Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti zaripova dilnoza anvarovna

Chet ellik talabalar ta’limi. Chet ellik talabalarga ta’lim berish 
bo‘yicha AQSh dunyoda birinchi o‘rinda turadi. Eng so‘nggi 
ma’lumotlarga ko‘ra, AQShda chet ellik talabalarning umumiy soni 350 
ming kishini tashkil qilib, ular mamlakatning 2500 dan ortik o‘quv 
yurtlarida tahsil oladilar. Talabalar asosan Janubiy Sharqiy Osiyo, Yaqin 
Sharq, Lotin Amerikasi, Afrika, G’arbiy Yevropa mamlakalaridan 
kelgan yoshlardir. Chet ellik talabalarning qabul qilnishiga asosan 
diplomatik tashkilotlar, madaniy missiya va boshqa tashkilotlar xomiylik 
qiladilar. 67,8 % chet ellik talabalar ota onalari hisobidan, 12,8 foizini 
hukumati hisobidan o‘qiydi. Ko‘pchillik chet ellik talabalar doimiy 
yashash uchun AQShda qolib ketadilar. 
Oliy o‘quv yurtlarida ilmiy izlanishlar olib borish bo‘yicha 
AQSh jahon mamlakatlari orasida yetakchi o‘rinlardan birini egallaydi. 

---

Bu mamlakatda ilmiy izlanishlar uchun ajratilgan mablag’ning 48% 
davlat tomonidan, 50 % firma, konsern, sindikatlardan undiriladi, 
qolganlarini oliy o‘quv yurtlarining mablag’lari tashkil qiladi. AQShdagi 
fundamental izlanishlarning bevosita ijrochisi oliy o‘quv yurtlari, ularni 
mablag’ bilan ta’minlab, ishlab chiqarishga tadbiq etuvchilar esa turli 
sanoat, qurilish va boshqa tashkilotlardir. Ishlab chiqarish korxonalari 
dorilfununlar bilan shartnoma asosida hamkorlik qiladi. Ma’lumotlarga 
qaraganda dorilfununlarning qariyb 70% ilmiy xodimlari turli firmalarda 
tadqiqotchi maslahatchi bo‘lib ishlaydilar. Dorilfununning muayyan 
sohada tadqiqot olib borish uchun mo‘ljallangan ilmiy xodimlari, ishlab 
chiqarish korxonalarning ilmiy labaratoriyalariga boradilar. 
Amerikada bir yillik o‘qish bahosi o‘rtacha 20 ming dollar. Gap 
ilmgohning kim tamonidan moliyalashishida. Bir xildagi ilm dargohlari 
odatda arzonroq. Albatta, bu imtiyoz faqat AQSH ning muayyan 
shtatida yashovchi fuqarolarga taalluqli. Oddiy misol: shtat fuqorasi 
yiliga taxminan 5 ming dollar to‘lasa, boshqa shtatdan yoki davlatdan 
kelgan fuqora yiliga 15 ming dollar to‘laydi 
O‘qituvchilar malakasini oshirish tizimi 
AQSh ta’lim boshqaruv organlarida o‘qituvchi kadrlarning sifat 
tarkibiga, uning insoniy kamoloti, malakasi, saviyasini takomillashtirib 
borishiga juda qat’iy talablar qo‘yiladi. 
Barcha shtatlar, Kolumbiya va Puerto-Riko okruglari boshlang’ich 
maktablariga ishlash uchun bakalavr malakasini talab qiladilar. O‘rta 
maktablardagi o‘qituvchi kadrlarga esa 47 shtatda va Puerto Rikoda eng 
kamida bakalavr va Kolumbiya okrugida 5 yil o‘qituvchilik ta’limi yoki 

---

magistr darajasi kerak bo‘ladi. Ko‘pgina mahalliy maktablar 
o‘qituvchiga shtatlar qo‘ygan talablardan ham yuqori talablar qo‘ydilar. 
Pedagogik praktika 4 oydan 6 oygacha cho‘ziladi. Ular maktab 
labaratoriyalarida yoki jamoa maktablaridan birida o‘tkaziladi. 
Bitiruvchilar kollejning beshinchi kursini bitirish paytida magistr 
darajasini beruvchi kurs dasturini o‘taydilar. Lekin shunga qaramay 
AQSh ta’lim tizimi o‘zining bir qator nuqsonlariga ham ega. 
Ta’limni 
«liberallashtirish», 
«demokratlashtirish» 
amalda 
pedagoglar uchun bilim puxtaligini nazorat qilish talabchanlikni oshirish 
imkoniyatini bermaydi. Shu tufayli boy tajriba va moddiy bazaga ega 
bo‘lgan AQShda butunlay savodsiz bolalar talaygina topiladi.