Muhofaza qilish

Birinchi
- tarbiya ota-ona zimmasidadir.
Ikkinchi
- bog‘cha, maktab, oliy va o ‘rta maxsus kasb hunar 
kollejlari hamda oliy o ‘quv yurtlari mahallalarda amalga oshadi.
Bola tarbibiyasida u yashab turgan sharoit, muhit kishilarning 
faoliyati katta o‘rin tutadi va bu sohada oila, maktab sharoiti ham 
katta e’tiborga molikdir.
Ekologik tarbiya ham tarbiyaning, asosiy qismi bo‘lib, bolaning 
ahloqiga, xulq-atvoriga kuchli ta’sir qiladi va ota-onalami ulami 
murg‘aklikdan boshlab tarbiya qilishga chaqiradi. Ekologik ta’lim- 
tarbiya va umumiy tarbiya bir-biri bilan b o g iiq bir butun jarayondir.
Har qanday tarbiya asosan oila sharoitida kecliadi. 0 ‘zbek 
oilalarida “harom-halol”, “uvol”, “gunoh-savob” kabi tuslumchalar 
ko‘proq ekologik vaziyat (masalan: nonning oyoq ostiga tushushini, 
suvning iflos qilinishi, jonivorlarga shavqatsiz munosabatda boMish, 
dov-daraxtlami sindirish va boshqalar) yuzaga kelganda qoilaniladi. 
Bolalar hali bu so‘zlaming mohiyatini to'liq tushunmasalarda, ularga 
milliy ekologik xulq-atvor kurtaklari shakllanadi.
Insonni tabiat bilan uyg‘unlikka da’vat hadislarda ham o ‘z aksini 
topgan.
Xalqimiz qadimdan badanning quw ati ovqat, aqlning quw ati- 
hikmatli so‘zdir, deb uqtirib kelgan. Hadislar ana s'hunday hikmatli
149

---

so‘zlar, donishmandlik durdonalari hisoblanadi. Hadis ilmi bilan 
shug‘ullangan mashhur allomalar Abu Abdulloh Muhammad 
ibn Ismoil Buxoriy, Abu Iso Muhammad ibn Iso at-Termiziy, 
Abu Muhammad Abdulloh ibn Abu ar-Rahmon ad Daramiy as- 
Samarqandiylar 0 ‘rta Osiyolik bo‘lib, hadis ilmining asrdan-asrga 
saqlanib borishiga munosib hissa qo‘shgan buyuk tarixiy shaxslardir.
Hadis bandlari ekologik ta’lim va tarbiyani singdirishga katta 
yordam beradi. Ularda ayrim o ‘simlik va hayvonlaming xosiyatlari, 
ozuqa zanjirida tutgan o‘mi, shuningdek, inson xo‘jalik faoliyatida 
ahamiyati kabi tomonlari bayon etilgandir. Hadislaming ayrim 
bandlari insonni tabiat boyliklarini tejab-tergash va uni muhofaza 
qilishga o ‘rgatadi. Chunonchi, qo‘y boq, zero ayni barakadur deyiladi. 
Bu yerda foydali hayvonlaming populyatsiyasini ko‘paytirish va 
undan turli maqsadlarda foydalanish mumkinligi e’tiborga olingan.
Shuningdek, boshqa hadislrada ham qo‘y, tuya va otlaming 
insonlarga tegadigan nafi va ulami boqib ko‘paytirish kishilar uchun 
faqat yaxshilik keltirishi haqida, ozuqa zanjirida Ц va III tartiblami 
egallagan o‘laksaxo‘r hayvonlar go‘shti harom ekanligi, ovchilar 
uchun ko‘z oldida otilgan hayvonni eyish mumkinligi, aksincha o‘ lgan 
holdagisini eyish inson salomatligiga salbiy ta’sir etishi mumkinligi 
haqida fikr yuritiladi.