Mühazirələr Orta Ixtisas Təhsil müəssisələrində fənnin tədrisi üçün nəzərdə tutulub

İkilik say sisteminin əsası ikidir (q=2). Bu say sistemində istənilən ədəd 0 və 1- lərlə ifadə olunur.

Əsas: q = 2. Rəqəmləri: 0, 1.

Misal üçün, A₂ = 1001 ikilik ədədinin onluq say sistemindəki yazılışı belədir:

1001 = 1·2³ + 0·2² + 0·2 + 1 = 9₁₀

Səkkizlik say sisteminin əsası 8-dir:

q = 8;

Rəqəmləri: 0, 1, 2, 3 , 4, 5, 6, 7.

A₈ = 764 səkkizlik ədədinin onluq say sistemindəki yazılışı belədir: 764 = 7·8² + 6·8 + 4 = 448 + 48 + 4 = 496+4=500₁₀

2. 
   Ədədlərin bir say sistemindən digərinə çevrilməsi.
   

Aşkardır ki, eyni bir ədəd say sistemlərinin ixtiyari birində yazıla bilər. Bu yazılış formalarının birindən digər yazılış formasını almaq üçün ixtiyari p-lik sistemlərin birindən 10-luq sistemə və tərsinə 10-luqdan ixtiyari sistemə keçid qaydalarına yiyələnmək lazımdır.

Misal. 1202₃ ədədini onluq say sistemində yazaq.

1202₃ = 1 3³ + 2 3² + 0 3 + 2 = 27 +18 +2 = 47₁₀

İstənilən say sistemlərindən də birindən digərinə keçmək mümkündür. Əvvəlcə say sistemlərinin birində yazılmış ədədi onluq say sistemində yazırıq, sonra isə ardıcıl bölmə prosesindən ibarət qaydanı yerinə yetiririk.

x ədədini əsası q olan say sistemində yazılışı aşağıdakı qayda ilə tapılır:

x ədədini q ədədinə bölürük və alınan qalığı qeyd edirik, alınan qisməti yenə də q ədədinə bölürük və qalığı qeyd edirik və prosesi belə davam etdiririk və x ədədinin q sistemindəki bütün rəqəmlərini tapırıq. Sonra isə axırıncı qalıqdan başlayaraq bütün qalıqları soldan sağa düzürük. Alınan ədəd axtardığımız ədəd olur.

Misal 1. 11₁₀ ədədini 2-lik say sistemində təsvir edək:

11₁₀ = 1011₂ alırıq.