Mövzu: Fəaliyyət Plan

3. Fəaliyyətin növləri.

İnsanın bütün həyatı boyu istifadə etdiyi fəaliyyət növlərinə oyun, təlim və əmək daxildir. Fəaliyyətin bu növlərindən biri müəyyən yaş dövründə aparıcı fəaliyyət, digərləri isə köməkçi, yardımçı fəaliyyət kimi özünü göstərir. Belə ki, məktəbəqədər yaş dövründə oyun aparıcı fəaliyyət növü hesab olunur. Bu dövrdə uşaqlar öz tələbatlarını əsasən oyunun köməyi ilə ödə-yirlər. Bununla yanaşı olaraq həmin dövrdə uşaqlar həm öyrənir, həm də sadə özünəxidmət əməyindən istifadə edirlər. Məktəb yaşı dövründə aparıcı fəaliyyət təlim fəaliyyəti olur. Bu dövrdə şagirdlər həm oyundan, həm də əmək məşğələlərindən istifadə edirlər. Yaşlı adamlar üçün aparıcı fəaliyyət əmək fəaliyyəti olsa da bu dövrdə insanlar oyundan və təlim fəaliyyətindən istifadə edirlər.

Rollu oyunlar mahiyyət etibarilə insan münasibətlərinin mənimsənilməsi prosesidir. Bu haqda aydın təsəvvür əldə etmək üçün psixologiyada təsvir olunmuş maraqlı bir faktı qeyd etmək kifayətdir: uşaqları heyvanxanaya aparıb, heyvanların həyatı ilə tanış etdilər.Tərbiyəçilər belə güman edirdilər ki, uşaqlar ekskursiyadan qayıdan kimi heyvanxana mövzusunda maraqlı oyunlar oynayacaqlar. Lakin nə qədər təəccüblü olsa da, onlar ekskursiyadan sonra həmin mövzuda heç bir oyun oynamadılar, özlərinin adi işləri ilə məşğul oldular.
Tərbiyəçilər bunun səbəbini izah etmək üçün psixoloqlara müraciət etdilər. Psixoloqlar məsələnin mahiyyətini asanlıqla başa düşdülər və ekskursiyanın planını dəyişdilər.Onların məslə-hətilə uşaqları yenə də zooparka ekskursiyaya apardılar. Lakin bu dəfə uşaqları, birinci növbədə, zooparkda işləyən adamların- kassirin, nəzarətçinin, həkimin və s. fəaliyyəti ilə tanış etdilər. Uşaqlar ekskursiyadan qayıdan kimi heyvanxana mövzusunda oyun oynamağa başladılar: biri kassir, biri həkim, biri isə nəza-rətçi rolunda çıxış etməyə başladı. Bu mənada deyirlər ki, uşaq oyunları insan münasibətlərinə xüsusilə həssasdır və hər şeydən əvvəl məhz onları əks etdirirlər.
Təlim fəaliyyəti. Məktəblilərin və tələbələrin nəzəri bilikləri və onlarla bağlı bacarıq və vərdişləri mənimsəmələrinə yönəlmiş fəaliyyət növlərindən biri təlim fəaliyyətləridir. Yaşlı adamlarda təlim özünütəhsil xarakteri daşıya bilər. Təlim insanın fəaliyyət və davranışını bəşəriyyətin ictimai təcrübəsini mənimsəməsinə yönəldən fəal bir prosesdir. Təlim fəaliyyəti təkcə məktəblilərdə və tələbələrdə bilik, bacarıq və vərdişlərin formalaşmasını təmin etməklə kifayətlənmir. Bu prosesdə onlarda psixi inkişafa, şəx-siyyətin formalaşmasına əsaslı təsir güstərir. Məhz buna görə də təlim fəaliyyətinin başlıca xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, o fərdin birbaşa psixi inkişafi vasitəsi kimi həyata keçirilir.
İnsan fəaliyyəti sistemində əmək xüsusi yer tutur. Əmək fəa-liyyəti son nəticədə özünün məhsuldarlığı ilə fərqlənir. Buna görə də əməyi müəyyən ictimai faydalı maddi və ideal məhsullar is-tehsalına yönəldilmiş fəaliyyət kimi qəbul edirlər. Əmək fəaliy-yəti təkcə insanın maddi və mənəvi tələbatlarını ödəməyə xidmət etmir, o, eyni zamanda insanın bir şəxsiyyət kimi formalaşma-sında aparıcı rol oynayır.