Muhofaza qilish
Yüklə 40 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Populyatsiya о ‘lchami.
- “Qopqon qo‘yib belgilamoq“
- Populyatsiya o‘sishini cheklovchi omillar.
|
Populyatsiya soni.
Ekologlar zimmasiga populyatsiya sonini ba- holash vazifasi yuklatiladi. Bu m a’lumotlar populyatsiyaning o ‘sishi yoki, aksincha, holatni ko‘rsatib beradi. Populyatsiya hisobi yo‘qolib ketish havfida turgan organizmlami aniqlab bera oladi. 43 Ba’zi tirik organizmlami o‘lchash oson kechadi. Agar siz qora chigirtkalami ko‘paytirayotgan bo‘lsangiz siz konteynerdagi barcha chigirtkalar sonini hisoblash orqali aniqlashingiz mumkin. Agarda siz 2 ta konteynerdagi qora chigirtkalar sonini aniqlamoqchi bo‘lsangiz nima qilasiz? Siz konteyneringizning metr kvadratidagi m alum chi girtkalami sanashingiz mumkin. M a’lum hududdagi ajratilgan qism “populyatsiya zichligi” deyiladi. Populyatsiya о ‘lchami. Qora chigirtkalar sonini sanash tadqiqotchini chalg‘itishi mumkin. Ular juda bir-biriga o‘xshash, tez harakatlanadi va berkinadilar. Ba’zi bir qora chigirtkalar bir necha maratobadan ko‘p sanalishi mumkin va boshqalari esa umuman qolip ketadi. Ekologlar yowoyi tabiat populyatsiya o‘lchamlarini hisoblayotganlarida bir xil muammoga duch keladilar. Ular foydalanadigan eng qulay usullardan biri “Qopqon qo‘yib belgilamoq“ deb nomlanadi. Masalan, yawoyi quyonlami hisoblashni faraz qilib ко ‘ring. Quyonlar yer ostida yashaydilar va qorong‘u chuqurliklardan chiqib keladilar va tunda oziqlanadilar. Ekologlar ulami jarohat yetkazmasdan qo‘lga tuShuradilar. Har bit qopqonga tushgan quyon belgilanadi va qo‘yib yuboriladi. Keyin boshqa oddiy quyon qoiga olinadi. Ba’zi quyonlar belgilanadilar, ba’zilari yo‘q. Belgilangan va belgilanmagan quyonlami solishtirish orqali o‘lchov hajmini aniqlaydilar. Populyatsiya o‘sishini cheklovchi omillar. Bellashuv tirik organizmlar (populyatsiya) o ‘lchamini cheklaydi. Agarda mavjud yashash hududlari soni cheklansa, ba’zi qizilishtonlar ko‘paymaydilar. Gila qizilishtoni kaktus mevalari, maymunjon va hasharotlar bilan oziqlanadi. Agarda ozuqa taqchillashsa, ba’zi qizilishtonlar ko‘paya olmaydilar. Ozuqa, yashash joyi yoki boshqa manbalar uchun belashuv populyatsiya o‘sishini cheklab qo‘yishi mumkin. Tabiatda qizg‘in bellashuvlar, asosan, bir turdagi organizmlar o‘rtasida sodii bo‘ladi. Chunki ularga bir xil ozuqa va boshpana kerak bo‘ladi. Bellashuv yana har xil turlar o ‘rtasida ham sodir bo‘ladi. Misol uchun Gida qizilishtoni o ‘z inini tark etgandan so‘ng, boyqushlar. ko‘rshapalaklar, ilonlar va kaltakesaklar bo‘sh qolgan boshpana uchun belashishlari m um kin.10 Yüklə 40 Kb. Dostları ilə paylaş:
|