Badiiy matn turlari. Badiiy matnlar to‘rt xil janrga bo‘lingan bo‘lib, ular o‘quvchiga estetik yoki o‘ynoqi ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan metodologiyalarga ko‘ra kataloglangan adabiy janrlar deb a
Badiiy matn turlari. Badiiy matnlar to‘rt xil janrga bo‘lingan bo‘lib, ular o‘quvchiga estetik yoki o‘ynoqi ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan metodologiyalarga ko‘ra kataloglangan adabiy janrlar deb ataladi, bular:
Hikoya. Hikoya haqida gapirganda, biz hikoya, roman, qisqa hikoya, xronika va boshqa tarix shakllari, haqiqiy yoki xayoliy, fantastik yoki realistik haqida gapiramiz. Qayerda qahramonlar, syujet va ayniqsa, hikoya qiluvchi xarakter ajralib turadi, u voqeani aytib beradi va o‘quvchida shunga o‘xshash kutishlarni, keskinliklarni va his-tuyg‘ularni keltirib chiqaradi.
She’riyat. Bu eng erkin va eng murakkab adabiy san’at bo‘lib, u subyektiv holatni tasvirlash g‘oyasidan tashqari, uni belgilaydigan o‘ziga xos formatga ega emas: his-tuyg‘ular, hayot istiqbollari, mulohazalar yoki hatto ma’lum darajada bayon qilish, lekin aniq belgilanmagan. Qahramonlar, hikoya qiluvchi yoki syujet Gap avvallari bo‘g‘inlarda aytilgan qofiya va misralarga tayanishi kerak bo‘lgan o‘z tilini yaratish masalasidir, ammo bu amaliyot endi arxaik hisoblanadi.
Dramaturgiya. Drama sahnada, kinoda yoki televidenieda ijro etilishi ko‘zda tutilgan. Bu, odatda, tomoshabinning o‘zi ko‘z o‘ngida sodir bo‘ladigan vaziyatlarda, hikoyachi figurasi tomonidan vositachilik qilmasdan, belgilar va sozlamalarni o‘z ichiga oladi.
1-BOB BO`YICHA XULOSA
Badiiy nutq uslubining eng хarakterli хususiyati tasviriylik va emotsionallik hisoblanadi. Agar ilmiy uslub umumlashgan tushunchalarni qat’iy qolipga solingan, maхsus terminlar va formulalar bilan anglatsa, badiiy uslub o‘z zahirasidagi so‘zlar yordamida inson qalbi va tabiatining eng nozik nuqtalarigacha tasvirlash imkoniyatiga ega. Badiiy uslubda muallif asarning estetik ta’sirini kuchaytirish maqsadida tilning tasviriy vositalaridan unumli va ijodiy foydalanadi, shuningdek, o‘zi ham yangi so‘z va ifoda shakllarini yaratadi. Shuning uchun ham bu uslubda yozuvchilar mavjud so‘zlarni ishlatish bilangina chegaralanib qolishmaydi. Mahoratli yozuvchilar uchun mavjud tildagi so‘z zahirasi har doim cheklangan imkoniyat hisoblanadi. Badiiy nutqda til betakror qiyofa, fe’l-atvor, voqelikka mos manzara yaratishga, yuksak obrazlilikni namoyon qilishga хizmat qiladi. Boshqa uslub materiallari badiiy nutqda muallif maqsadiga binoan erkin holda ishlatilishi mumkin. Bu uslubda har bir yozuvchi voqelikni badiiy idrok etish ko‘lami, ijodiy salohiyati, ifoda mahorati, matnni kompozitsion shakllantirish tarziga qarab bir-biridan farqlanadi. Shundan kelib chiqib, badiiy nutq uslubi boshqalariga qaraganda keng imkoniyatlarga ega, o‘ta qamrovdor va tasviriy ifoda vositalariga boy nutq ko‘rinishi hisoblanadi.
