Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
Şöbə: “Müalicə işi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci
53
Neyrotrop təsirli zəhərli maddələr 
Bu qrupa fosfor tərkibli üzvü birləşmələr, karbonsulfid daxildir. Fosfor tərkibli üzvi 
birləşmələrlə yüngül dərəcəli zəhərlənmə zamanı ilk simptomlar - döş nahiyyəsində sıxıntı, görmənin 
zəifləməsi, ümumi zəiflik, baş ağrısı və s. 30-60 dəq sonra biruzə verir. Zəhərlənmənin orta ağır 
dərəcəsində bu simptomlar daha güclü olur. A\T qalxır, qarında ağrılar, dispeptik əlamətlər baş verir. 
Ağır dərəcədə klonik-tonik qıcolmalar fonunda koma və ölüm baş verir 
İlk tibbi yardım: 
1. gözləri və dərini su ilə yumaq; 
2. əleyhqaz, yaxud 2-3% soda məhlulunda isladılmış tənzif maska geymək;
3. antidotdan istifadə etmək (0,1% 1 ml atropin sulfat dəri altına və ya içmək) ;
4. xərəkdə təxliyyə. 
Həkiməqədər yardım: 
1. əleyhqazı və çirklənmiş paltarları çıxarmaq ; 
2. üz və gözləri su ilə yumaq ; 
3. sakitlik yaratmaq , isindirmək ; 
4. oksigen inhalyasiyası ; 
5. gözlərdə ağrı varsa 2% novokain məhlulu damcılatmaq ; 
6. ağ ciyərlərin süni ventilyasiyası ; 
7. 1,0 ml kordiamin, 1 ml 10% kofein benzoat natrium dəri altına yeritmək ; 
8. növbəti mərhələyə təxliyyə. 
Boğucu və neyrotrop təsirli zəhərli maddələr Ammonyak - rəngsiz, kəskin iyli qazdır, gözə 
düşdükdə görmə qabiliyyəti tam itə bilər. Atmosferdə yüksək konsentrasiyada ammonyak olarsa 
insanda gözağrıları, gözlərin sulanması, öskürək, döş sümüyünün arxasında ağrılar və s. ola bilər. Bir 
neçə saatdan sonra ağciyərlərin toksiki ödemi olur. Çox yüksək konsentrasiyanın təsiri altında kəskin 
ürək çatışmazlığı nəticəsində ölüm baş verir. 
İlk yardım və həkiməqədər yardım neyrotrop təsirli maddələrdə olduğu kimidir. 
Metobolik zəhərlər 
Brommetan
- efir iyli rəngsiz qazdır. Tənəffüs yolları və dəridən orqanizmə daxil olur. 
Yüngül formalarda – başgicələnmə, baş ağrıları, əsmə, qusma, süstlük, anemiya baş verir. 
Orta ağır və ağır formalarda qısa gizli dövr müşahidə olunur. Sonra diplofiya, hərarətin 
qalxması, halyyüsinasiya, güclü həyəcanlıq, nitq və koordinasiyanın pozulması, ağ ciyər ödemi baş 
verir. 
Diopsin
- kristallik maddədir, kimyəvi və termiki cəhətdən çox davamlıdır, ləng təsir göstərir. 
Hətta öldürücü dozalar orqanizmə daxil olduqda, zədələnmənin ilk əlamətləri 5-7 gündən sonra özünü 
büruzə verir. 
Yüngül dərəcəli zəhərlənmədə baş ağrıları, ürəkbulanma, qusma, gözlərin sulanması başlayır, 1-
2 həftədən sonra göz qapaqlarında, yanaqlarda səpgilər qaşınma olur. Ikincili irinli fəsadlar 
mümkündür. 
Orta ağırlıqlı zəhərlənmədə yuxarıdakılardan əlavə sağ qabırğaaltı nahiyyədə ağrılar olur, 
qaraciyər böyüyür, iştah olmur, ağır dərəcəli zəhərlənmədə depressiya, saçların tökülməsi, nevritlər, 
pankreatitlər, pnevmoniya, böyrək çatışmamazlığı əlavə olunur. 
İlk tibbi və həkiməqədər yardım neyrotrop təsirli zəhərli maddələrlə zəhərlənmədə olduğu 
kimidir. 

---