Mühazirə 9 coğrafiyanin təDRİSİ metodikasi
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Həyatilik və ya müasirlik prinsipi
|
Varislik prinsipi
Eyni coğrafi anlayışların siniflər üzrə sadədən mürəkkəbə doğru inkişaf ardıcıllığının izlənməsidir. Coğrafi termin və anlayışlar, səbəb-nəticə əlaqələri, coğrafi qanunauyğunluqların tədrisi müəyyən mərhələlərlə həyata keçrilir. Bu aşağıdakı amillərdən asılıdır:
- Coğrafi termin və anlayışlar, səbəb-nəticə əlaqələri, coğrafi qanunauyğunluqların mənimsənilməsi ilk növbədə şagirdlərin yaş səviyyəsindən, dünyagörüşüşün əhatə dairəsindən asılıdır. Yaş səviyyəsinə uyğun olaraq sadalanan coğrafi bilik və bacarıqlar aşağı sinif şagirdləri üçün təsəvvür formada təqdim edilməlidir. Coğrafi bacarıqlar da şagirdlərin yaş səviyyəsindən asılı olaraq üç səviyyədə həyata keçirilir. Lakin bu mərhələlər bir birinin üzərində qurulur. və tamamlayır. Məsələn hər hansı coğrafi məlumat ifadə etmək üçün onun rəqəm göstəricilərindən qrafik formaya salmaq məqsədi ilə aparılan əməliyyatlar siniflər üzrə aşağıdakı kimi inkişaf etdirilir: a. Imitasiya- yəni şagird müəllimi təqlid edir. Qrafik müəllim tərəfindən çəkilir. Şagirdlər onu bənzədərək təkrarlayır. b. Təhrif edilmiş icra- şagird qrafiki özü çəkir, lakin müəyyən səhvlərə yol verir. İcra prosesi təhriflidir. c. Dəqiq icra- şagird sərbəst olaraq cədvəldə verilən rəqəmlər əsasında qrafik qurur, onu təhlil edir.
Fənnlərarası əlaqələrdən- tədris edilən fənlərin məzmumundan asılı olaraq coğrafi termin və anlayışlar, səbəb-nəticə əlaqələri, coğrafi qanunauyğunluqların öyrənilməsində müəyyən varislik gözlənilir. Bu digər fənlərin məzmununda nəzərdə tutulan problemin həlli üçün dayaq biliklərin verilməsi səviyyəsi ilə ifadə olunur. Məsələn VI sinifdə “ Külək” mövzusu təbiət hadisəsi kimi öyrənilir. Çünki küləyin yaranmasında başlıca amil olan təzyiq sahələri arasında fərqə aid fizika fənnindən olan biliklər şagirdlərə daha yuxarı siniflərdə nəzərdə tutulur.
7
Varislik prinsipi coğrafiya fənninin məzmununda alt standartlarda öz əksini tapır. Məsələn 1.1.1 alt standartı VI sinifdə .”Qədim insanların Yer haqqında təsəvvürlərini şərh edir” yuxarı siniflərə doğru aşağıdakı kimi dəyişir: VII sinifdə- 1.1.1. Kəşf və tədqiqatlar nəticəsində xəritədə baş verən dəyişiklikləri müqayisə edir.; VIII sinifdə 1.1.1. Yeni elm sahələrinin yaranmasını izah edir.; IX sinifdə- 1.1.1. Sivilizasiyaları coğrafi baxımdan təhlil edir; X sinifdə- 1.1.1. Coğrafi hadisə və proseslərin öyrənilməsində təbiət elmlərinin qarşılıqlı əlaqəsini əsaslandırır və XI sinifdə - 1.1.1. Coğrafi hadisə və proseslərin cəmiyyətin həyatına təsiri ilə bağlı tədqiqatlar aparır və nəticələrini təqdim edir. Göründüyü kimi standart şagirdlərin yaş səviyyəsindən və tədris edilən fənlərin məzmunu baxımından yuxarı siniflərə döğru dəyişir.
Həyatilik və ya müasirlik prinsipi Coğrafi biliklərin həyatla əlaqəsi nəzəri biliklərin praktik olaraq tətbiq edilməsinə əsaslanır. Bu prinsip ənənəvi və müasir pedaqogikada ən çox işlənən və tədrisin səmərəliliyini artmağa kömək edən prinsiplərdəndir. Tədris edilən bilik və bacarıqlar müasir həyatla əlaqələndirilmədikdə o mənasız yükə çevrilir. Xüsusilə fəal təlimdə həyatilik prinsipi önəmlidir. Həyatilik prinsipi tədris prosesində müşahidə, təcrübə, ekskursiyalarda öz əksini tapır. Lakin ilk növbədə bu prinsip fənn üzrə məzmun standartlarında ifadə olunur. Əsas və alt standartlarda məzmun komponentinin fəaliyyət hissəsində ifadə olunur. Fəal dərsin “Biliklərin tətbiq edilməsi” və ya “Yaradıcı tətbiq etmə” mərhələsi də həyatilik prinsipinin yerinə yetrilməsinə xidmət edir. Həyatilik prinsipi fənnin məzmununda və dərslərin təşkilində və ya ayrı-ayrı mövzuların tədrisində tətbiq edilir. Ayrı-ayrı fakt və hadisələri dünyada və yaşadıqları regionda baş verən proseslərlə əlaqələndirilməsi fənnin məzmumnunun daha maraqlı olmasını təmin edir. Həyatilik prinsipi coğrafiyanın tədrisində aparıcı prinsipdir. Həyatilik prinsipi fənnüstü inteqrasiyanı təmin edir. Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|