Muhofaza qilish
Yüklə 40 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12 Peter Rillero, Dinah Zike. Ecology, 2005 (10-75-betlar). 51
- Asosiy suksessiya.
- O ‘rmon ekotizimi.
|
Ekologik suksessiya.
Agar uyingizdagi maysalar umuman o'rilmasa nima bo‘lgan bo‘lar edi? Maysalar uzun bo‘lib ketar edi va tez orada yaylovkabi ko‘rinishga ega b o ia r edi. Keyinchalik hududga hayvon yoki shamol orqali kelib qolgan urug'lardan o‘simliklar o‘sa boshlaydi. Keyin esa daraxtlar unib chiqa boshlaydi. Aslida esa 20 yilda biror marta bo‘lsa ham maysalar o‘t o‘rish mashinasida o‘rilgan deb aytish qiyin. Ekologlar sizning maysazoringiz qaysi ekotizim turiga kirishi haqida aytib bera olishadi. Agar bu o‘rmon bo‘lganda edi, ular sizga bu yerda o‘sayotgan daraxtlar turi hamda ular o ‘sishi uchun qancha vaqt talab qilishi haqida oldindan aytib bera olishar edi. Hududda yashaydigan turlardagi bosqichma-bosqich sodir bo‘ladigan 12 Peter Rillero, Dinah Zike. Ecology, 2005 (10-75-betlar). 51 o ‘zgarishlar ulaming uzluksizligi normalligini bildiradi. Ketma-ketlik dunyo bo‘ylab turli joylarda turlicha sodir bo‘ladi. Asosiy suksessiya. Lava vulqonlar og‘zidan otiladi va u yo‘lida uchragan hamma narsalami yo‘q qila oladigan darajada juda qaynoq. U sovigandan so‘ng esa toshdan iborat bo‘lgan yeming bir shakliga kiradi. Bir kun kelib bu yerlar o‘rmon yoki maysazorga aylanishini tasavvur qilish qiyin. Bu jarayon dastlab asosiy ketma-ketlik deb nomlangan o‘simlik mavjud bo‘lmagan joylardan boshlanadi. Bu jarayon uchib kelgan lishayniklar bilan birga boshlanadi. Bu turlar doimiy turlar deb ataladi qaysiki bir joyda doim yashovchi turlardir. Ular qurg‘ochilikdan, yuqori haroratdan, sovuqdan va noqulay sharoitdan jon saqlab qolishadi va tez-tez tuproqqa aylanishadi.13 O ‘rmon ekotizimi. 0 ‘rmon ekotizimi bo‘ylab sayohatni tasavvur qilib ko‘raylik. Daraxtlar, butalar, may da o‘simliklardan iborat. Bu yerda biz olmaxon, qushlar va hasharotlami korishimiz va ulaming ovozini eshitishingiz mumkin. Yana maymunjon va qo‘ziqorinlami ham ko‘rishingiz mumkin. Bu yuzlab turlaf yashaydi. Hozir esa bug‘doy dalasini tasavvur qiling. Siz bu yerda bir nechtagina tumi uchratishingiz mumkin: bug‘doy o‘simligi, hasharotlar va begona o ‘tlardir. 0 ‘rmon bug‘doy dalasidan ko‘ra ko‘proq turdagi o‘simliklardan iborat. 0 ‘rmon yuqori daijadagi biologik xilma-xillik yani bioxilma-xillikdan iborat. Bioxilma-xillik ekotizimda hayotning turli tumanligini anglatadi. Yüklə 40 Kb. Dostları ilə paylaş:
|