Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Kimyəvi və elektrokimyəvi proseslər 

 

Elektrokimyəvi prosesləri kimyəvi proseslərdən fərqləndirmək üçün kimyəvi 

çevrilmələrin energetik effektlərinin birinci halda elektrik enerjisi vasitəsilə, 

ikinci halda isə istilik enerjisinin hesabına getməsinin  səbəblərini aydınlaşdırmaq 

lazımdır. Bunun üçün hər hansı kimyəvi çevrilməni nəzərdən keçirək: 

Fe

3+

  +  Cu

+  



  Fe

2+ 

 +  Cu

2+

 

Şübhəsiz, bu reaksiyanın kimyəvi yolla getməsi üçün  həmin hissəciklərin 

toqquşması labüddür. Bu zaman elektronların bir hissəcikdən digərinə keçməsi 

üçün şərait yaranar. Elektronların isə keçməsi hissəciklərin enerji ehtiyatından və 

onların aktivlik enerjilərinin nisbətindən asılıdır. Aktivlik enerjisi isə kimyəvi 

reaksiyaların təbiətinin funksiyasıdır. 

Kimyəvi proseslərin energetik effekti istiliklə xarakterizə olunur.  

Elektrokimyəvi proseslər isə elektrik enerjisinin sərfi və ya alınması 

nəticəsində, daha doğrusu elektronların axını nəticəsində mümkün olur. Kimyəvi 

proseslərdən fərqli olaraq bu zaman elektronlar yaxın məsafədən deyil, uzaq 

məsafədən, xaotik deyil, bir istiqamətli olur. Bu zaman sərf olunan enerjinin 

miqdarı hər iki halda eyni olur, ancaq kinetik şərait isə müxtəlif olur.  

Elektrokimyəvi mexanizm zamanı reaksiyanın aktivlik enerjisi elektrodların 

katalitik təsiri nəticəsində kimyəvi mexanizmə nəzərən fərqli olur. Daha sonra 

elektrodların potensialı da dəyişə bildiyi üçün elektrokimyəvi mexanizmin 

aktivlik enerjisi nəinki elektrodun təbiətindən, hətta onun potensialından və başqa 

faktorlardan da asılıdır. Buna görə də elektrokimyəvi reaksiyalar, kimyəvi 

reaksiyalardan təkcə prosesin energetik effektinə görə (termodinamiki effekt) 

deyil, eyni zamanda aktivlik enerjisinə görə (kinetik effekt) fərqlənir. 

Elektrik enerjisinin hesabına kimyəvi çevrilmələr gedən qablar elektroliz 

vannaları adlanır. Reaksiya iştirakçısından elektron alan elektrod anod, reaksiya 

iştirakçısına elektron verən elektrod isə katod adlanır.  

Elektrolitin anoda toxunan hissəsi anolit, katoda toxunan hissəsi isə katolit 

adlanır. Anodda elektron itirilməsi ilə gedən reakiyalar oksidləşmə, katodda 

elektron alınması ilə gedən reaksiyalar reduksiya və ya hidrogenləşmə adlanır. 

Ona görə də anod cərəyan mənbəyinin müsbət qütbünə, katod isə cərəyan 

mənbəyinin mənfi qütbünə birləşdirilir. 

                                                        .