MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

Dezinseksiya.  Cürbəcür  həşəratların  tələf  edilməsi  üçün  aparılan  mübarizə 
tədbirlərinə 
dezinseksiya 
deyilir. 
Yoluxan 
xəstəliklərin 
xarici 
mühitdə 
yayılmasında, xəstəliyin bir insandan və heyvandan başqasına keçməsində və bəzi 
parazit  xəstəliklərin  əmələ  gəlməsində  buğumayaqlılar  böyük  rol  oynayırlar. 
Milçəklərin  və  ağcaqanadların  xəstəlik  yaymaları  çoxdan  aşkar  edilmişdir. 
Dezinseksiya tədbirləri 2 qrupa bölünür: 1) profilaktiki, 2) məhvedici dezinseksiya 
tədbirlərinə.    Profilaktiki  tədbirlər  iaşə  müəssisələri  binalarının  həşəratlardan 
mühafizə edilməsindən ibarətdir. Bunun üçün qapı və pəncərələrə tənzif vurulması 
və s. həyata keçirilir. 
Əsas tədbirlər həşəratları məhv etməkdən ibarətdir. Bu tədbirlər mexaniki, fiziki, 
kimyəvi, fiziki-kimyəvi və bioloji üsullarla aparılır. 
Fiziki  dezinseksiyaedici  vasitələr  sırasına  isə  od,  qızdırılmış  isti  hava,  isti  su 
və  su  buxarı  aiddir.  Bunlardan  başqa  yapışqan  kağız,  milçəkqovan,  tələ  qurğuşu, 
milçəktutan, dezinseksiya üçün qaz, maye və toz halında kimyəvi  maddələrdən də 
istifadə  olunur.  Qaz  halında  olan  maddələrdən  sianid,  formaldehid,  xlorpikrin  və 
karbon qazlarını qeyd etmək olar. 
Hazırda  kimyəvi  üsullardan  geniş  istifadə  edilir.  Bu  məqsədlə  2%-li  natrium 
salisilat məhlulu, 2% formalin məhlulu, piretrum və s. tətbiq edilir. 
Tarakanlara  –  mətbəx  böcəklərinə  qarşı  zəhərli  cəlbedicilər  (aldadıcılar), 
aerozollar istifadə olunur. 
Deratizasiya  siçan  və  siçovulların  tələf  edilməsindən  ibarətdir.  Bunun  bir-iki 
üsulları  vardır:  1)  profilaktiki  və  2)  məhvedici.  Profilaktiki  tədbirlərə  siçovul  və 
siçanların  qidalanmasına  və  su  içməsinə  yol  verməmək,  onların  çoxalmasına  mane 

---

226 
 
olmaq  və  s.  aiddir.  Məhvedici  tədbirlərə  mexaniki  (tələ  ilə  tutmaq),  kimyəvi  –  qaz 
halında olan kimyəvi  maddələrdən  (sian,  xlorpikrin, kükürd  qazı,  xlor  və b.)  istifadə 
aiddir.  Aldadıcı  yemlər  ilə  qarışdırıb  vermək  də  bunlardandır.  Bunun  üçün  arsen 
(mərgümüş),  fosfor  kimi  maddələrdən  istifadə  olunur.  Aldadıcı  yemlər  kimi  un, 
kolbasa, ət və s.-dən istifadə olunur.  
 
 
 
 
 
 

---

227