MühaziRƏ konspektləRİ Qiyabi təhsil alan tələbələr üçün yardımçı vəsait Bakı- 2002

1.
 
Fəaliyət prosesində üstünlük təşkil edən psixi fəallığın 
xarakterinə görə - 
surət hafizəsi, hərəkət hafizəsi, emosional 
hafizə, sözlü- məntiqi hafizə. 
2.
Fəaliyyətin məqsədindən asılı olaraq - qeyri-ixtiyari və 
ixtiyari hafizə növləri; 
3.
Materialın möhkəmlənməsi və saxlanması müddətinə görə - 
qısamüddətli, üzunmuddətli və operativ hafizə növləri. 
Surət hafizəsi gerçəkliyin cisim və hadisələrinin keçmişdə 
qavramış olduğumuz surətlərinin yadda saxlanılması, hifz 
edilməsi və yada salınmasından ibarətdir. Surət hafizəsinin 
məzmunu görmə, eşitmə, lamisə və s. təsəvvürləri təşkil edir. 
Təsəvvür surətləri surət hafizəsinin daha mürəkkəb növünü 
təşkil edir. Bunlar keçmiş qavrayış materialları əsasında əmələ 
gəlir. Surət hafizəsində təzahür edən surətlərin əyaniliyi, 
konkretliyi və dəqiqliyi ayrı-ayrı adamlarda müxtəlif ola bilər. 
Məsələn, Levitan özününn yay mənzərələrini əsas etibarilə qışda 
çəkərdi. 
Hərəkət hafizəsi müxtəlif hərəkətlərin və onların sisteminin 
yadda saxlanması, hifz olunması və yada salınmasıdır. İd- 
59
downloaded from KitabYurdu.org

---

mançılarda, balet ustalarında hərəkət hafizəsi peşə fəaliyyətini 
müvəffəqiyyətlə icra etmək üçün xüsusilə vacibdir. Hərəkət 
hafizəsi hərəkətlərin keyfiyyət və məzmununa müsbət təsir 
göstərir. Ayrı-ayrı şəxslərdə müxtəlif intensivlikdə olsa da, hə-
rəkət hafizəsi, demək olar ki, bütün adamlarda vardır. 
Emosional hafizə keçirdiyimiz hisslərin yadda saxlanması və 
yada salınmasıdır. İnsanın keçirmiş olduğu hisslər izsiz ötüb 
getmir, onun hafizəsində həkk olunuraq sonradan yada salınır. 
Emosional hafizə imkan verir ki keçirdiyi hisslərin məzmun və 
xarakterindən asılı olaraq insan öz rəftar və davranışını tənzim 
etsin. 
Sözlü-məntiqi hafizə fikirlərin, anlayışların yadda saxlan-
ması, hifz edilməsi və yada salınmasından ibarətdir. Sözlüj 
məntiqi hafizə ancaq insanlara məxsusdur. Burada fikirlər dil 
materiallarında maddiləşir. Odur ki, hafizə sadəcə olaraq məntiqi 
deyil,