balandliklarda qavatma-qavat joylashganligi va uning qatlamida har xil joylashishi tushuniladi. Qavatlilik, ayniqsa o ‘rtacha iqlimli o ‘rmon fitotsenozlarida yaqqol ko‘zga tashlanadi. 0 ‘rmonlarda odatda 3 -5 qavatlilik kuzatiladi. 1-2 qavatlar birinchi, ikkinchi va uchinchi darajadagi daraxtlar, 3-qavat butalar, 4-qavat o ‘t va butachalar, 5-qavat m ox va lishayniklar qavati. 0 4 o ‘simliklardan tashkil topgan fitotsenozlarda ham 2-3 va 4-qavatlar ajratiladi23. Turli biotsenozlar tirik organizmlaming ma’lum ekologik
guruhlari nisbati bilan tavsiflanib, bu uning ekologik tuzilmasini
ifodalaydi. Biotsenozning ekologik tuzilmasi ma’lum iqlim va
landshaflt sharoitlarida qonuniy ravishda shakllanadi. Quyidagi
jadvalda ko‘l va cho‘l biotsenozlardagi namlik omili bo‘yicha
o‘simliklaming ekologik guruhlari nisbati keltirilgan:
Ko‘I biotsenozi Cho‘l biotsenozi Gidrofitlar
Sklerofitlar
Gidatofitlar
Kserofitlar
Gigrofitlar
Sukkulentlar
BIOTSENOZLARNING 0 ‘Z IG A X 0S XUSUSIYATLARI Biogeotsenoz (“bios” - hayot, “geo” - Yer, “senoz” - umumiy
yoki jamoa) tushunchasini rus botanik olimi, akad. V.N.Sukachev
taklif etgan. Moddalar aylanishiga ega bo‘lgan har qanday tirik
organizmlar yig‘indisi va abiotik muhit ekotizim deyiladi. A.Tensli
ushbu ta’rifda anorganik va organik omillaming o'zaro teng
komponentlar ekanligini va hech qachon tirik organizmlami yashab
turgan tashqi muhitdan ajratib bo‘lmasligini ta ’kidlaydi.
V.N.Sukachev biogeotsenozga Yer yuzasining m a’lum qismidagi
bir xil tabiiy elementlar (komponentlar)ning yig'indisi deb qaraydi.
Hozirgi vaqtda biogeotsenoz deganda evolyutsion jarayonda
shakllanadigan fazoviy chegaraga ega boigan funksional j ihatdan tirik
organizmlar va abiotik muhit o‘zaro bir-birlari bilan munosabatdagi
