Muhofaza qilish

l-jadval
Bioxilma-xillikning boyligi
№
Tiplar
Turlar soni j 
%
1
Baktriyalar
~1

! 
7,19
2
Viruslar
200 
0 ,7
3
Soda organizmlar
870 
3 ,2
4
Yassi chuvalchanglar
300 
1, 1
5
Yumaloq chuvalchanglar
930
3 ,4
6
Mollyuskalar
140
0 ,5
7
Bo‘g‘imoyoqlilar
11300
41,8
8
Umurtqalilar
664
2, 5
9
Suv o‘tlari
2008 
7 ,4
10
Yuqori o ‘simliklar
4146 
15,3 
4500 
16,6
139

---

O ‘zbekiston asosiy tabiiy-hududiy m ajm uasi florasining 
xilma-xilligi.
2-jadval
M ajm ualar
Maydoni
km2
%
Turlar
soni
Cho‘llar
Qumli cho‘llar
9870
22
320
Taqirlar
13185
29
400
Shag‘alli cho‘llar
1700
4
566
Sho‘rxok cho‘llar
1310
3
304
Namlangan
maydonlar
Daryo qayirlari va 
ko‘llar
1541,3
3,5
285
Dashtlar
Tog‘oldi yarim cho‘l
459
1
1180
Tog‘ quruq dashtlari
365
0,7
634
0 ‘rmon-
o‘tloq
Tog‘ bargli o‘rmon 
va butazorlar
218
0 ,4
248
dashtlar
Archazorlar
85,6
0,2
235
*
0 ‘zbekiston Respublikasi hududida 4,5 mingga yaqin yow oyi 
o‘simlik va 2000 dan ziyod zamburug1 turlari mavjud. Shundan 
577 tasi dorivor, 103 turi bo‘yoqbop, 560 turi efir moyli o ‘simliklar 
hisoblanadi. Ular orasidajiddiy muhofazaga muhtoj ko‘pginakamyob, 
endem va relikt turlar ham bor. Bunday turlaming soni 400 ta atrofida 
bo‘lib, ular 0 ‘zbekiston florasining 10-12 % ini tashkil etadi.
Aholining tabiatga noto‘g‘ri munosabati ham o‘simliklarning 
kamayib ketishiga sabab bo‘lmoqda. Ayniqsa, keyingi yillarda qizil 
lola, sallagul, shirach va shunga o'xshash nafis gulli o ‘simliklaming 
juda kamayib ketganligining guvohi bo‘lib turibmiz.
0 ‘simlik turlarini saqlash va muhofaza qilish uchun 1979-yilda 
0 ‘zbekiston “Qizil kitobi” ta’sis etildi. Qizil rang - xavfli, ta’ qiqlovchi 
va m a’n qiluvchi ramziy ma’noni anglatadi. “Qizil kitob” nabotot 
olamining kamyob, yo‘qolib ketish xavfi ostidagi turlari haqida 
mukammal ma’lumot beradi. Uning vazifasi - jamoatchilik va davlat 
idoralarini tabiat muhofazasi masalasiga jalb etishdan va turlar 
genofondini saqlab qolishga ko‘maklashishdan iborat.
0 ‘zbekiston florasining yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan 163 
turi “Qizil kitob”ning 1984-yilgi nashriga kiritilgan. Shuni esda tutish
140

---

U ч ? !
l
U 8 v nnchlJildi (totni> hayvonlar bo‘yicha 
bo lib, 1983-yilda nashr qilmgan. 1998-yiiga kelib, 0 ‘zbekiston
“Qizil kitobi” 
ga kmtilgan o‘simlik turlarining soni 301 taga yetdi.
2009-yilda nashr etilgan 0 ‘zbekiston Respublikasining «Qizil kitobi»
ga esa 324 ta o‘simlik va 3 ta zamburug‘ turlari kiritilgan.
0 ‘simlik dunyosini muhofaza qilish jarayonida keng omma
ishtirok etgan taqdirdagina ijobiy natijalarga ega bo‘lish mumkin.
Shundagina, biz kelgusi avlodlar uchun nabotot olaminmg bebaho
boyligini saqlab qoldirgan bo‘lamiz.