Mühəndislik fakültəsi İnformasiya texnologiyaları kafedrası

Kart əsaslı EÖS-də pul informasiyasının saxlanması və onun işlənməsi üçün aparat həllərindən istifadə olunur. Kart əsaslı ödəmə sistemlərinə nümunə kimi Mondex, Proton, CLİP, Visa Cash və s. göstərmək olar.

XX əsrin sonlarında kompüter şəbəkələrinin inkişafı ilə əlaqədər olaraq informasiyanın saxlanması və işlənməsinin proqram həllindən istifadə olunan şəbəkə EÖS-i meydana gəlmişdir. Şəbəkə əsaslı ödəmə sistemlərinə isə Webmoney, Paypal, E-gold, RuPay, e-port, Rapida kimilərini göstərmək olar.

Bunlar da öz növbəsində anonim və qeyri-anonim sistemlərə bölünür. Anonim sistem istifadəçinin identifikasiyası olmadan əməliyyatlar keçirməyə imkan verir. Bu sistem öz mahiyyətinə görə nəqd pulun ənənəvi anlayışına yaxındır. Qeyri-anonim sistemlər isə sistem iştirakçılarının mütləq identifikasiyasını tələb edir. Bu sistemlər nəqdsiz pullarla oxşardır. Sistemlərin əksəriyyəti qeyri-anonimdir. Anonim funksiyasına malik olan sistemlər isə qeydiyyat və ya attestasiya əldə etməklə qeyri-anonim sistemlə əvəz oluna bilərlər.

Elektron ödəmə sistemi aşağıdakı tələblərin yerinə yetirilməsinə zəmanət verməlidir:

• Məxfilik. Ödəyicinin maliyyə informasiyası (məsələn, kredit kartın nömrəsi, ödəmənin məbləği) ödəmə sisteminin minimum dairəsinə, əsasən də buna qanuni haqqı olan iştirakçılarına açıq olmalıdır. Tərəflər məxfiliyin saxlanmasına əmin olmaq istəyir. Məsələn, marketinq tədqiqatlarını həyata keçirən şirkət bazarın vəziyyəti haqqında hesabat tələb edə bilər. Və burada şirkətin əsas məqsədi odur ki, şirkətin əldə etdiyi hesabat rəqiblərinə məlum olmasın.

•