14
foydalanuvchilar dasturlarini tayyorlashning meҳnat
sarfini kamaytirishi
uchun mўljallangan dasturlar sistemasidan iborat.
Shaxsiy kompyuter dasturlar ta‘minotining tўplami қuyidagi guruxlarga
ajraladi:
1. Tizimli
dasturlar
2.
Amaliy dasturlar
3. Dasturlashtirish muhiti
Kompyuterda har xil turdagi ma‘lumotlar saqlanadi. Ular bilan ishlash
uchun biz har xil maxsus dasturlar bilan foydalanishimiz zarur, chunki
kompyuter uzi hech qanaqa harakatlar bajarmaydi u faqat bizning
buyruklarimizni va ko’rsatmalarimizni bajaradi. Buyruklar va
ko’rsatmalar ketmaketligi esa dastur deb nomlanadi (dastur tushunchasi
yuqoridagi mavzularda utilgan). Dasturlar 3 turga bulinadi:
1)
Tizimli (tizim) dasturlar. Tizimli dasturlar bu kompyuter ishini
boshqaruvchi va har xil yordamchi amallarni bajaruvchi dasturlar.
Masalan: fayllar ustidan har xil amallar bajarish (kayta nomlash,
yaratish, uchirish, nusxasini olish, xajmini o’zgartirish), diksni
tozalash
va tekshirish, kompyuterni sozlash ( tashki kurilmalar ishini boshqarish).
Tizimli dasturlar ichida 4 dasturlar guruhlari ajratilib turadi. Bular:
operatsion tizimlar (tizimlar), utilita
dasturlar, drayver dasturlar va qobiq
dasturlar.
15
2)
Amaliy dasturlar. Amaliy dasturlar bu ma‘lumotlar bilan ish
jarayonida foydalanadigan dasturlar.
Masalan: matn ma‘lumotlarni yaratish va taxrirlash, rasm va tasvir
ma‘lumotlarni yaratish yoki
uzgartirish, malumotlar ombori bilan
ishlash, musika va video ma‘lumotlarni kurib chikish va taxrirlash.
Amaliy dasturlar foydalangan ma‘lumotlar turiga ko’ra guruhlanadi:
matn muharrirlari (Word, Lexicon, WD, Notepad, Write va xokazo),
rasm va tasvir muharirlari, rasm va tasvirlarni ko’rsatuvchi dasturlar
(Corel, Adobe
Photoshop, Imaging, ACDSee, Paint vaxokazo),
musika
va video muharrirlari
, musika va video ko’rsatuvchi dasturlar (Adobe
Premier, Winamp, universal proigrovatel va xokazo),
jadvallar muharriri
(Lotus, Excel va xokazo), ma‘lumotlar ombori bilan ishlovchi dasturlar
(Access, Dbase, FoxPro va xokazo),
uyin dasturlari, urgatuvchi
dasturlar, bugalteriya va moliya dasturlar, va boshqalar.
3)
Dasturlashtirish muhiti (yoki instrumental
Dostları ilə paylaş: