Mühazirə 1 Hidrogeologiya elminin yaranma və inkişaf tarixi haqqında qısa anlayış

3. Донмаалты сулар – Бу сулара донмуш сцхур гаты алтында йатан сулар аид едилир. Йерли шяраитдян асылы олараг донмаалты сулар йа билаваситя донма гаты алтында (донма гатынын дабаны бу сулар цчцн цстдян су дайаьыдыр), йа да бир гядяр ондан ашаьыда йерляшя биляр.

Бярк вя майе щалда мювъуд олан донмацстц вя донмаарасы сулардан фяргли олараг, донмаалты сулар йалныз майе щалда олурлар.

Донмаалты сулар адятян тязйигли олур вя щярдян онлары ачан гуйулар юзцахар олурлар. Донмаалты суларын температуру адятян мцсбят олараг, дяринлийя доьру артыр.

Донмаалты суларын йатма дяринлийи мцхтялиф олараг, чохиллик донма гатынын галынлыьындан асылыдыр, щансы ки, ъянубда о аз, шималда ися чохдур. Шимал районларында донмаалты суларын йатма дяринлийи бязи йерлярдя 400 – 600 м вя даща чох тяшкил едир.

Минераллашма дяряъясиня эюря ширин вя дузлу донмаалты сулара раст эялинир. Санитар ъящятдян чох етибарлыдыр вя су тяъщизатында бюйцк ящямиййят кясб едир. Бу сулар бязян артезан щювзяси йарадырлар.

SƏNAYE SULARI

Konkret hidrogeoloji şəraitdə,tərkibində toplanmış elementlərin çıxrılması və işlədilməsi iqtisadi cəhətdən əlverişli olan təbii sulara sənaye suları deyilir. Tərkibində faydalı elementlər-Y,Br,B,K,Li,St,U,volfrom və müxtəlif duzlar- xörək duzu,kalium duzu və s. olan sənaye suları Azərbaycanda əsasən neft və qaz yataqlarının yayıldığı bölgələrdə aşkar edilmişdir. Yod və broçsəhiyyədə,fotoqrafiyada,kimya sənayesində istifadə olunur:Br əsasən yüksək oktanlı və partlayışa qarşı təhlükəsiz olan yanacaq qarışıqların hazırlanmasında istifadı olunur. Sənaye tip YS-ın ən mühümgöstəricisi-bu sulardan faydalı kompanentlərin maksimum sərfəli yolla alınan miqdarı nəzərdə tutulur(Y,Br,Y-Br,B,Y-B və s.)

Sənaye sularının yatma dərinliyi 2-4 km-dın çox ,sərfi 200- 500 m³/gün-dən az olmamalıdır.

1.Spesifik bromlu sularda Br-un miqdarı 25 mq/l-dən az olmamalı

2.Sənaye bromlu sularda Br= 250 mq/l

3.Spesifik yodlu sularda Y=1mq/l

4.Sənaye yodlu sularda y=18 mq/l

5.Spsifik Y-Br-lu sularda Y və Br-un miqdarı 1-25 mq/l

6. Sənaye Y-Br-lu sularda Y-Br-un miqdarı 10-200 mq/l

7.Spesifik b-lu sularda b=10 mq/l

8. Sənaye Y-Brlu sularda Y-Br-un miqdarı 65-162,5 mq/l, NaCl=50 q/l.NaSO₄=50 q/l,k=350-1000q/l