Burağan (tornado, smerç) – topa-yağış buludlarından, yaxud onların aşağısından yer səthinə
istiqamətlənmiş burulğan şəklində həddindən artıq tez fırlanan qıf şəkilli hava sütunudur.
Burağan Avropada «tromb», Rusiyada «smerç», Şimali Amerikada isə «tornado» adlandırılır.
Tornado – ispanca fırlanan, tromb isə fransızca boru mənasını verir.
Burağanların yaranma təbiəti tropik siklonların yaranma təbiətinə oxşardır.
Burağan adətən, siklonun isti sektorunda yaranır və siklonla birlikdə hərəkət edir.
Burağan, bir qayda olaraq, aşağı topa-yağış buludlarından yaranır. Buludun aşağı hissəsi ilə
yer səthi arasındakı məsafə adətən, bir neçə yüz metr olur. Burağanın hündürlüyü 4-5 km-ə, bəzən
isə 15 km-ə çatır.
Burağan bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər davam edir. Burağanın ümumi yolunun
uzunluğu bir neçə 100 m-dən bir neçə 100 km-ə qədər olur. Əksər burağanların hərəkət sürəti 65-
180 km/saat, orta eni 350-400 m (bəzən, 1,5 km-ə qədər olur) təşkil edir. Burağanın daxilində hava
çox böyük sürətlə fırlanır. Belə hesab edilir ki, burağanın fırlanan küləyinin sürəti 300-400 km/saat-
a (bəzi mənbələrdə 1000-1300 km/saat-a) çatır. Belə böyük fırlanma sürətindən yaranan
mərkəzdənqaçma qüvvəsinin təsirindən burağanın ortasında güclü seyrəkləşmə – hava boşluğu
əmələ gəlir.
30.Doza gücü ölçücüsü DP-5V.
Doza gücü ölçücüsü DP-5V (DP-5B) qamma-şüalanmanın ekspozisiya doza gücünü ölçmək
üçündür. Bundan başqa, cihaz beta-şüalanmanı da təyin edir.
Cihazın dəstinə ölçmə pultu (futlyar və qayışlarla), detektirləmə bloku (birləşdirici kabellə),
uzandırıcı ştanqa, gərginlik bölücüsü (birləşdirici kabellə), TQ-7M növlü telefon (baş telefonu),
ehtiyat alətləri və ləvazimatlar (EAL), texniki təsvir və istismar təlimatı, formulyar və yerləşdirmə
yeşiyi daxildir. Ölçmə diapazonu 0,05 mr/saat-dan 200 r/saat-a qədərdir və 6 yarımdiapazona
bölünüb:
Dostları ilə paylaş: |
