Muhofaza qilish

Nazorat savollari:
1. Ekotizim tushunchasini izohlab bering.
2. Biotsenoz, biogeotsenoz tarkibiy qismlariga ni malar kiradi?
3. Biogeotsenoz va ekotizim tushunchalaxi orasidagi farqni 
tushuntiring.
4. 0 ‘zbekiston ekotizimlari haqida to'xtaling.
5. Ozuqa zanjiri deganda nimani tushunasiz?
6. Ozuqa zanjiri halqalari nima?
7. Ekologik piramidani tushuntiring.
8. Suksessiya tushunchasini izohlab bering
71

---

Yashil o'zb im lik tar 
kom p c k n
iprudulbennar)
H ayvon o rg a n i/m li 
kom pluksi 
i,i •su.’h iii 11 ■
Yorug’-
lik
H u m r.il
ABIOTIK MUHIT
\
N am lik
Тир:пц
H avo
log- 
jinslari 
i
V
72

---

6-MAVZU: BIOSFERA
1. Biosfera haqida V. I. Vemadskiy ta’limoti
2. Biosfera chegaralari va tarkibi
3. Biosferada moddalar aylanishi
Tayanch so‘zlar: 
Biosfera, litosfera, gidrosfera, tirik modda, 
o‘lik modda, oraliq modda, biogen modda, biogeokimyoviy, energetik 
xususiyat, fotosintez, oksidlanish-qaytarilish, parchalanish, transport 
xususiyati.
Quyosh sistemasida Yeming boshqa sayyoralardan farqi 
nimada? Asosiy farq bu Yerda tirik organizmining mavjudligidadir. 
Yeming bir qismini - biosfera tashkil qiladi. Biosfera bu - Yerdagi 
suv va atmosfera qobig‘ining bir qismini tashkil qiladi. Biosfera 
nimalardan tashkil topgan? Birinchi shakl k o ‘rsatadiki, biosfera 
turli xil organizmlardan, bir biridan farqlanuvchi muhitlardan iborat. 
Cho‘l zonasida yomg‘ir miqdori kam bo‘ladi. Kaktus o'simligi, 
Amerika bo‘risi (koyot), kaltakesaklar c h o i zonasiga xos o‘simlik 
va hayvonlardir. Tropik zonalar esa ko‘p miqdorda yog‘ingarchilik 
bo‘ladigan issiq zonalar hisoblanadi. To‘tiqush, maymun va minglab 
boshqa organizmlar tropik o‘rmonlarda yashaydi.
Maijonqoyalar okean suvining issiq va sayoz joylarida hosil 
bo‘ladi. Qor va muz bilan qoplangan Arktika zonasi shimolda 
joylashgan. Qutb ayig‘i, tyulen, morjlar Arktikada yashaydi. Biosfera 
okean, tropik cho‘l va qutblardan iborat bo‘lgan ко‘p lab zonalami o ‘z 
ichiga oladi.24