Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mübariz Yusifov
əvvəldə, «Qarşımda dururdu yazdığım divan» cümləsindən belə çıxır ki, bu «Divan» onun ana dilində yazdığı şeirlər toplusundan ibarət olmuşdur. Şah deyəndə ki, «Leyli və Məcnun»a fars-ərəb dili ilə zinət vur», bu belə başa düşülməlidir ki, Nizaminin Azərbaycanca yazılan olduğundan onu xəbərdar ediblərmiş. Ona görə əsərin fras dilində yazılması tələbi ortaya çıxır. Həm də Nizami deyəndə ki, «Ömrüm viran oldu, solub-saraldım; Bu əmrin önündə cavabsız qaldım, bir məhrəm adam da yoxdur ki, bu sirri ona açıb çarə axtanm»- bundan şairin həqiqətən ana dilində yazılan olduğu aydınlaşır. Bəs şairi qorxuya salan nə idi? Şahın Azərbaycan dilinə nifrəti. Nizami ona görə qorxuya düşür ki, o şah deyəni etməsə ana dilində yazdığı «Divanı» tapıb məhv edərlər. Bu, Nizaminin özünün yazdıqlanndan əldə olunan məntiqi nəticədir. Ancaq mənbələrdə də belə məlumatlar vardır ki, Nizaminin öz ana dilində 20 min beytlik «Divan»ı olmuşdur. Azadə Rüstəmzadə qeyd edir ki, Nizaminin lirik şeirlər məcmusundan ibarət bir divanı olmuşdur. Güman ki, Nizami divanında şairin doğma Azərbaycan dilində yazdığı şeirlər də olmamış deyildi. Ola bilsin, Axsitan «Leyli və Məcnun»un yazılmasını sifariş edəndə bunu bilirdi və bu əsərin Azərbaycanca yox, farsca (fars-ərəb sözlərindən bəzək vurulması ilə) yazılmasını istəyirdi.1 Bəlkə elə doğrudan da Nizaminin özünün dediyi kimi olub. Ya «Divan» məhv edilib, ya da necə olubsa it-bata düşüb. Bunun axtarışında olmaq lazımdır. Xatırladım ki, 2003-cü il «Dirçəliş» XXI əsr» jurnalının noyabr 69-cu nömrəsində Nizami Xudiyevin «Nizami Gəncəvinin türkcə-Azərbaycanca divanı haqqında» (s. 69-85) adlı Nizamiyə aidiyyəti olduğu güman edilən əlyazması barədə maraqlı bir məqaləsi çap olunmuşdu. Nə üçün bu yazıya əhəmiyyət verilmədi? Təəccüblüdür. Əgər XII əsrin yadigan olan həmin əlyazmanın Nizamiyə aidiyyəti 1 Bax: Rüstəmzadə Azadə. Nizami Gəncəvi. Həyatı və sənəti. Bakı, «Elm», 1979, s. 11. Е.А.Бертельс. Избранные труды Низами и Физули. Изд. Восточной Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|