Muhammad al -xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti



Yüklə 0,9 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/10
tarix16.06.2022
ölçüsü0,9 Mb.
#61632
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Eldor Yo\'ldashev OPeratsion

dasturlar). Instumental dasturlar bu yangi dasturlar yaratuvchi dasturlar 
tizimlari. 
Instrumental dasturlaga maxsus dasturlash tillari bilan ishlaydigan 
dasturlar tizimlari kiradi. Ular dasturlash tiliga ko’ra farqlanadi: S, 
Basic, C++, Delphi, va boshqalar. Bu dasturlar tizimlar o’ziga bir nechta 
dasturni jamlagan bo’lib bular: dasturlash tili muharriri, translyator, 
komplyator va boshqa yordamchi dasturlar. 


16 
Bundan tashkari hamma dasturlar pulli, bepul va qisman pulli bo’lishi 
mumkin. Masalan: drayverlar asosan bepul yoki qisman pulli bo’ladi, 
mashxur bulmagan firmalar dasturlari ham bepul yoki qisman pulli 
bo’ladi, taniqli firmaning maxsuloti esa pulli. Bepul dasturlar asosan 
imkoniyatlari kiskartirilgan holda bo’ladi. 
Oxirga paytlar “o’g’rilangan” nusxa dasturlar ham juda ko’p tarqalgan. 
Shuning uchun dasturlarni pirat va original nusxa turlariga bulish ham 
mumkin. Pirat dasturi original dasturga karaganda juda arzon bo’ladi, 
leykin bu dasturlarga xech qanday kafolat berilmaydi. Shuning uchun 
katta firma va korxonalar, banklar va davlat idoralari fakat original 
dasturlardan foydalanadi. 
Har bitta dastur uzining nomeriga ega. Bu nomer versiya deb 
nomlanadi. Versiyalar asosan rakamlar bilan quyiladi va oxirgi 
paytlarda, dastur chikkan yili bo’yicha quyiladi. Masalan Windows 95 
yeki Windows 98 yoki Windows 2000. Har bitta yangi versiyali dastur, 
oldingi versiyalardan qulayliklar va imkoniyatlari ko’p bo’lgani bilan 
yoki kompyuterga talablari o’zgargani bilan farqlanadi. 
Operatsion tizimlar 
Operatsion tizim (OS) -bu kompyuter bilan foydalanuvchi urtasida 
mulokotni urnatuvchi, kompyuterning asosiy va kushimcha kurilmalari 
testdan utkazuvchi va kurilmalar ishini boshqaruvchi dasturlar 
to’plamidir. Bu dasturlar kompyuter ishga kushilishi bilan kompyuter 
xotirasiga yo’qlanadi. Operatsion tizim foydalanuvchiga kompyuter 
kurilmalari bilan qulay mulokot usulini ta‘minlaydi. 


17 
Operatsion tizimlar dasturlar guruhi juda katta ahamiyatga ega. Bu 
dasturlar 
kompyuter ishini boshqaradi
, har xil dasturlarni kompyuter 
xotirasiga yo’qlaydi va bajaradi, fayllar, kataloglar va disklar ustidan har 
xil amallarni bajaradi. Hamma dasturlar shu operatsion tizimli 
dasturning imkoniyatlaridan foydalanadi va shuning uchun hamma 
dasturlar fakat shu dastur orqali ishga tushadi. Yeng taniqli operatsion 
tizimlar: MS-DOS va Windows (Microsoft korporatsiya) dunyodagi 
kompyuterlarning 75-80%, Makintosh (Apple firmasi) dunyodagi 
kompyuterlarning 5-10%, Linux va Unix dunyodagi kompyuterlarning 
10-15%. MS-DOS operatsion tizimi bilan biz keyin yaqinroq tanishamiz 
Odatda shaxsiy kompyuterlarda Microsoft Corporation firmasi ishlab 
chikkan MS DOS Windows yoki ularning variantlari PC DOS, Compact 
DOS yoki kompaniyalarning boshqa operatsion tizimlari urnatiladi. 
Hozirgi kunda deyarli barcha kompyuterlarda Windows tizimsi 
urnatilmokda. Ushbu operatsion tizimni alohida ma‘ruzada ko’rib 
utamiz. 

Yüklə 0,9 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin