, idarə və təşkilatların, ictimai birliklərin, vəzifəli şəxslərin vəsaiti hesabına ödənilir; - qərarların və hərəkətlərin qanuni olduğuna baxmayaraq, əgər vətəndaşın tabeçilik qaydasında yuxarı orqana verdiyi şikayətə cavab verilməmişdirsə, yaxud məhkəməyə şikayətlə müraciət edilməsi müddətləri pozmaqla cavab vermişsə, məhkəmə xərclərinin ödənilməsi dövlət tərəfindən dövlət orqanlarının və ya yerli özünüidarə orqanlarının, müssisələrin, idarələrin və təşkilatların, ictmai birliklərin, vəzifəli şəxslərin öhdəsinə qoyulur; - məhkəmə vətəndaşın məhkəmə xərclərinin ödənilməsindən qismən və ya tam azad edilməsi barədə qərar qəbul edə bilər. Bu Qanunun tələblərini pozan şəxslər Azərbaycan Respublikasının Qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qayda məsuliyyət daşıyırlar. kinci sualı yekunlaşdıraraq bir daha qeyd etmək istərdim ki: 1. Qanunçuluğun təmin edilməsi – qanunun ən cüzi pozulmasının qarısının alınmasından, onların xəbərdar edilməsindən, onların pozulmasına şərait yaradan səbəblərin aradan qaldırılması üçün tədbirlərin görülməsindən, vətəndaşların və təşkilatların pozulmuş hüquqlarının və qanuni maraqlarının bərpa edilməsindən, təqsirli şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsindən, məsuliyyətin labüdlüyün yaradılmasından, idarəetmə aparatı işçilərinin qanunun hər tələbinə və məqsədinə ciddi riayət edilməsi ruhunda tərbiyə edilməsindən ibarətdir. 2. Qanunçuluğun təmin edilməsi təminatına aşağıdakı təminatlar aiddirlər: 344
- iqtisadi; - siyasi; - hüquqi; - təşkilati-hüquqi. 3. Qanunçuluğun təmin edilməsi üsulları əsasən aşağıdakılardan ibarətdir: - yoxlama; - nəzarət; - şikayət vermə. 4. Dövlət yoxlaması öz məzmununa və məqsədinə görə aşağıdakı iki növə bölünür: - ümumi yoxlama; - xüsusi yoxlama. 5. darəetmə sahəsində nəzarətin iki təşkilati formaları mövcuddur: Birinci forma – orqanların rəhbərlərinin, həmçinin də onlar tərəfindən təşkil edilmiş komissiyaların nəzarət fəaliyyətidir. darəetmə nəzarətinin ikinci forması – inzibati nəzarətdir. 7. Dövlət idarəetəsində dövlət nəzarət orqanlarının iki növü mövcuddur: - təşkilati-müstəqilliyə malik olan dövlət nəzarət oqanları; - orqanların struktur bölmələri hesab edilən dövlət nəzarət orqanları. 8. Dövlət idarəetməsində qanunçuluğun təmin edilməsinə məhkəmə nəzarəti aşağıdakı məhkəmə orqanları tərəfindən həyata keçirilir: - Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsi; - ümumi mühakimə məhkəmələri; - xüsusi mühakimə məhkəmələri. 9. Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu məhkəmə hakimiyyəti sisteminə daxil olmaqla ərazi və ixtisaslaşdırılmış prokurorluqların Azərbaycan Respublikasının baş prokuroru tabeliyinə əsaslanan vahid mərkəzləşdirilmiş orqandır. Dövlət idarəetməsində qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsi prosesində prokuror öz səlahiyyətlərini həyata keçirərkən qanunla müəyyən edilmiş qaydada və çərçivədə aşağıdakı aktlar çıxara bilər: - xəbərdarlıq; - təqdimat; - qərar; - yazılı göstəriş; - iddia ərizəsi (ərizə); - məhkəmə qərarlarından protest. 10. Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərar və hərəkətlərdən (hərəkətsizlikdən) məhkəməyə şikayət etmələrinin əsası və qaydası ″″″″Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərar və hərəkətlərdən (hərəkətsizliklərdən) məhkəməyə ş
Qanunu ilə tənzimlənir. Bu Qanun 18 iyul 1999-cu il tarixindən qüvvəyə minmişdir, yəni dərc edildyi vaxtdan. Bu Qanuna əsasən, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərar və hərəkətlərdən (hərəkətsizliklərdən) vətəndaşların məhkəməyə müraciət etmək hüququ və qaydası müəyyən edilmişdir. Vətəndaş onun hüquq və azadlıqlarını pozan qərarlar və hərəkətlər (hərəkətsizliklər) barəsində birbaşa məhkəməyə və ya 345
tabeçilik qaydasında yuxarı dövlət orqanlarına və yerli özünüidarəetmə orqanlarına, müəssisələrə, idarələrə və təşkilatlara, ictimai birliklərə, vəzifəli şəxslərə şikayətlə müraciət edə bilərlər. Sual 3.
Hüquq mühafizə orqanlarının fəaliyyətində qanunçuluq və intizam, onun təmin edilməsi üsulları Hüquq mühafizə orqanlarının fəaliyyətində qanunçuluq və intizam, onun təmin edilməsi üsullarını çox oxşar cəhətlərə malik olduqunu nəzərə alaraq bu sualın açıqlanmasını daxili işlər orqanların misalında məqsədə müvafiq hesab edirik. Daxili işlər orqanlarının qarşısında duran vəzifələrin yerinə yetirilməsində qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsi dövlət idarəetməsinin əsas prinsiplərindən biridir. Digər tərəfdən isə qanunçuluq – daxili işlər orqanlarının fəaliyyətinin əsas prinsipidir. Bu prinsipin daxili işlər orqanlarının fəaliyyətinin özündə neçə bir hüquq- mühafizəedici prinsip kimi ifadə olunur, digər tərəfdən isə daxili işlər orqanlarının fəaliyyətində qanunların və qanunqüvvəli aktların tələblərinə ciddi və dönmədən riayət edilməsi əsasında həyata keçirilir. Daxili işlər orqanlarının fəaliyyətini yüksək təşkilatçılıqsız və xidməti intizamsızlıq düşünmək olmaz. Bu onunla izah olunur ki, yüksək intizamın köməkliyi ilə və vasitəsi ilə daxili işlər orqanlarının qarşısına qoyulmuş vəzifələrin yernə yetirilməsi üçün əməkdaşların güclərini birləşdirmək və onların fəaliyyətlərində, hərəkətlərində lazımi qayda və razılaşdırma təşkil etmək olar. Daxili işlər orqanlarının fəaliyyətində möhkəm intizamın zəruriliyi onunla izah olunur ki, daxili işlər orqanlırında xidmətin (əməyin) məhsuldarlığının yüksəldilməsinə köməklik etmək məqsədilə, D O-da xidmətin (əməyin) ixtisaslaşdırılması ilə əlaqədar olaraq orqanların və bölmələrin daxilində və onların arasında olan əlaqələr mürəkkəbləşir və bu da onların qarşısında duran vəzifələri tam, vaxtında və effektivli yerinə yetirilməsinə çətinlik törədir. Daxili işlər orqanlarının qarşısında qoyulmuş ümumi vəzifələr, yalnız D O-nun bütün bölmə və xidmətlərinin fəaliyyətində yüksək intizamın mövcudluğu şəraitində həll edilə bilər. Polisin qarşısında duran ümumi vəzifələrin yerinə yetirilməsi, ictimai qaydanın qorunması və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi, cinayətlərin və digər hüquqpozmaların qarşısının alınması və açılması yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və təqsirkar şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi ilə daxili işlər orqanları (polis) dövlət idarəetməsində qanunçuluğu möhkəmləndirirlər. Bununla yanaşı, hüquqpozmalarının xəbərdar edilməsi və qarşısının alınması zamanı daxili işlər orqanları (polis) qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada və onlara verilmiş səlahiyyətlər çərçivəsində, yalnız Qanun və qanunqüvvəli aktlara müvafiq olaraq fəaliyyət göstərməlidirlər. Daxili işlər orqanlarının (polisin) fəaliyyətində qanunçuluğa riayət edilməsi xüsusi ilə vacibdir, çünki daxili işlər orqanlarının (polisin) qarşısında hüquqpozmalara qarşı mübarizənin aparılması vəzifəsi qoyulmuşdur. Daxili işlər orqanlarının, xüsusən də polisin fəaliyyəti, vətəndaşların hüquq, azadlıq və qanuni maraqlarının müdafiəsi ilə sıx bağlıdır. 346
Polis, hüquqpozan şəxslərə qarşı məcburetmə tədbirlərinin tətbiq edilməsi üzrə geniş səlahiyyətlərə malikdir. Bununla əlaqədar olaraq, dövlət idarəetməsində qanunçuluğun hər hansı bir formada pozulmasına yol verilməsi insan və vətəndaşların hər şansı bir hüquq, azadlıq və qanuni marağının pozulması deməkdir. Daxili işlər orqanlarının fəaliyyətində qanunçuluğun və intizamın təmin edilməsi məqsədi ilə daxidi işlər orqanlarının fəaliyyətində qanunçuluğun təmin edilməsi aşağıdakı üsullar vasitəsilə həyata keçirilir: - yoxlama; - nəzarət; - şikayət vermə (şikayət hüququnun realizəsi). ″ ″ ″ ″
icrasına idarədaxili və ″″″″idarədənkənar″″″″ nəzarət həyata keçirilir. Polisin fəaliyyətinə idarədaxili nəzarəti Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş səlahiyyətlər çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Daxili ş
idarədənkənar nəzarəti isə Azərbaycan Respublikası Prezidenti həyata keçirir. Polis orqanlarında qanunların icrasına nəzarəti qanunla müəyyən edilmiş səlaiyyətləri Yüklə 5,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|