MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

MİKROORQANİZMLƏRİN FİZİOLOGİYASININ ƏSASLARI 
Fiziologiya  mikroorqanizmlərin  qidalanmasını,  tənəffüsünü,  inkişafını, 
çoxalmasını və s. məsələləri öyrənir. 
Mikroorqanizmlərin böyüməsi və çoxalması 
Bütün  canlı  orqanizmlərin  əsas  xüsusiyyətlərindən  biri  əlverişli  şəraitdə 
onların  böyümə  və  çoxalmalarıdır.  Böyümə  fizioloji  proses  olub  hüceyrənin 
həcmcə  ölçüsünün  artması-böyüməsidir.  Hüceyrənin  böyüməsində  3  mərhələ 
nəzərə  çarpır:  Hüceyrənin  fəal  böyüməsi,  böyümənin  zəifləməsi  və  tələf  olma. 
Böyümə  prosesi  çoxalma  ilə  nəticələnir.  Bakterialar  əlverişli  şəraitdə  çoxalır  və 
çoxalmaları  əsasən  sadə  yolla  hüceyrənin  ikiyə  bölüməsi  yolu  ilə  olur.Adətən 
balterialar  15-30  dəqiqədən  bir  bölünür.  Bölünmə  zamanı  əmələ  gələn  arakəsmə 
tədricən  hüceyrəni  2  hissəyə  bölür.  Bakteriya  bölünməzdən  əvvəl  onun 
hüceyrəsində  böyük  dəyişiliklər  baş  verir.  Əvvəlcə  hüceyrənin  protoplastında 
nukleoproteidlər  və  ehtiyyat  qida  maddələri  çoxalır.  Bölünmədən  əvvəl  bakterial 
xromosomun  DNT-sinin 
replikasiyası  (ikiləşməsi)  baş 
verir.  DNT-nin 
replikasiyasında  sonra  hüceyrənin  bölünməsi  başlayır.  Əvvəlcə  2  qatlı 
sitoplazmatik  membran  sintez  olunur,  sonradan  hüceyrənin  daxili  divarında  iki 
çıxıntı  törəyir  və  bunlar  sürətlə  inkişaf  edərək  halq  formasında  hüceyrəni  ikiyə 
bölən  ikiqatlı  arakəsmə  əmələ  gıtirir  və  protoplat  iki  hissəyə  bölünür,  bu  hissələr 
bir-birindən  protoplazmatik  membran  ilə  ayrılır.  Bundan  sonra  yeni  əmələ  gəlmiş 
hüceyrələrin  arasında  hüceyrə  divarı  əmələ  gəlir  və  nəticədə  iki  cavan  hüceyrələr 
bir-birindən ayrılır. Əgər əmələ gəlmiş cavan hüceyrələr morfoloji oxşardırsa, belə 
bölünməyə  izomorf,  bir-birindən  fərqli  hüceyrələr  əmələ  gələrsə  buna  heteromorf 
bülünmə deyilir.  

---

39 
 
Son  zamanlar  alimlər  bəzi  bakteriyaların  maya  göbələyində  olduğu  kimi