MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ



Yüklə 1,8 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə62/184
tarix30.12.2021
ölçüsü1,8 Mb.
#23896
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   184
İmmunitetin  növləri.  İmmunitet-  mənşəyinə  görə  anadangəlmə  və  həyatda 
qazanılma olur. 


79 
 
Anadangəlmə, təbii və ya irsi immunitet – orqanizmin genetik xüsusiyyəti ilə 
əlaqədardır.  Belə  immunitet  zamanı  yalnız  bir  növə  aid  olan  canlılar  başqa 
canlıların  xəstəliklərinə  tutulmur.  Məsələn  qaramal,  insanların  yoluxducu  qarın 
yatalağı  ilə,  insanlar  isə  heç  vaxt  toyuq  vəbası  ilə  xəstələnmirlər.  Belə  bir 
immunitet  anadangəlmə  olub,  irsi  xarakter  daşıyır  və  növün  bioloji 
xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, bu nəsildən-nəslə keçir.  
İnsan  öz  həyatı  boyu  müxtəlif  yollarla  immunitet  qazana  bilir,  lakin  belə 
immunitet  nəslən  keçmir.  Belə  qazanılan  immunitet,  təbii  immunitetin  əksinə 
olaraq doculduqdan sonra həyatda qazanılır ki, bu da iki yolla meydana çıxır: təbii 
qazanılma  və  süni  qazanılma  ilə  o,  müəyyən  bir  xəstəliyi  keçirdikdən  sonra 
yaranan  immunitet  təbii  qazanılmış  immunitet  adlanır.  Çiçək,  qızılca  və  s. 
yoluxmalarla xəstələnmiş insanlarda möhkəm və ya daimi immunitetlər yaranır və 
ona  görə  də  insan  bu  xəstəliklərlə  ikinci  dəfə  xəstələnmir.  Deməli,  keçirilən 
xəstəlikdən  sonra  əldə  edilən  immunitet  təbii  qazanılan  immunitetdir.  Elə 
xəstəliklər  də  vardır  ki,  bunlardan  sonra  əmələ  gələn  immunitet  tezliklə  itir,  yəni 
müvəqqəti olur. Ona görə də qanlı ishal, süzənək, siflis, qrip kimi xəstəliklər təkrar 
olunur. 
Süni  qazanılan  immunitet  insan  müdaxiləsi  ilə,  yəni  orqanizmə  müxtəlif 
peyvəndlər  etmə  yolu  ilə  də  əldə  edilə  bilir.  Bunun  da  iki  növü  vardır:  fəal  və 
qeyri-fəal.  
Peyvəndləmə  (aşılama)  vasitəsilə  –  öldürülmüş  və  ya  diri  vaksinlə  əldə  edilən 
immunitetə fəal immunitet adı verilir, çünki burada orqanizmin özü bilavasitə iştirak 
edir.  Bu  zaman  orqanizmdə  immun  maddələr  yaranır.  Belə  immunitet  uzun 
müddətlidir.  Qeyri-fəal  immunitetdə  isə  immun  maddələr  orqanizmə  hazır  şəkildə 
zərdabla birlikdə daxil edilir. Deməli, orqanizm özü anticisimciklər əmələ gətirmir və 
fəaldan  fərqli  olaraq  bu  immunitet  tez  meydana  gəlib  (zərdab  vurduqdan  1-2  saat 
sonra) 15-20 günə qədər davam edə bilər. 
İnfeksion  xəstəliklərin  profilaktika  və  müalicəsində  spesifik  vaksin  və 
serumlardan geniş istifadə edilir. Vaksin və serumları orqanizmə yeritdikdə üzv və 
toxumalarda həmin mikroba və ya virusa qarşı immunitet yaranır. 


80 
 
Orqanizmə  vaksinlərin  parenterial  yolla  yeridilməsi  fəal  immuni-zasiya, 
serumların yeridilməsi isə qeyri-fəal immunizasiya adlanır. 

Yüklə 1,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   184




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin