bayon etish mumkin: tinch holatdagi yoki to’g’ri chiziqli tekis harakat qilayotgan
jismga boshqa jismlar ta’sir etmasa yoki ularning ta’siri kompensatsiyalansa, bu
jism o’zining tinch holatini yoki to’g’ri chiziqli tekis harakatini saqlaydi.
Nyutonning 2-qonuni jism harakat tezligining o’zgarishini shu jismga ta’sir
etayotgan tashqi sabab - kuch bilan bog’laydi. Bunda kuch jismlarning o’zaro
ta’sirini xarakterlaydigan fizik kattalik sifatida qaraladi. Tajriba ko’rsatadiki, bir xil
kuch bilan har xil jismlarga ta’sir etsak, ular har xil tezlanish oladi, bunga sabab
ularning har xil massaga ega bo’lishidir. Shu sababli Nyutonni 2- qonunini
shunday yozish mumkin: F
mW , (1) bunda F - kuch, m - jism massasi, W -
tezlanish. Bu tenglamaga ko’ra kuch vektor kattalikdir, lekin massa - skalyar
kattalikdir. Bu qonunda massa jismni tezlantiruvchi kuchlarga nisbatan qarshi
turaolish qobiliyatini bildiradi, ya’ni inertligini ifodalaydi. Massa birligi XBS da
kilogramm deb ataladi. Xalqaro bitimga asosan massa birligi kg etaloni sifatida
maxsus platina — iridiy qotishmasidan yasalgan etalon qabul kilingan, bu etalon
Parijda saqlanadi. Kuch birligi (1) formula asosida aniqlanadi va Nyuton deb
ataladi. Kuch birligi qilib shunday kuch olinadi-ki, u 1kg massali jismga 1m/s2
tezlanish beradi, ya’ni 1N
1kg
F= dp/ dt
Dostları ilə paylaş: