Fizikaviy xossalari. Oksikislotalar suyuq yoki qattiq moddalar bo’lib suvda yaxshi eriydi. Oksikislotalarning kislotalik hususiyatlari tegishli kislotalarnikiga qaraganda kuchli ifodalangan. Masalan, glikol kislotaning kislotalik konstantasi sirka kislotanikiga qaraganda 6,5 marta katta.
Fizikaviy xossalari. Oksikislotalar suyuq yoki qattiq moddalar bo’lib suvda yaxshi eriydi. Oksikislotalarning kislotalik hususiyatlari tegishli kislotalarnikiga qaraganda kuchli ifodalangan. Masalan, glikol kislotaning kislotalik konstantasi sirka kislotanikiga qaraganda 6,5 marta katta.
Kimyoviy xossalari. Oksikislotalar kimyoviy xossalari jihatidan kislotalar va spirtlarning xossalarini takrorlaydilar. Kislota sifatida ular, tuz murakkab efir, amidlarni hosil qiladilar. Masalan:
Spirtlarga xos reaksiyalari
Spirtlarga o’xshab alkgolyatlarni, oddiy efirlanish hosil qiladilar, gidroksil galogen bilan almashina oladi:
Reaksiyani karboksil yoki gidroksil guruhi hisobiga olib borish uchun ta’sir etadigan reagentlarni tanlab olib boriladi.
, vа - oksikislotаlаrning o’zigа xos reaksiyalаri.
, vа - oksikislotаlаrning o’zigа xos reaksiyalаri.
1. -oksikislotalar oson qaytarilib to’yingan bir asosli kislotalarni hosil qiladilar:
2. -oksikislotalar suyultirilgan kislotalar bilan qo’shib qizdirilganda chumoli kislota ajratib parchalanadilar:
3. -, - va -kislotalar qizdirilganda turlicha o’zgarishga uchraydilar. Bunda -oksikislotalardan laktidlar hosil bo’ladi:
5., - va boshqa kislotalar qizdirilganda laktonlarni hosil qiladilar.
Alohida vakillari.
Alohida vakillari.
Bir asosli 2 atomli oksikislotlar ko’p bo’lganligidan ularning muhim vakillari ustidagina to’xtalamiz.
Glikolkislota НОСН2-СООН oksikislotalarning eng oddiy vakili. U birinchi marta etilеnglikolni oksidlab olingan shuning uchun glikol kislota dеb ataladi. Glikol kislota tabiatda yaxshi pishmagan mеvalarda uchraydi. U asosan xlorsirka kislota yoki uning tuzini katalizator ishtirokida gidroliz qilib olinadi:
Sut kislota(α-oksipropion kislota). U achigan karamda, tuzlangan bodringda bo’ladi. U sut kislotaning nitrilidan va qandsimon moddalarning sut kislotali bijg’ishidan olinadi.
C6H12O62CH3–CHOH–COOH
Sut kislota texnikada ko’nchilikda, gazmollarni bo’yashda va boshqa sohalarda ishlatiladi.
