Mühazirə №15(2) Mövzu: Tabeli mürəkkəb cümlə və onun növləri Plan

6.Məqsəd budaq cümləsi 
baş cümlədəki işin,hərəkətin məqsədini bildirir və 
niyə? nə 
üçün? nədən ötrü? nə məqsədlə? 
suallarından birinə cavab verir.Məs.:
İndi bütün gücümü 
bağçılığa vermişəm ki,gələcək nəsil üçün beş-on ağac göyərədəm. 
Baş və budaq cümlənin yerinə və bağlayıcı vasitələrə görə məqsəd budaq cümləsinin 
iki tipi vardır: 
I tip.Baş cümlə əvvəl gəlir və baş cümlənin daxilində 
ona görə,ondan ötrü,o 
məqsədlə 
və bəzən 
o səbəbə
qəlib sözlər işlənir.Budaq cümlə baş cümləyə 
ki
bağlayıcısı ilə 
bağlanır. Məs.:
Sərdar bunları Səltənət xalaya ona görə dedi ki,Əkrəb Bakıdan ayrılmış 
qanlı-qadalı vuruş meydanlarına yola düşmüşdü.(S.Q);Bunları ona görə sizə xatırladıram 
ki,mənim Sudabəmdən muğayat olasınız;Gecə-gündüz Allaha dua edirəm ki,şanlı ordumuz 
qələbə çalsın,əsgərlərimiz sağ-salamat evinə qayıtsın.
II tip.Budaq cümlə baş cümlədən əvvəl gəlir və ona 
niyə,nə üçün,nədən ötrü,nə 
məqsədlə
sözləri ilə bağlanır.-sa
2
şəkilçisi budaq cümləni baş cümləyə bağlayan 
vasitələrdən biri kimi iştirak edir.Məsələn:
Nə üçün çağırmışdınız,onun üçün də 
gəlmişəm;Süfrənin başında nə məqsədlə oturmuşuqsa,o məqsədlə də bir-birimizə güzəştə 
getməliyik. 
Səbəb və məqsəd budaq cümlələri bağlayıcı vasitə,məna və suallarına görə bir-birinə 
oxşasa da onlar arasında mühüm fərqli məqamlar vardır: 
1.Səbəb budaq cümləsində baş cümlə səbəbi,budaq cümlə isə nəticəni bildirir.Budaq 
cümlənin ifadə etdiyi iş baş cümlənin ifadə etdiyi işdən əvvələ aid olur. 
Məqsəd budaq cümləsi səbəb budaq cümləsindən fərqli olaraq məqsəd bildirir.Budaq 
cümlədəki iş baş cümlədəki işdən sonraya aid olur. 

---

2.Səbəb budaq cümləsi daha çox 
niyə? nə üçün? nə səbəbə?
,məqsəd budaq cümləsi 
isə 
niyə? nə üçün? nə məqsədlə?
suallarını tələb edir. 
3.Sadələşən səbəb budaq cümləsi səbəb zərfliyinə,məqsəd budaq cümləsi məqsəd 
zərfliyinə çevrilir.