Mundarija: I. Bob. Ta'Lim jarayonini integrallashning nazariy asoslari

«chorrahalar» bor, ya`ni umumiy muomala va masallar bilan bir bo`lgan, tez-tez bir hodisa, ya`ni boshqa-boshqa nuqtalardan bir ob`ektni o`rganiladi. Bularning barchasi integratsiyaga talabnoma.
Lekin birlashtirish asosi juda chuqur. Agar o`qituvchi o`zi dars berayotgan fandan shunday o`zaro muloqotga oid joylarini aniqlasa ular o`z navbatida o`qitish samaradorligini oshirishga yordam berish mumkinligini aniqlasa qo`yilgan maqsadga erishish uchun uning texnologiyasini ishlab chiqish kerak. O`qituvchi va o`quvchi faoliyatining tashkillanishini hisobga olsak integrirlangan dars sharoitida u tez-tez bahs va kelishmovchilikka sabab bo`ladi.
Tabiiyki, har bir sinfda o`quvchilar guruxdari bor. Ular bir-birlaridan xotira turlariga ko`ra farq qilishadi, qabul qilish, diqqat jihatidan farqlanadi.
Ularning ba`zilari o`qituvchi olib borgan dars tezligi qoniqtiradi, kimgadir tezlik qiladi. Kimgadir darsda ishlatilgan jadval tushunarli, boshqalari qayta-qayta izohlagandan keyin tushunadi.
Mustaqil tashkiliy ish o`quvchilarning imkonlarini bir oz tenglashtiradi, chunki har biri o`ziga xos qarorni tanlashga yo`l izlaydi, lekin albatta bir muammo qoladi - o`quvchiga qo`yilgan maqsadni topishga qanaqa usul, vosita bilan qurollantirish kerak. Darsning cheklangan vaqti ham, har bir o`quvchining topshiriqni bajarish vaqti ham mos emas, lekin ularning faoliyatini ta`minlovchi yagona shaxs — o`qituvchi.
Integrirlangan darsning xususiyati bu jarayonda 2 yoki 3 ba`zida undan ham ko`p pedagoglar qatnashishi mumkinligi. Bunday integrirlangan darsni o`tish osonmi, murakkabmi? Ko`pincha o`qituvchilarga bog’liq. Lekin, dars bu ishning muhim qismi ekanligini unutmaslik kerak. Aynan dars orqali asosiy masalalar integrirlangan kursda amalga oshiriladi va natija omadli yoki omadsiz bo`lishi mumkin. Ta`lim tizimida ilgaridan integrirlangan kurslar borligini unutmaslik kerak. M: Savodxonlik darslari o`qish va yozuv K.D.Ushinskiy davridanoq integrirlanib o`tiladi. Hozir 1-sinfda yarim yillikda o`qish va yozuvga o`rgatiladi. Sinfdan tashqari o`qish ham integrirlangan. Bunda bir butun jarayon: kitob-o`qish jihozi sifatida, darsda olgan o`qish ko`nikmalarini rivojlantirish, matn-so`z san`ati sifatida, nutqning rivojlanishi, kitob olami, suhbatdoshlar doirasi sifatida.
Azaldan tabiatshunoslik integrirlangan: tabiatshunoslik va geografiya.
Matematika asli arifmetika, algebraning elementlari, geometriya, arifmetik materiallar yaxshiroq o`zlashtirishga ko`maklashadi. Shu bilan birga algebrani, geometriyani, mehnat ta`limi o`rganishga asos soladi.
Yuqorida aytilgan integrar kurslarni o`qish - ona tili, o`qish - tabiatshunoslik, o`qish — tabiatshunoslik, o`qish — tasviriy san`at, o`qish - tabiatshunoslik - tasviriy san`at, ona tili - o`qish -tasviriy san`at, o`qish — tabiatshunoslik — mehnat, ona tili -tabiatshunoslik - tasviriy san`at kabilarga birlashtirish mumkin.
Integrirlangan darsning asosiy xususiyati bunday dars bir fan asosida tuziladi, u asosiy e`tiborda bo`ladi, qolganlari u bilan birga integrirlashadi, uning aloqalarini, jarayonlarni o`rganishda fanning ma`nosini tushunishda, hayot bilan aloqasini tushunishda, olingan bilimni amalda ishlatishda qo`llanadi.

Xulosa.
Bizning tadqiqotimiz integratsiya tizimlar nazariyasi tushunchasi ekanligini aniqlashga imkon berdi, bu alohida tabaqalashtirilgan qismlarning bir butunga bog'langanlik holatini, shuningdek, bunday holatga olib keladigan jarayonni anglatadi. Integratsiya - bu o'zaro ta'sir, o'zaro bog'liqlik kabi tartiblangan munosabatlar turini rivojlantirish orqali ma'lum bir makon chegaralarida yaxlitlikni tiklash vositasi yoki mexanizmi. Yagona ta'lim makonining asosiy elementi pedagogik tizimdir. Bu pedagogik jarayon ishtirokchilarining shaxsni shakllantirish va rivojlantirishga qaratilgan o'zlari, atrof-muhit va uning ma'naviy va moddiy qadriyatlari o'rtasidagi hamkorlik asosida o'zaro ta'sir qiladigan ijtimoiy jihatdan aniqlangan yaxlitligi sifatida qaraladi. Muayyan muassasada pedagogik tizim asosiy quyi tizimlarni (kadrlar tayyorlash, sinfdan tashqari ishlar, qo'shimcha ta'lim) va ularda sodir bo'ladigan ta'lim jarayonlarini o'z ichiga oladi.
Bolalar uchun qo'shimcha ta'lim davlat ta'lim standartlari doirasidan tashqariga chiqadigan va bolalar uchun qo'shimcha ta'lim muassasalarida ham, umumiy ta'lim muassasalarida ham ta'lim dasturlari orqali amalga oshiriladigan umumiy ta'limning ajralmas qismidir. U quyidagi ustuvor g'oyalarga asoslanadi: bolaning faoliyat sohalari va turlarini erkin tanlashi, shaxsiy manfaatlariga yo'naltirilganligi, bolaning ehtiyojlari, erkin o'zini o'zi belgilash va o'zini o'zi amalga oshirish imkoniyati.
Bolalarning asosiy va qo'shimcha ta'limini integratsiyalash jarayonining samaradorligi ko'p jihatdan turli ob'ektlarning o'zaro bog'liqligini ta'minlaydigan va ta'lim tizimining ishlashi uchun zarur shart bo'lgan tashkiliy tuzilmaning puxtaligiga bog'liq. Tuzilishni to'liqroq ko'rish va uning ehtiyojlari va imkoniyatlarini tushunish uchun modelni ishlab chiqish kerak. Model ob'ekt, jarayon, hodisaning bir turi bo'lib, ularning asosiy belgilari va munosabatlarini aks ettiradi.