Mundarija I bob. Tarjima nazariyasining nazariy asoslari

MUNDARIJA
I BOB. TARJIMA NAZARIYASINING NAZARIY ASOSLARI……………12
1.1. Tarjima nazariyasi tushunchasi………………………………………………12
1.2. Tarjimaning asosiy usullari…………………………………………………..20
1.3.Tarjima tamoyillari va tarjimaga yondashuvlar……………………………….26
I -bob bo'yicha xulosa..............................................................................................37 II-BOB.OG’ZAKI TARJIMA O’QITISHNING PREDMETI SIFATIDA ....38
2.1. Og’zaki tarjima va uning turlari......................................................................38
2.2 Og’zaki tarjima xususiyatlari............................................................................44
2.3. Og’zaki tarjimonlikka o’rgatishning nazariy asoslari......................................49
2.4.Og’zaki tarjimaning psixologik modeli ............................................................56
II-Bob bo’yicha xulosa............................................................................................64
III.- BOB. OG’ZAKI TARJIMANI O’QITISHNING LINGVISTIK VA METODIK ASOSLARI VA UNI TAKOMILLASHTIRISH YO’LLARI.....65
3.1.Og'zaki tarjimani o'rgatish metodikasi va texnikasi.......................................65
3.2.Og'zaki tarjimani o'qitishning mantiqiy usullaridan foydalanishning didaktik xususiyatlari...........................................................................................................74
3.3.Til fakultetlarida og’zaki tarjimani o'qitish usullari: mutaxassislarning amaliy tavsiyalari..............................................................................................................79
III- bob bo’yicha xulosa........................................................................................95
Umumiy xulosa......................................................................................................96
Foydalanilgan aadbiyotlar ro’yxati...................................................................100
Kirish
Zamonaviy ijtimoiy hayotning o'ziga xos xususiyatlari, xalqaro aloqalarning yangi yo'nalishlari, "madaniyatlararo muloqot" deb ataladigan narsaning rivojlanishi tarjimashunoslikda va tarjimani o'qitish metodologiyasida shakllangan ko'plab an'anaviy stereotiplarni rad etishni talab qiladi. Tarjimani o'qitish metodikasi bilan bog'liq masalalarni ishlab chiqishning dolzarbligi ko'plab universitetlarning ta'lim dasturlariga "Tarjima va tarjimashunoslik" mutaxassisligi kiritilgandan so'ng ayniqsa keskinlashdi. Shunday qilib, tarjimonlar tayyorlash jamiyatning yangi ehtiyojlariga javob beradigan muhim ijtimoiy vazifadir.
Tarjimashunoslik va tarjimani o‘rgatish bo‘yicha ilmiy izlanishlarni umumlashtirish tarjima amaliyotining keng doiradagi qiziqishlarini, xarakterli xususiyatlarini, ilmiy tushunishga yondashuvlarni va olingan natijalarni pedagogik jarayonda qo‘llashni ochib beradi.
An’anaviy tarjimashunoslikda ilgari ifodalanmagan yangi maktablar, yo‘nalishlar va tushunchalar shakllandi . Bular jumlasiga lingvistik pragmatika, kognitiv lingvistika, madaniyatlararo muloqot, madaniy jihatdan oʻziga xos fon bilimlarini hisobga olgan holda, tarjimaning talqin qiluvchi kontseptsiyasi kiradi, ular tarjima yozishmalar boʻlmaganda tarjima mexanizmini oʻrganadi. Tarjimonlarni tayyorlashning adekvat uslubiy kontseptsiyasi uchun nazariy asos bo'lishi mumkin va bo'lishi kerak bo'lgan tarjimaning izohli tushunchasi. Ushbu kontseptsiyalarning paydo bo'lishi va rivojlanishi tarjima kompetensiyasini shakllantirishning uslubiy muammolarini hal qilishda yangi yondashuvlarni izlash va amalga oshirishni, o'quv jarayonining eng istiqbolli tuzilmalarini modellashtirishni, ta'lim tizimining kommunikativ, psixologik, lingvistik va kommunikativ xususiyatlarini hisobga olishni talab qiladi. ta'limning didaktik jihatlari.
Hozirgi bosqichda chet tillarini o'qitish metodikasi nutq faoliyatining barcha turlari parallel ravishda o'qitilishi kerak degan pozitsiyani ilgari suradi. Tarjima nutq faoliyati turlaridan biri sifatida qaraladi, shuning uchun chet tilini o'qitishda tarjima kursining asosiy maqsadi asosiy bilimlar asosida tarjima kompetentsiyasini shakllantirishdir. Oliy oʻquv yurtlarida tarjimalar tayyorlash dasturi asosan kasbiy muloqot sohasida tarjima kompetensiyasini shakllantirishga qaratilgan. Oliy kasbiy ta’limning davlat ta’lim standarti tilshunos-tarjimonning asosiy malaka xarakteristikasi bo‘lib, u belgilangan tartibda lingvistik ta’lim va madaniyatlararo muloqot sohasida kasbiy faoliyatni amalga oshirishi mumkinligini belgilaydi. Kasbiy tarjima sohasida mutaxassislar tayyorlash vazifasini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun o‘quv jarayonini tashkil etishni takomillashtirish, o‘qitishning turli usullarini, muayyan ko‘nikma va malakalarning shakllanishini nazorat qilishning turli shakllarini keng qo‘llash zarurligi e’tirof etiladi. .
Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zaruriyatligi. Globallashuv jarayoni chuqurlashib, millatlararo munosabatlar kengayib borayotgani sari dunyoda amaliy tarjimaga ehtiyoj ortib bormoqda. Tarjimonlarni kasbiy tayyorlashda tillararo va madaniyatlararo muloqotni tushunish, tarjima amaliyotini tahlil qilish, janr xususiyatlarini farqlash, tarjima qobiliyatlarini shakllantirish va rivojlantirish, terminologiyani kengaytirish, tarjima aralashuvini tahlil qilish, kasbiy fazilatlarni rivojlantirish, xorijiy ixtisoslashtirilgan adabiyotlar bo‘yicha ma’lumotnoma va sharhlar, tarjima bo'yicha standart ta'limni yaxshilash uchun tadqiqot olib borish muhimdir.
Jahonda tarjima sifatini oshirish, kasbiy odob-axloqni shakllantirish, psixofiziologik ko‘nikmalar orqali o‘rganish, madaniyatlararo muloqot muammolarini malakali hal etish, real vaziyatlarda tarjimonlar tayyorlashni takomillashtirish kabi vazifalar asosida ilmiy tadqiqotlarni chuqurlashtirishga alohida e’tibor qaratilmoqda . Shu munosabat bilan ketma-ket tarjima qilishda tarjimonlarning refleksiv, kommunikativ, kasbiy, lingvistik, pragmatik va madaniyatlararo kommunikativ kompetensiyalarini shakllantirish, tarjima amaliyotini tahlil qilish, terminologiyani kengaytirish, leksik, texnik, psixologik qiyinchiliklarni aniqlash, shuningdek, ikki tillilik, ko‘p tillilik. , konnotatsiya, Transformatsion tadqiqotlar, interferensiya, ekvivalentlik, konvergentsiya, tahlil (tasavvur) va sintez (nutq), tillararo va madaniyatlararo muloqotni shakllantirish, shuningdek, janr va psixolingvistik xususiyatlarni takomillashtirishga ustuvor ahamiyat beriladi.
Mamlakatimizda xalqaro munosabatlarni rivojlantirish asosida amalga oshirilayotgan islohotlar, ta’lim tizimini tubdan isloh qilish, ta’lim jarayonini jahon ta’lim andozalari va milliy qadriyatlarga mos tashkil etish samarasida tarjimon kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj yanada ortib bormoqda.
Respublikamiz Prezidentining Oliy Majlisga Murojaatnomasida “Biz bundan buyon ham ingliz va boshqa xorijiy tillarni chuqur o‘rganishga ustuvor ahamiyat beramiz. Shu bilan birga, mamlakatimizda talab katta bo‘lgan mutaxassisliklar bo‘yicha kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlarni tashkil etamiz”¹. Shu bilan birga, ketma- ket tarjimonlikka o‘rgatishning lingvodidaktik xususiyatlari, tarjimonning o‘quv jarayoniga, o‘qitishning mualliflik modeliga, umumiy, maxsus va pedagogik tamoyillar, axborot texnologiyalaridan foydalangan holda o‘qitish va interfaol o‘qitish usullarini amalga oshirishga oid kompetensiyasining kompozitsion va asosli tavsiflari. katta ahamiyatga ega .