Mövzu Entomologiya və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərərverən canlılar haqqında anlayış, onların növ tərkibi, çoxalma və inkişafı. Zədə və zərər. Plan

Mübarizə tədbirləri.

1. Müntəzəm olaraq bağacığın qışladığı alaq otları dibdən çalınıb məhv edilməlidir.

2. Kimyəvi mübarizədə Bİ-58 – 2,0 l/ha, 2,5%-li desis – 0,4 l/ha, 35%-li fozalon – 1,2-2,0 l/ha, koru-alfa 0, 3 l/ha preparatlarının emulsiyası ilə çiləmə aparmaq olar.
Günəbaxanın zərəvericiləri

Günəbaxan odlucası (Homoesoma nebulellaH.)_- Kəpənklər dəstəsinin (Lepidoptera) odlucalar (Pyralididae) fəsiləsinin nümayəndəsidir.

Qanadlar açılan zaman 20-27 mm böyüklükdə kəpənəkdir. Qabaq qanadları arxa qanadlara nisbətən uzunsovdur, boz rəngdədir, yaxud bozumtul-sarıdır. Dal qanadları nisbətən enlidir, ağ rəngdədir və tutqun damarları vardır. Yumurtası südvari-ağ rəngdə olmaqla uzunsovdur. Uzunluğu 0,8 mm-dir.

Tırtılı açıq-bozdur, axırıncı yaşda 15 mm-ə qədər uzunluqda ola bilir.

Pupu 10-12 mm uzunluqda, açıq-qəhvəyi rəngdədir. İçərisində pup yerləşən ipək saplardan hazırlanmış möhkəm baramaları 12-17 mm uzunluqdadır.

Respublikanın günəbaxan bitkisi becərilən bütün rayonlarında çox miqdarda təsadüf edilən bu zərərverici ayrı-ayrı illərdə məhsula əsaslı surətdə zərərv urur. Respublikamızda bu zərərverici demək olar ki, öyrənilməyib.

Son tədqiqatlara görə zərərvericinin axırıncı yaş tırtılları torpağın üst qatında barama içərisində qışlayır. Yazın axırları, yayın əvvəllərində qışlamış tırtıllar puplaşırlar. Günəbaxan bitkisinin çiçəkləməsi dövründə puplardan kəpənəklər uçmağa başlayır və gecə həyat tərzi keçirməklə ilk əvvəl mürəkkəbçiçəkli və günəbaxanın çiçəyinin nektar şirəsi ilə qidalanır.

Dişi kəpənəklər 250-300 ədəd yumurta qoyur. Ymurtalar çiçək tozcuqları kənarının daxilinə bir-bir qoyulur. Qoyulmuş yumurtalardan 4-5 gündən sonra tırtıllar çıxır.

Tırtıllar ilk əvvəllər çiçəklərin müxtəlif hissələri ilə, üçüncü yaşdan sonra isə toxumların nüvəsi ilə qidalanırlar. Toxumların nüvəsi ya qismən və yaxud da tamamilə yeyilir. Zədələnən günəbaxan səbətlərinin ayrı-ayrı hissələri hörümçək torları ilə əhatə olunur, çirkli keçə təbəqəsi əmələ gəlir, ekskrementlə zibillənir. Tırtılın inkişafı 3-4 həftəyə başa çatır. İnkişafını başa çatdırmış tırtıllar torpağa düşərək puplaşmağa gedirlər. Zərərverici il ərzində 1-2 nəsil verir.

Mənfi iqtisadi əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, tırtılların çiçəklər və toxumların nüvəsi ilə qidalanması nəticəsində məhsul kəmiyyətcən azalır və onun keyfiyyəti pisləşir.