Mövzu Statistika elmi haqqında anlayış, onun predmeti və statistik fəaliyyətin təşkili
Yüklə 1,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 3.1. Fişkanın maketi.
- Cədvəl 1. Statistika cədvəlinin maketi
- Cədvəl 2. Azərbaycan Respublikasında əhalinin sayının dinamikası. İllə r Əhalinin sayı (ilin ə
- Cədvəl 3. Azərbaycan Respublikasında məşğuliyyəti olan əhalinin mülkiyyət formalari üzrə bölgüsü
- Cədvəl 4. Respublika əhalisinin şəhər və kəndlərdə yerləşməsinə görə bölgüsünü İllə r
- Cədvəl 5.İşçi heyyətinin kateqoriyalari və təhsil səviyyəsi üzrə tərkibi.
|
Ə mək haqqı miqdarı (mаn). Fəhlələrin sayı 160- dan az 160-dan - 180-dək 180-dən – 200- dək 200-dən – 220- dək 220-dən – 240- dək 240-dan – 260- dək 260-dan – 280- dək 280 və daha çox 2 17 11 11
2 4 1 2 Yekun
50
Bu bölgü intervallar üzrə aparılmışdır, çünki şərti ifadə et-diyimiz əlli fəhlənin tərkibində müxtəlif peşəli və ixtisaslı, müx-təlif əmək məhsuldarlığı olanlar vardır ki, bunların da əmək haqqı müxtəlif olmaqla ayda 150 manatdan 340 manatadək tə-rəddüd edir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu qruplaşdırma bərabər intervallarla (20 manat) aparılmışdır. Statistikada icmallaşdırma texnikası. Müşahidə materialları-nın icmallaşdırılmasına başlamazdan əvvəl onların keyfiyyəti yoxlanılmalıdır. Burada aşkara çıxarılan səhvlər və qüsurlar vaxtında ləğv edilməlidir. Materialların həm də dolğunluğu, yə-ni məcmunun bütün vahidləri haqda məlumatın alınıb- alınma-dığı yoxlanılmalıdır. Materialların keyfiyyət və kəmiyyət dol-ğunluğu yalnız diqqətlə yoxlanıldıqdan sonra icmallaşdırma işi-nə keçmək olar. Statistika təcrübəsində icmallaşdırmanın iki nö- vü vardır: əl vasitəsilə aparılan icmallaşdırma; mexanikləşdirilmiş icmallaşdırma (maşınlar vasitəsilə). Əl vasitəsilə aparılan icmallaşdırma, toplanan material ayrı-ayrı kartlar şəklindədirsə, aşağıdakı əməliyyatlardan ibarət olur: göstəricilərin işarələnməsi və şifrələnməsi; kartların ayrı-ayrı qruplara bölünməsi; məcmu vahidlərinin və yekunların ayrı-ayrı əlamətlər üzrə hesablanması. Məlumat siyahı formasında olan hallarda əl vasitəsi ilə apa-rılan icmallaşdırma işi xeyli çətinləşir. Məcmu vahidinin az say-da olması köməkçi cədvəllərin tərtib edilməsinə şərait yaradır. Materialların çox 27
vahid miqdarında toplandığı və çox əlamət da-şıdığı hallarda hesablamanı asanlaşdırmaq üçün hər müşahidə vahidi haqqındakı məlumat siyahılarından fişka adlanan ayrı-ay-rı kartlara köçürülür və bundan sonra məlumatın kart formasın-da olmasında olduğu kimi icmallaşdırma aparılır. Mexaniki sex fəhlələri haqqındakı məlumat üçün fişkanın maketini nəzərdən keçirək (şək.3.1).
Sıra №-si Cinsi Peşəsi
Tarif cədvəlinin dərəcəsi Normanın yerinə yetirilməsi %-i İş stajı (il) “x” ilinin “y” ayı üçün əmək haqqı (man)
Hazırda ən çox mexanikləşdirilmiş icmal tətbiq edilir. Onun tətbiq prosesini sadə şəkildə nəzərdən keçirək. Mexanikləşdi-rilmiş əməliyyata ilk sənədlər mühasibatdan, statistika şöbəsin-dən və s. şöbələrdən alınır. Xüsusi işçilər qrupu ilk sənədləri qəbul edir və yoxlayır. Yoxlama sənədlərinin dolğunluğu və
də-qiq doldurulması müəyyənləşdirilir. Sənədlərin təhvil verilməsi üçün müəyyənləşdirilən qəti müddətlər və onların doldurulması keyfiyyətinə dair tələblər uçot işlərini nizama salır. Qəbul edil-miş birnövlü sənədlər xüsusi marşrut vərəqələri ilə cəmləşdiril-mək üçün cəmləşdirici- maşın qrupuna verilir və burada gələcək yoxlama üçün lazım olan ən mühüm əlamətlər üzrə onlara ye- kun vurulur. Həmin yoxlamanın yekunları sənədlərin qəbul edil-məsinə dair aparılan dəftərə yazılır. Cəmləşdirildikdən sonra sə-nədlər qiymət qoymaq, lazımi qismət və hasilləri hesablamaq üçün hesablayıcı-maşın qrupuna verilir. Bu işdə yazı salmayan avtomatik və yazan faktura maşınları tətbiq edilir; faktura ma-şınları hərf mətnindən başqa, qiymətin miqdara vurulmasından əldə edilən hasili, xüsusi və ümumi yekunları göstərə bilər, habelə güzəşt və artırma %-ni hesablaya bi-lər. Qiymətqoymadan sonra ilk sənədlər bir sıra göstəricilərlə tamamlanıb perforasiyaya verilir. Burada bütün lazımi göstəri-cilər istənilən rəqəmləri ifadə edən deşiklər açmaqla xüsusi kart-lara (perfokartlara) keçirilir. Deşilən perfokartlar perforasiya yoxlamasına verilir ki, bu da müxtəlif üsullarla aparıla bilər. Bu üsullardan ən sadəsini, yəni deşilmiş perfokartların yoxlayıcı adlanan xüsusi maşından keçirilməsi üsulunu araşdıraq. Burada yoxlama aparan işçi maşının klavişlərini (düymələrini) sıxaraq ilk sənədləri təkrarən oxuyur və alınmış deşiklərin düzgünlüyü-nü yoxlayır. Perfokartlarda bir ədəd də olsun səhv deşik açıldığı müşahidə edilərsə, belə kart dəyişilməli, yeni kart götürülməlidir. Yoxlan-mış perfokart müəyən qruplaşdırıcı əlamətlər üzrə qruplaşdır-maya (düzəlməyə, çeşidlənməyə) verilir. Çeşidlənmiş perfokart-lar tabulyatora daxil olur. Tabulyator nəinki xüsusi perfokartın ədəd qiymətlərini çap edə, həm də xüsusi və ümumi yekunları verə bilər. Tabulyatorda çap edilmiş cədvəllərə tabulyoqram de-yilir. Çap edilmiş tabulyoqramlar yoxlama rəqəmləri ilə tutuş- durulduqdan sonra nəzarət və buraxılış qrupu tərəfindən həmin işin sifarişçisinə verilir. Mexanikləşdirilmiş icmallaşdırmanın əl vasitəsi ilə aparılan icmallaşdırma qarşısında mühüm üstünlükləri vardır: burada materialların işlənməsi prosesi xeyli sürətlənir, daha çox dəqiq-lik yaranır, habelə əmək və vəsait sərfinə qənaət edilir. Statistika materiallarının mexanikləşmiş qaydada icmallaşdırılması üçün hesabat blanklarında blankın özünə və hesabat göstəricilərinə şifrələr qoyulur. Uçot-hesablayıcı materialların mexanikləşmiş üsulda icmallaşdırılmasının və işlənməsinin bir neçə təşkilati forması (məsələn, maşın-hesab stansiyaları - MHS) vardır.
aparılmış qruplaşdırmalar müxtəlif sayda olduğundan və yaxud fasilə sərhədlərinin eyni olmaması nəticəsində müqayisə oluna bilmirlər. Belə qrupları müqayisəli vəziyyətə salmaq üçün növbəti dəfə qruplaşdırmalar aparmaq zərurəti ortaya çıxır. Bu zəurət nəticəsində aparılan qruplaşdırmaya təkrar qruplaşdırma deyilir. Bu qruplaşdırma-nın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, ilkin müşahidə məlumatından istifadə etmədən, əvvəlcədən aparılmış qruplaşdırma əsasında aparılan qruplaşdırmadır. Təkrar qruplaşdırma iki üsulla aparı-lır: 1) əvvəlki qrupların fasilələrini iriləşdirmək; 2) ümumi yekunda qrupların hissəsi əsasında yeni qrupların təşkili.
Məhsulun iqtisadi təyinatına görə qruplaşdırılmasının da bö-yük əhəmiyyəti vardır. Pərakəndə ticarət statistikasında əmtəə-lərin ərzaq və qeyri-ərzaq mallarına, kənd təsərrüfatı statistika-sında məhsulların bitki növlərinə görə qruplaşdırılmasının əhə-miyyəti böyükdür. ÜDM-in, milli gəlirin və s. göstəricilərin təhlilində də qruplaşdırmadan geniş istifadə edilir. Statistika mürəkkəb sosial və iqtisadi hadisələri öyrənmək üçün müxtəlif təsnifatlardan da istifadə edir. Təsnifatlar keyfiy-yət əlamətlərinə görə mürəkkəb sosial və iqtisadi hadisələrin tərkib hissələrinin siyahısından ibarət olub planlaşdırma və ida-rəçilik, uçot və hesabat işlərinin əsasını təşkil edir. Statistikada tətbiq edilən təsnifatlar arasında xalq təsərrüfatı sahələrinin təsnifatı xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Bu təsnifat xalq təsərrüfatında uçot və statistika işlərinin əsasını təşkil et-məklə yanaşı, onun 28
quruluşunu, məhsuldar qüvvələrin və əmək bölgüsünün inkişaf səviyyəsini, ictimai istehsalın səmərəliyini, xalq təsərrüfatının kompleks inkişafı məsələlərini öyrənməyə imkan verir. Ölkəmizin xalq təsərrüfatının təsnifatında bütün təsərrüfat sahələri istehsal və qeyri-istehsal sferasına bölünmüş-dür. İstehsal sferasına bilavasitə ÜDM istehsalı ilə məşğul olan sahələr- sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti, meşə təsərrüfatı, bu məhsulun dövriyyəsi ilə məşğul olan sahələr- yük nəqliyyatı, is-tehsal sferasına xidmət edən rabitə, ticarət və iaşə, maddi-tex-niki təchizat, tədarük və s. istehsal sahələri- su təsərrüfatı, geo-logi- kəşfiyyat və məişət xidməti aid edilmişdir. Təsnifatda bu sahələrin hər biri öz tərkib hissələrinə bölünmüşdür. Qeyri-istehsal sahələrinə mənzil-kommunal təsərrüfatı və əhaliyə məişət xidməti, sərnişin nəqliyyatı, səhiyyə, bədən tər-biyyəsi və sosial təminat, maarif, mədəniyyət və incəsənət, elm və elmi xidmət, kreditləşdirməvə dövlət sığortası, idarə orqan-ları və digər içtimai təşkilatlar aid edilmişdir. Statistikada bun-dan başqa əsas fondların, təbii ehtiyatların, əmək ödənişlərinin, istehsal xərclərinin və s. təsnifatlardan geniş istifadə edilir. Çoxölçülü qruplaşdırma və bölgü sıraları. Qruplaşdırma me-todu öyrənilən sosial-iqtisadi hadisələrin müxtəlif tərəfləri haq-da ümumi təsəvvür almağa, əsas göstəricilərin dəyişilməsi qanu-nauyğunluğunu aşkar etməyə, hadisələrin əlaqə və asılılıqlarını müəyyənləşdirməyə, nəticə əlamətinə ayrı-ayrı amillərin təsirini və s. müəyyən etməyə imkan verir. Sosial-iqtisadi hadisələri hərtərəfli təhlil etmək üçün birəlamətli qruplaşdırmalar kifayət etmir. Belə ki, çox vaxt nəticə əlamətinin dəyişilməsinə çoxlu miqdarda amil əlamətləri təsir göstərir. İqtisadiyyatımızın dinamik inkişafını təmin etmək üçün ona təsir edən amillərin hərtərəfli təhlilini aparmaq məqsədilə çox-ölçülü qruplaşdırmadan istifadə etmək lazımdır. Çoxölçülü qruplaşdırma əsasında istifadə edilməmiş ehtiyatları aşkar et-mək və onları istehsalın dinamik inkişafına yönəltmək ölkə qar-şısında duran birinci dərəcəli vəzifələrdəndir. Çoxölçülü qrup-laşdırma metodu müxtəlif amilləri vahid şəkildə ifadə etməyə imkan verir. Bu metodun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, nəticə əlamətinə təsir edən müxtəlif amil əlamətlərinin natura ifadəsin-də olan qiymətlərinin orta kəmiyyət nis-bətlərinin hesablanması nəticəsində həmin amillərin göstəriciləri bircinsli şəkilə salinir. Nəticə əlamətinin mütləq qiyməti aşağıdakı nisbətlə əvəz edilir:
═
y 1 : y
y isə aşağıdakı kimi müəyyən edilir :
y ═ ∑ y : n
Amil əlamətlərinin mütləq qiymətlərinin nisbi kəmiyyətlərlə əvəz edilməsi aşğıdakı düsturlarla baş verir:
ij ∑ x ij P ij ═
─── və x j ═ ─── ; x j n Nəticə əlaməti ilə amil əlaməti arasında tərs əlaqə olduqda, tədqiqat obyektinin hər vahidi üçün kəmiyyəti müəyyən edilir. Bu göstərici çoxolçülü qruplaşdırma üçün əsas götürülür. Belə qruplaşdırma öyrənilən çoxlu amil əlamətlərilə nəticə əlaməti arasındakı qarşılıqlı əlaqələri müəyyən etməyə imkan verir.
lumatların yekunlaşdırılması və sistemləşdirilməsi nəticəsində onların həcminin dinamikada dəyişilmə- sini, yaxud bu və ya digər dəyişən əlamət üzrə statistika məcmu vahidlərinin bölgüsünü xarakterizə edən sıra statistika sırası adlanır. Statistika sırası dinamika və bölgü sıralarına ayrılır. Sosial-iqtisadi hadisələ- rin zaman etibarı ilə dəyişilməsini xarakterizə edən ədədlər sırasına dinamika sırası deyilir. Statistik məc- mu vahidlərinin hər hansı dəyişən əlamət üzrə qruplara ayrılmasına bölgü sırası deyilir. Bölgü sıraları bölgünün xarakteri və qanunauyğunluğu haqda aydın fikir söyləməyə imkan verir. Bölgü sıraları atributiv əlamətlər və kəmiyyət əlamətləri üzrə qurula bilər. Buna uyğun olaraq keyfiyyət əlamətləri üzrə qurulan sıralar atri-butiv bölgü sıraları, kəmiyyət əlamətləri üzrə qurulan sıralar isə variasiya bölgu sırası adlanır. Bölgü sıraları bir qayda olaraq cədvəl formasında verilir. Bu sıralarda variant və tezlik olur. Bölgü sı- rasında dəyişən əlamət variant adlanır. Variantın neçə dəfə təkrar olunduğunu göstərən kəmiyyətə tezlik deyilir. Tezliklərin cəmi bölgü sırasının həcmi, ayrı-ayrı qruplardakı tezliklərin bütün tezliklərin cəminə
29
olan nisbəti isə nisbi tezlik adlanır. Atributiv əlamət üzrə bölgü sırasına misal kimi ali məktəblərdə işləyən işçilərin elmi dərəcələrinə görə bölgüsünü göstərmək olar. Statistika məlumatları kəmiyyət əlamətləri üzrə qruplaşdırıldıqda variasiya bölgü sırası alınır. Variasi- ya bölgü sıraları fasiləli (diskret) və fasiləsiz bölgü sıralarına ayrılır. Fasiləli bölgü sıralarında əlamətin qiyməti tam rəqəmlərlə ifadə olunur və fasilə ilə dəyişir. Belə əlamətlər üzrə tərtib edilən bölgü sıraları fasiləli bölgü sıraları adlanır. Qruplaşdırma əlaməti müəyyən fasilədə istənilən qiymətə malik olarsa, belə sıraya fasiləsiz variasiya sırası deyilir. Əldə olunan məlumatı histoqram qrafikində təsvir etmək üçün absis oxunda hasilat normasının yerinə yetirilmə faizini, ordinat oxunda isə fəhlələrin sayını göstərmək lazımdır. Fasiləsiz bölgü sıraları sütunvari diaqramlar vasitəsi ilə təsvir olunmalıdır. Bərabər fasiləli böl- gü sıralarında sütunların eni bərabər, sütunların hündürlüyü isə variantların tezliklərinə tənasüb olmalıdır. Düzbucaqlı sütunlar ortalarını düz xətlərlə birləşdirdikdə, poliqon bölgü qrafiki alınır. Mövzu 4. Statistika cədvəlləri və qrafiklər Plan:
1.Statistika cədvəlinin mahiyyəti və elementləri
2.Statistik məlumatların qrafik təsviri və onun əsas növləri. 3.Kartoqramlar və kartodiaqramlar
I.Statistik məlumatlar izahlı mətn, cədvəl və qrafıklər şəklində verilə bilər. Statistika müşahidəsi mate- riallarının yekunlaşdırılması və qruplaşdırılmasının nəticələri, adətən, cədvəl formasında izah olunur. On- lar tədqiqat üçün toplanmış statistika materiallarının təsvir və təhlilinin ən səmərəli formasıdır. Bu cəd- vəllərdə məlumatlar daha yığcam, aydın, ifadəli və əyani şakildə görünür. Statistika cədvəlləri sətir və sü- tunlardan ibarət olub, sosial-iqtisadi hadisələr haqqında statistik məlumatları müəyyən ardıcıllıq və əlaqə- də təsvir edir. Bu cədvəllər empirik məlumatların hesablanmış nəticələrinin məcmusunu əks etdirir və o ilkin informasiyanın yekunlaşdırılmasının nəticəsidir. Statistik cədvəllər bir və ya bir neçə mühüm əlamət üzrə öyrənilən statistika məcmusunun yekun rəqəmlərlə iqtisadi təhlilinin məntiqi qarşılıqlı əlaqələrinin xarakterizəsindən ibarətdir. Bu cədvəllərin, cümlədə olduğu kimi, mübtəda və xəbəri vardır. Cədvəlin mübtədasında xarakterizə olunan obyekt, məcmu vahidi, qruplar vahidi, yaxud da məcmu bütövlükdə göstərilir. Öyrənilən cədvəlin mübtədasını xarakterizə edən kəmiyyət formasında göstəricilər cədvəlin xəbəri adlanır. Statistika cədvəl- ləri üfüqi, şaquli sətirlərdən və şaquli sütunlardan ibarət olur. Sətirlər və sütunlar bir-birini kəsən düz xət- lərlə ayrılır. Onların kəsişən yerlərində (xanalarda) mübtədaları xarakterizə edən rəqəmlər yazılır. Mübtədanı xarakterizə edən sətirlərin yekun məlumatı cədvəlin sağ tərəfində, xəbəri göstərən sütun- ların yekun məlumatı isə cədvəlin aşağı hissəsində verilir. Statistika cədvəlinin maketini aşağıdakı kimi göstərmək olar. Cədvəl 1. Statistika cədvəlinin maketi 2012-ci ilin iyul ayı üçün müəssisə işçilərinin dərəcələr üzrə orta əmək haqqı. Tarif cədvəlinin dərəcələri Fəhlələ-rin sayı 2009-cu ilin iyul ayında əmək haqqı məbləği (man.) 1fəhlənin orta əmək haqqı (sətr 2 / sətr1). А 1 2 3 II III IV
V VI
Yekun ....
...... ......
Cədvəlin elementlərinin düzgün yerləşdirilməsi onun əyanilik xüsusiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Mübtədanın xarakterinə görə cədvəlləri aşağıdakı növlərə ayırmaq olar: 1)sadə; 2)qrup; 3)quraşıq cədvəllər. Sadə cədvəllərin mübtədasında öyrənilən obyekt qruplara ayrılmır. Belə cədvəllərdə məcmunun bütün vahidlərinin siyahısı, yaxud bütövlükdə məcmu göstərilir. Sadə cədvəlin mübtədasında müşahidə vahid- lərinin, xronoloji tarixlərin, yaxud ərazi bölgələrinin siyahısı verilir. Sadə cədvəllər öyrənilən hadisənin sosial-iqtisadi tipini, onların quruluşunu, həmçinin onların əlamətləri arasındakı əlaqə və asılılıqları aşkar etməyə imkan verir. Sadə cədvələ misal olaraq ölkəmizdə əhalinin sayının dinamikasını göstərmək olar:
Cədvəl 2. Azərbaycan Respublikasında əhalinin sayının dinamikası. İllə r Əhalinin sayı (ilin ə vvəlinə, min nəfər) 30
1991 7131,9 2000
8016,2 2001
8081,0 2002
8141,4 2003
8202,5 2004
8265,7 2005
8347,3 2006
8436,4 2007
8532,7 2008
8629,9 2009
8730,3
Cədvəl 2 sadə cədvəldir, onun mübtədasinda illər, xəbərində isə əhali sayı durur. Qrup cədvəlin mübtədasında öyrənilən hadisə bir əlamət üzrə qruplara bölünür. Onun xəbərində müt- ləq ifadədə qrupdakı vahidlərin sayı əks etdirilir. Qrup cədvələ misal olaraq respublikamızda məşğul olan əhalinin mülkiyyət formaları üzrə bölgüsünü göstərmək olar. (cəd.3).
Göstəricilər 2004-cü ilin əvvəlinə 2009-cu ilin əvvəlinə Cəmi
Yekuna nis-bətən %-lə Cəmi
Yekuna nis-bətən %-lə Cəmi iqtisadiyyatda məşğuldur 3747,0 100
4056,0 100
o cümlədən mülkiyyət formaları üzrə dövlət
1180,0 31,5
1244,4 30,7
qeyri-dövlət 2567,0
68,5 2811,6
69,3 onlardan: xüsusi 1749,7
46,7 1988,5
49,0 bələdiyyə 19,0 0,5
11,7 0,3
xarici investisiyalı və birgə müəssisələr 41,2
1,1 66,2
1,6 dinə xidmət edən şəxslər 32,5 0,9
30,4 0,8
sərbəst məşğul əhali 724,6
19,3 714,8
17,6 Quraşıq cədvəlin mübtədasında statistika məcmusu iki və daha çox əlamət üzrə qruplaşdırılaraq verilir. Quraşıq cədvələ misal kimi əhalinin şəhər və kənd əhalisinə görə bölgüsünü xarakterizə edən cədvəl mə- lumatlarını göstərmək olar. (cəd.4). Cədvəl 4. Respublika əhalisinin şəhər və kəndlərdə yerləşməsinə görə bölgüsünü İllə r Cəmi əhali (min nəfər) O cümlədən Bütün əhaliyə görə %-lə şə hər kənd şə hər kənd 2000
8016,2 4086,4
3929,8 51,0
49,0 2001
8081,0 4107,5
3973,5 50,8
49,2 2002
8141,4 4130,1
4011,3 50,7
49,3 2003
8202,5 4154,3
4048,2 50,7
49,3 2004
8265,7 4254,3
4011,4 51,5
48,5 2005
8347,3 4298,3
4049,0 51,5
48,5 2006
8436,4 4356,6
4079,8 51,6
48,4 2007
8532,7 4397,6
4135,1 51,5
48,5 2008
8629,9 4464,8
4165,1 51,7
48,3 2009
8730,3 4519,5
4210,8 51,8
48,2 Bu cədvəlin hər iki müşahidə istiqaməti üzrə baş vermiş dəyişikliklərin həcmlərinin səbəblərinin araşdı- rılması isə sonrakı təhlilin işidir. Beləliklə, qrup və quraşıq cədvəllər sosial-iqtisadi hadisələri hərtərəfli təhlil etməyə, onların tiplərini, quruluşunu, qarşılıqlı əlaqələri, onların mahiyyətini və öyrənilən hadisənin qanunauyğunluğunu müəyyənləşdirməyə imkan verir. Cədvəlin əyanilik əhəmiyyətini artırmaq üçün onun düzgün tərtib edilməsini təmin etmək lazımdır. Onların oxunmasını asanlaşdırmaq üçün cədvəllərin başlıqları, qrafaların və sətirlərin düzgün formalaş- ması təmin edilməlidir. Qrafa və sətirlərdə ölçü vahidləri ümumi qəbul edilmiş ixtisar ölçü vahidlərində ifadə edilməlidir. Statistika cədvəlinin xəbəri sadə və mürəkkəb qaydada işlənə bilər. Sadə işlənilən cəd- vəlin xəbərində göstəricilər yarımqruplara ayrılmır. Xəbəri sadə işlənilmiş cədvəl göstəricilərin paralel verilməsi prinsipinə əsaslanır (cəd.5).
Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|