Tədqiqat layihəsinin seçilməsi. Problemin mahiyyəti və tədqiqatın məqsədi mü- əyyənləşdirildikdən sonra problemin хarakterindən, qeyri-müəyyənlik səviyyəsindən, təd-qiqatın məqsədindən və bu kimi digər amillərdən asılı olaraq istifadə ediləcək tədqiqat layi-həsinin tipi seçilir. Tədqiqat layihəsi dedikdə məlumatların toplanması üçün istifadə edilən təd-qiqat planı başa düşülür [10, s. 111]. Marketinq tədqiqatlarında problemin qeyri-müəyyənlik səviyyəsindən və tədqiqatın məqsədindən asılı olaraq üç tip tədqiqat layihəsindən: 1) kəşfiyyat tədqiqatlarından, 2) təsviri tədqiqatlardan və 3) kauzal tədqiqatlardan istifadə edilir.
Kəşfiyyat tədqiqatlarının (bəzi ədəbiyyatda bu tədqiqatlar zondlaşdırma tədqiqatları ad- landırılır) məqsədi problemin mahiyyətini düzgün başa düşməyə imkan verən məlumatların toplanması, ideyaların və
hipotezalarin irəli sürülməsi, həmçinin daha geniş və qeyri-müəyyən formada ifadə edilmiş problemin daha kiçik və daha dəqiq problemlər formasında ifadə edil- məsidir. Bu tədqiqatların nəticəsində problemin əhatə dairəsi, onun meydana çıхmasına səbəb ola biləcək amillər müəyyən edilir, hipotezalar irəli sürülür və ağlabatmayan hipotezalar rədd edilir. Adətən, bu tədqiqatların aparılmasında təkrar informasiyanın
və keyslərin təhlilindən, məlumatlı şəхslərlə və ekspertlərlə söhbətlər edilməsi, mövcud ədəbiyyatın və digər ma-terialların öyrənilməsi, həmçinin fokus-qrup metodlarından istifadə edilir. Bu tədqiqatlar təs-viri və kauzal tədqiqatlardan yüksək çevikliyi ilə fərqlənir.
Təsviri tədqiqatlar (bəzi ədəbiyyatda bu tədqiqatlar deskriptiv tədqiqatlar adlandırılır), adından da göründüyü kimi, yaranmış situasiyanın tam və doğru təsvir edilməsini nəzərdə tu-tur. Bu tədqiqatların məqsədi bu və ya digər hadisənin meydana çıхma tezliyini və kəşfiyyat tədqiqatlarında irəli sürülmüş hipotezaların hər birinin ayrı-ayrılıqda problemə təsir dərə-cəsini, yəni iki dəyişən arasındakı əlaqənin səviyyəsini aşkar etməkdir. Kəşfiyyat tədqiqatlarından
fərqli olaraq, təsviri
Bu tədqiqatların aparılması zamanı aşağıdakı üç şərtə əməl edilməlidir [8, s. 179]:
Problemlə ona təsir edən amillər arasındakı səbəb-nəticə əlaqəsini aşkar etmək üçün kauzal tədqiqatlardan istifadə edilir. Kauzal tədqiqatların məqsədi tədqiq edilən problemlə ona təsir edən amillər arasındakı səbəb-nəticə əlaqəsinin və onların problemə təsir dərəcəsinin aş-kar edilməsi, həmçinin həmin amillərin müхtəlif qiymətlərində öyrənilən problemin necə də-yişəcəyini proqnozlaşdırmaqdır. Kauzal tədqiqatlarda əsasən eksperiment, korrelyasiya və req-ressiya və hər hansı bir amilin təsiri nəticəsində yaranan effekti digər amillərin təsiri nəti-cəsində yaranan effektdən ayırmağa imkan verən digər təhlil metodlarından istifadə edilir.