bəzi növ duyğular (məsələn, ağrı, dadbilmə oynaq-əzələ və s.)
həm xarici , həm də daxili duyğular hesab olunur.
Bizi əhatə edən aləm çox mürəkkəbdir. Ona görə də hə-min
aləmi əks etdirən hiss üzvlərimiz hər hansı hadisəyə qarşı az və ya
çox dərəcədə həssas ola bilər, başqa sözlə desək, həmin hadisəni
az və ya çox dəqiqliklə əks etdirə bilər. Deməli, hiss üzvlərinin
həssaslığı müəyyən şəraitdə duyğu yaratmağa qabil olan ən az
qıcıqla müəyyən edilir. Hər hansı qıcıqlandırıcıların güclə
seçiləcək duyğu yaradan ən kiçik qüvvəsi
həssaslığın aşağı
mütləq həddi
adlanır.
Həmin həddən aşağı olan qıcıqlar duyğu yaratmaq və onlar
haqqında olan siqnallar baş beyin qabığına ötürülür. Beyin qabığı
orqanizm üçün vacib olan impulslar qəbul edir, qalanları isə
saxlayır. Vəziyyətin bu cəhəti bioloji cəhətdən məqsədə-
müvafıqdir. Heç bir orqanizmin baş beyin yarımkürələri qabığı
ətrafda baş verənləri eyni şəkildə qavrayaraq ona qarşı reaksiya
vermir. Əgər bu hal olsaydı onda orqanizm məhv olardı. Ona görə
də baş beyin yarımkürələri qabığı orqanizmin keşiyində duraraq
onu gərəksiz reaksiyalardan xilas edir.
Dərslik ədəbiyyatında göstərilir ki, duyğuların aşağı həddi
müvafiq analizatorun mütləq həssaslıq səviyyəsini müəyyən edir.
1
Belə ki, mütləq həssaslığın mütləq hədd kəmiyyəti arasında tərs
mütənasiblik mövcuddur. Yəni hədd kəmiyyəti nə qədər az olarsa,
analizatorun mütləq həssaslığı bir o qədər yüksək olur. Məsələn,
müvafiq iyli maddələrə qarşı iybilmə hüceyrələrinin həddi 8
molekuldan artıq olmur. Amma dad-bilmə duyğularının yaranması
üçün iybilmə duyğularından fərqli olaraq, ən azı 25000 dəfə artıq
molekul tələb olunur.
S.İ.Vavilovun təcrübəsinə əsasən demək olar ki, görmə və
eşitmə analizatorlarının həssaslığı olduqca yüksəkdir. Belə ki,
insan gözü torlu qişaya təsir edən 2-8 kvant şüa enerjisini görməyə
qabildir. Bu o deməkdir ki, biz tam qaranlıqda yanan şamı 27 km
qədər məsafədən görə bilərik. Bununla belə, biz
Dostları ilə paylaş: 
