bu da istedad əlamətidir. İstedadla bağlı olan yığcamlıq söz söyləyəndən
deyəcəklərini ölçülü-biçili, geniş mətləbləri yığcam
şəkildə deməyi, vaxt
almamağı, təkrarçılıqdan qaçmağı, məlum olanları yenidən xatırlamamağı,
başqalarını yormamağı tələb edir. Əbəs yerə deyildir ki, indi insanların vaxtını
qiymətləndirmək, uzunçuluq etməmək naminə mühazirəyə əvvəlcədən bir saat,
məruzəyə on dəqiqəyə qədər, çıxışlara iki-üç dəqiqə vaxt reqlamenti planlaşdırılır.
Nitqin yığcamlığını həmişə vacib amil hesab etmişlər. Yığcam nitq insandan dərin
bilik,
yüksək təfəkkür, aydın düşüncə, zəngin söz ehtiyatı tələb edir. "Sözlər az,
fikir geniş, məna dərin" olsun deyən sənətkarlar da, "uzun sözün qısası" fikrini
bəyan
edən atalar sözü də, "uzunçuluq eləmə" kimi xalq tövsiyəsi də göstərir ki,
vaxt almamaq, eyni fikri oxşar cümlələrlə təkrar eşitdirməmək üçün ən yaxşı üsul
fikri qısa və aydın ifadə etməkdir.
NĠİTQİN SADƏLİYİ.
Nitqin sadəliyi onun aydınlığından, asan, anlaşıqlı, təbii
və düzgün olmasından asılıdır. Sadə nitq ümumxalq danışıq
dili elementlərindən,
bəsit cümlələrdən, elmi və ya bədii üslubdan qaçmaq anlamında yox, fikrin asan
qavranılmasına
kömək edən, əşya və hadisələrin mahiyyətini yığcam və dəqiq
verən ifadə tərzi kimi başa düşülür. Dinləyicilərin ümumi səviyyəsinə uyğun
olmaqla hər
cür qondarma, süni ifadələrdən, təmtəraqlı, gurultulu,yalançı pafosdan,
ger- 113 çəkliyi əks etdirməyən söz birləşmələrindən (vicdanın böyük heykəli,
ölməzlik zirvəsi, şeirin günəşi, dağın ciyəri, kadr potensialı, horizontal xətt və s.)
istifadə nitqin sadəliyi baxımından məqbul sayılmır. Anlaşılmayan və ya az
anlaşıqlı, lakin konkretlik və təbiilikdən
uzaq söz birləşmələri, mürəkkəb
konstruksiyalar anlaşılmazlıq yaradır, məfhumun canlandırılmasını mümkünsüz
edir və nitqin asan başa düşülməsini çətinləşdirir.
Dostları ilə paylaş: 
