Muhammet tekin bulaşici hastaliklar çevre ve çalişan sağLIĞI Şube müDÜRÜ gsm: 05334524428

MUHAMMET  TEKİN 

BULAŞICI HASTALIKLAR  ÇEVRE VE 

 ÇALIŞAN SAĞLIĞI ŞUBE MÜDÜRÜ 

GSM:05334524428 

Zoonoz nedir? 

•

Hayvanlardan insanlara geçebilen herhangi bir 

enfeksiyon hastalığı 

 

•

Yunanca zoon yani "hayvan" ve nosos yani "hastalık" 

 

•

Etken mikroorganizmalar doğada hayvanlarda 

bulunan (her zaman hastalık yapmayan) insanlara 

bulaştığında hastalığa neden olan patojenlerdir 

 

İnsanlara Bulaş Yolları 

▫

Temas 



Tularemi, şarbon,  

 

▫

Hayvan ısırığı 



Kuduz, Capnocytophaga  

 

▫

Sindirim yoluyla 



Bruselloz, giardiyoz,  Escherichia coli O157 H7, vibriyoz, 

salmonelloz 

 

▫

Solunum yoluyla 



Tularemi, psittakoz, şarbon 

 

 

Birey ve toplum üzerine etkileri 



Toplum kaynaklı enfeksiyonların %60’ını zoonozlar oluşturur 

 



Halk sağlığına olumsuz etkileri yanında, hayvanlardaki verim 

kayıpları ve ölümler dolayısıyla ekonomik kayıplara da neden 

olurlar 

 



Birçok kurum ve kuruluşun eş güdüm çerçevesinde çalışması ile 

kontrol altına alınabilecek hastalıklardır 

 



Son zamanlarda zoonotik hastalıkların sıklığının  da artması 

nedeniyle personelin bu hastalıklara duyarlılığının arttırılması ve 

bu vakalara uygun yaklaşımın desteklenmesi kapsamında eğitim 

çalışmaları 

HASTA VE SAĞLIK 

ÇALIŞANI SAĞLIĞI 

İzolasyon 

Enfekte  ve kolonize hastalardan 



diğer hastalara 



hastane ziyaretçilerine 



sağlık personeline 

mikroorganizmaların bulaşının engellenmesidir 

Enfeksiyon zinciri 

Kaynak  

Duyarlı konak

 

Etken  

Çıkış kapısı

 

Bulaş yolu

 

Giriş kapısı

 

Enfeksiyon Kaynağı 



Hastanın kendi florası  



Diğer hastalar (enfekte, kolonize, taşıyıcı)  



Sağlık çalışanları  



Kronik taşıyıcılar  



Tıbbi aletler  



Su, hava gibi çevresel faktörler  



Yiyecekler  



Hasta ziyaretçileri 



Vektörler  

Çıkış kapısı 



Enfeksiyöz etkenin kaynaktan yayıldığı yol 



Solunum sistemi 



Öksürük   



Hapşırık 



Konuşma 



Aspirasyon 



Genitoüriner sistem 



Foley kateterler 



Gastrointestinal sistem 



Feçes 



Kusma 



Cilt/muköz membranlar 



Yaralar 



Cilt kesikleri 



Transplasental 



Kan 



İğne batmaları 



Kan transfüzyonu 

Bulaşma yolu 



Enfeksiyöz etkenin kaynaktan duyarlı konağa geçiş yolu 



Temas  (Doğrudan veya dolaylı) 



Hava yolu 



Damlacık  



Vektör aracılı 

Duyarlı konak 



Konak yanıtını etkileyen faktörler  



Yaş 



Altta yatan hastalık tablosu 



Antibiyotik, kortikosteroid ya da immunsupresif ilaç 

kullanımı  



İnvaziv girişimlerdir 



Bağışıklık sisteminin bozuk olması 

Enfeksiyon zincirini kırmak 

Enfekte 

konak 

Duyarlı 

konak 

Bulaş yolu 

ENFEKSİYON  

ZİNCİRİ 

 

 

 



Ot yiyen hayvanlardan bulaşır 

 



Malign karbünkül, antraks 



Çoban çıbanı, karakabarcık 

 



Geri kalmış ve gelişmekte olan bazı ülkelerde görülen 

 



Zaman zaman hayvanlar arasında salgın 

 



ABD’de 11 Eylül 2011 sonrasında terör eyleminde kullanıldı 



Ayrıca biyolojik silah olarakta kullanılmak ta, 

 

ETKEN- Bacillus anthracis 

Epidemiyoloji 



Ülkemizde endemik 

 



İç ve Doğu Anadolu Bölgelerinde 

 



Her mevsimde 



Sıcak ve kurak aylarda daha çok 

Tabiattaki Döngüsü 



Hayvanlar merada otlarken enfekte olurlar 

 



Toprak bir defa kontamine olduktan sonra uzun süre 

enfektif kalır 

 



Hastalıktan ölen hayvanların karkası usulüne göre 

ortadan kaldırılmalı 



Eğer doğru bir bertaraf olmassa bulaş devam eder. 

Bulaşma Yolları 



Direkt veya indirekt temas yoluyla 



Endüstriyel 



Keçi kılı, yün deri, post, kemik, sanayide işlenmesi 



Deriye temas deri şarbonu 



İnhalasyon akciğer şarbonu 



Dekontaminasyon işlemi ile enfeksiyon riski oldukça azaltılmıştır 



Tarımsal 



Hastalıklı veya ölen hayvanların kesilmesi, derisinin yüzülmesi, 

etinin kıyılması ile deri şarbonu, 



Enfekte etlerin yenmesi ile gastrointestinal sistem şarbonu hastalığı 

gelişir. 



Laboratuvar 



Karasineklerle bulaşabilir 



İnsandan insana deri şarbonu bulaşabilir 

 

Risk Grupları 



Hayvancılıkla uğraşanlar 



Çobanlar 



Kasaplar 



Mezbaha işçileri 

 



Dericilikle uğraşanlar 

 



Veteriner hekimler 

 



Enfekte hayvanın kesildiği veya gömüldüğü yerde oynayan 

çocuklar 



Daha önce hayvan kesim alanı olarak kullanılan yerlerin 

dekontamine edilmeden yerleşime açılması 

Klinik ve Laboratuar Bulguları 



Kaşıma, çizik, kesik gibi küçük travmalar- deri 



Sporların inhalasyonu- akciğer 



Enfekte etlerin yenmesi- gastrointestinal 

 



Makrofajlarda çoğalma, bölgesel lenf bezleri 

 



Ödem toksini + öldürücü toksin 



Ağır sepsis 

Tanı 



Hastanın endemik bölgede oturması 



Kontamine materyal ile temas hikayesi 



Klinik formlardan birine ait bulguların olması 

 



Bakteriyolojik tetkikler  

için örnek alımı 

 



Kesin tanı: B. anthracis’in 

görülmesi veya izolasyonu  

ve doğrulanması 

 

Sevk kriterleri 



Komplikasyonsuz hafif deri şarbonu 



Örnek al, tedaviyi yap 

 



Ağır deri şarbonu 



Yataklı tedavi kurumuna sevk 

 



İç organ şarbonu ve şarbon menenjiti 



Damar yolu, iv mayi, ilk doz parenteral antibiyotik 



3. basamağa (EHU ve YB olan) sevk 

Tedavi 



Hafif deri şarbonu 



Prokain penisilin, amoksisilin, doksisiklin (≤8 yaşa 

önerilmez) 



3 – 5 gün (≤7 gün) 

 



Ağır deri şarbonu (parenteral) 



Kristalize penisilin, ampisilin, siprofloksasin 



Ateş düşdükten sonra oral ardışık tedavi 

 



Cerrahi insizyon kontrendike 



Serum fizyolojik ile yıkayıp steril gazlı bezle 

kapatılması (temas izolasyonu!) 

Bildirim ve sürveyans 



Olası vaka 



Klinik uyumlu + hasta olduğu kesin/kuşkulu hayvan/ürünleri 

ile temas öyküsü 

 



Kesin vaka 



Olası vaka + laboratuar kriterlerinden biri ile doğrulanmış 

Korunma ve Kontrol 



Kontamine materyal enfektiftir 



Risk altındaki kişilerin eğitimi 

 



Hayvanların ve risk altındaki kişilerin aşılanması 

 



Hastalıktan ölen hayvanların etinin yenmemesi, derisinin 

kullanılmaması 

Korunma ve Kontrol Önlemleri 



Şarbondan şüpheli ölümlerde derhal veteriner hekime 

haber verilmeli 

 



Ölen hayvanın ağız, burun ve anüsü tentürdiyotlu 

pamuk veya bezle kapatılır 

 



Ahır ve malzemelerin dezenfeksiyonu 

 



Sağlam ve duyarlı hayvanlara aşı uygulanmalı 



5 yıl sürdürülmeli