Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

KitabYurdu.az 
18

---

8 
büdcələrin yerinə yetirilməsinə xidmət göstərmək və işi səmərəli təşkil 
etmək üçün bələdiyyələr dövlət xəzinədarlığının ərazi ( rayon) orqanları ilə 
müqavilələr bağlaya, yaxud da yerli büdcənin vəsaitləri hesabına bələdiyyə 
xəzinədarlığı yarada bilərlər. 
Yerli büdcənin müstəqilliyi öz daxili mənbələrinin olması və 
bələdiyyənin yerli büdcə vəsaiti haqqında sərəncam vermək müstəsna 
hüququ ilə təmin edilir. Bələdiyyə yerli büdcənin maliyyə ilinin sonuna 
əmələ gəlmiş sərbəst qalıqlarına müstəqil sərəncam verir. 
Qanun yerli büdcələrin möhkəmlənməsi üçün dövlət üzərinə aşağıdakı 
əlavə məsuliyyətləri qoyur: 
1) investisiya və pul- kredit siyasəti əsasında istehsal sferasının inkişafına
şərait yaratmaq; 
2) yerli sosial- iqtisadi inkişaf proqramlarını yerli büdcə gəlirləri hesabına 
maliyyələşdirmək mümkün olmadıqda yerli büdcə kəsirini ödəmək üçün
dövlət büdcəsinin imkanlarını nəzərə alaraq əlavə gəlir mənbələrini müəyyən 
etmək və ya dövlət büdcəsindən dotasiya və subvensiya ayırmaq; 
3) yerli büdcənin gəlirlərini azalması və ya xərclərinin artması baş verdikdə 
uyğun azalma və artma məbləğlərinin müvafiq qərar qəbul edən orqan 
tərəfindən kompensasiya edilməsi. 
Büdcə ili yanvarın 2- də başlanır və dekabrın 31- də qurtarır. Yerli 
büdcələrin gəlirləri aşağıdakı mənbələr hesabına formalaşır: 
1. Yerli vergilər və ödənişlər. Azərbaycan Respublikasının “ vergi məcəlləsi” 
ndə nəzərdə tutulmuş yerli vergilər ( bələdiyyə vergiləri) bunlardır: 
- fiziki şəxslərin torpaq vergisi; 
- fiziki şəxslərin əmlak vergisi; 
- yerli əhəmiyyətli tikinti materialları üzrə mədən vergisi; 
- bələdiyyə mülkiyyətində olan müəssisə və təşkilatların mənfəət vergisi; 
2. Yerli ödənişlərin tərkibi( reklamlar yerləşdirilməsi, bələdiyyə 
torpaqlarında stasionar və ya səyyar ticarət, ictimai iaşə və ya digər 
xidmətlərə görə ödəniş , bələdiyyə ərazisində mehmanxana, stasionar- kurort 
və turizm xidmətləri göstərən şəxslərdən alınan ödəniş). 
Yerli büdcələrin xərclərini aşağıdakı maddələr təşkil edir: