Nizamidə azərbaycançılıq
«Olsam da xidmətdən bir müddət uzaq
Daima sizinlə məşğulam ancaq».
X-Ş, 2004, 45-46.
Belə başa düşmək olar ki, bir müddət Nizaminin də
hansısa vəzifəsi olmuşdur. Ancaq sonralar unudulmuşdur.
Ziya Bünyadov Nizaminin var-dövlətini hesaba olaraq yazır
ki,
«Məxzənül-əsrar» əsərinə
görə Ərzincan
hakimi
Fəxrəddin Bəhram şah ibn Davud (1162-1225) ona 5000
dinar, beş at və beş qatır yükü fəxri geyim verir. Qızıl Arslan
Nizamini saraya dəvət edir. O isə qulluğu qəbul etmir. Ancaq
Qızıl Arslan ona Həmdünyan kəndini bağışlayır və fəxri
geyim verir.1
Əlbəttə ki, bu bəxşişlərlə Nizaminin həyatı firavan ola
bilməzdi, nüfuzu isə bazar darğasının nüfuzunu keçə
bilməzdi. Çünki cəmiyyətdəki nüfuz bəxşişlərlə yox, hər kəsin
layiq olduğu vəzifənin ona qazandırdığı ehtiram ilə ölçülür.
Belə olduqda, Nizami öz dövründə zəmanəsinin adi
adamlarından heç nə ilə seçilmirdi. Ancaq heç kəsin
qələminin qüdrəti də Nizami qələminə çata bilməmişdir.
Nizamidən 400 il sonra yaşamış Füzulini də ancaq öz qələmi
məşhur etmişdir. Füzulinin ən böyük vəzifəsi məsciddə
xidmət olmuşdur ki, «ədalətli» sultan Süleyman bunu da ona
çox görmüşdür. Şeir yazıb əvəzində bəxşiş gözləmək Nizami
nüfuzundan və şəxsiyyətindən çox-çox aşağı bir iş olduğu
üçün o öz oğluna şair olmağı tövsiyə etmir, başqa peşələrə
yiyələnməyi, özgə əlinə baxmamağı, zəhməti müqabilində
yaşamağı daha üstün tutmasını tapşırır:
Elə ki böyüdün, belədir qayda
Atanın adından sənə nə fayda?
Şeirdə, sənətdə məharətin var
Şairlik eləmə! Dövrə bax ki, bir
Tərif əvəzinə pislənir şeir.
1
Ziya Bünyadov. Azərbaycan Atabəyləri dövləti, Bakı, «Elm» 1985, s. 125-126.
Dostları ilə paylaş: |