Müəssisə və əhali müayinələrində seçmə məcmunun əlaqələndirilməsinə və rotasiyaya dair

Əmək bazarının və əmək ehtiyatlarının əsas göstəriciləri.

Tədqiqatın istiqaməti		Göstəricilər
Əhalinin iqtisadi fəallığı		İqtisadi fəal əhalinin sayı və quruluşu İqtisadi fəal əhalinin yaşı, cinsi, təhsil səviyyəsi və s. İqtisadi qeyri-fəal əhalinin sayı İqtisadi qeyri-fəal əhalinin strukturu, cinsə, yaşa, iqtisadi qeyri-fəallığın səbəblərinə, son iş yeri üzrə məşğulluq növünə, qeyri-məşğulluğun davamiyyətinə və s. görə.
Məşğulluq və işsizlik	Məşğulluq	Məşğul əhalinin sayı və onların dinamikası Məşğul əhalinin müxtəlif əlamətlər üzrə quruluşu Məşğulluğun səviyyəsi; o cumlədən yaşa, cinsə, iqtisadiyyatın sahələrinə, mülkiyyət formalarına, regionlara görə Əlavə işlərdə məşğul əhalinin sayı Natamam iş günündə məşğul işçilərin sayı, o cümlədən sahələr və mülkiyyət formalarına görə Natamam iş günündə işləyən işçilərin sayı, o cümlədən səbəblər üzrə
	İşsizlik	İşsizlik; yaşa, cinsə, təhsilə, axırıncı iş yerinə, sahələrə, mülkiyyət formasına və s. görə işsizlərin sayı, tərkibi, quruluşu Məşğulluq orqanlarında qeydiyyatan keçmiş işsizlərin sayı, quruluşu Işsizlərin sayı, (BƏT-nin metodologiyası ilə məşğulluq idarələrində qeydiyyatdan keçənlər, o cümlədən əhali qrupları üzrə) Işsizliyin orta müddəti; İşsizlərin müddətinə görə bölüşdürülməsi
	Əhalinin işə düzəlməsi	Məşğulluq idarəsinə müraciət edənlərin sayı və quruluşu Müraciət edənlərin sayında işə düzələnlərin hissəsi İşə düzələnlərin səviyyəsi, o cümlədən işsiz lik qrupları üzrə
İşçilərin sayı və iş vaxtının istifadəsi	İşçilərin sayı	İşçilərin siyahı sayı göstəricisi İşçilərin orta siyahı sayı İşçilərin sayının quruluşu İşçilərin sayının hərəkəti göstəriciləri Əmək miqrasiyasının sayı, tərkibi və quruluşu İş vaxtının istifadəsi Iş vaxtı və onun quruluşu Işlənmiş və işlənməmiş vaxtın həcmi və quruluşu İş vaxtı göstəriciləri İş vaxtının istifadə əmsalı
	Əmək müba- hisələri	Əmək mübahisələrinə cəlb edilən müəssisələrin sayı Əmək mübahisələrində iştirak edən işçilərin sayı Əmək mübahisələrinə görə iş vaxtı itkisi
Əmək şəraiti və istehsalda əmək qabiliyyətinin itirilməsi		Sanitar-gigiyena normalarına cavab verməyən şəraitdə işləyənlərin sayı İstehsalda əmək qabiliyyətinin itirilməsi əmsalı İstehsalda əmək qabiliyyətini itirməyin ağırlığı əmsalı Işçilərin xəstəliyin xarakterinə görə bölüşdürülməsi

Əhalinin gəliri, xərcləri və istehlakını müəyyən etmək üçün statistik məlumatlar toplanır, əhalinin gəliri və xərcləri balansı tərtib edilir.

Əhalinin gəliri	Əhalinin xərcləri
Əmək haqqı İşçilərin əmək haqqından başqa gəlirləri Dividentlər Kənd təsərrüfatı məhsullarının satışından gəlirlər Pensiya və müavinət Təqaüd Maliyyə sistemindən daxil olmalar Xarici valyutanın satışından əhalinin gəlirləri Köçürmə vasitəsilə əldə olunan vəsaitlər Cəmi pul gəlirləri Xərclərin gəlirləri aşması Balans	Əmtəə və xidmətlərin alınması Məcburi ödənişlər Əmanətlər və qiymətli kağızlar üzrə yığımın artımı Mənzil sahəsinin alınması xərcləri Milli valyutanın əldə olunmasına əhalinin çəkdiyi xərclər Köçürmələr üzrə göndərilən vəsaitlər (alınmış məbləğ çıxılmaqla) Cəmi pul məsrəfləri və əmanətləri Gəlirlərin xərcləri aşması Balans

Əhalinin gəlir və xərcləri və istehlakı haqqında statistik məlumatlar toplanan zaman ailənin tərkibi (bir, iki, üç, dörd, beş və çox nəfərlik ailələr) nəzərə alınır. Əhalinin gəlirinin diferensasiya səviyyəsinin öyrənilməsi üçün Cini əmsalından istifadə edilir.

,

burada, k – qrupların sayı,

p_i – i intervalında orta adambaşına gəliri ən çox olan əhalinin payı,

q_i – artan yekunla hesablanan gəlirlərin ümumi məbləğində i qrup

əhali gəlirlərinin payıdır.

Beynəlxalq statistikaya əsasən əhalinin xərcləri aşağıdakı kimi bölünür:

• 
  ərzaq məhsullarına xərclər;
  
• 
  qeyri-ərzaq məhsullarına xərclər;
  
• 
  xidmət xərcləri;
  
• 
  digər xərclər.
  

,

burada, C_{min i} – əhalinin i yaş qrupunun minimum yaşayış həddinin dəyəri;

C_fi – əhalinin i yaş qrupu üzrə istehlak səbətinə daxil olan minimum

ərzaq məhsullarının dəyəri;

burada, q_ij – əhalinin i-ci yaş qrupu üzrə j-cu növ ərzaq məhsulunun istehlak

normativi;

p_j – j-cu növ ərzaq məhsulunun orta qiyməti;

C_gi – i-ci yaş qrupu üçün qeyri-ərzaq məhsullarının istehlakının dəyəri;

C_si – əhalinin i-ci yaş qrupu üçün pullu xidmətlərin dəyəri;

C_ti – əhalinin i-ci yaş qrupu üçün digər (vergi və s) xərcləridir.

Əgər əhalinin istehlak strukturu məlum olsa, onda əmsallar vasitəsi ilə xərcləri hesablamaq üçün aşağıdakı düsturdan istifadə etmək olar:

,

burada, K_fi, K_gi, K_si, K_ti, – əhalinin i-ci yaş qrupu üzrə minimum yaşayış

həddinin struktur göstəriciləridir.

Sosial statistikada əsas sahələrdən biri də insan inkişafı statistikasıdır. BMT tərəfindən təklif edilən insan inkişafı konsepsiyasında dörd baza prinsipi nəzərdə tutulur.

1.