Ikki asosli to’rt atomli oksikislotalarga vino kislotalar misol bo’ladi.
HOOC – CHOH – CHOH – COOH
Vino kislota sistematik nomenklaturada 2,3-digidroksibutandikislota deyiladi.
Vino kislota tuzilishida ikkita asimmetrik uglerod atomi bo’lganligi sababli to’rtta optik izomer hosil qilish kerak edi.
Tekshirishlar natijasida shu narsa aniqlanganki, vino kislotalar 4 ta emas, 3 ta izomer hosil qilar ekan. Yuqorida keltirilgan 3 va 4 formulalar bitta molekulani optik faol bo’lmagan vino kislotani tuzilishini ifodalar ekan. D va L vino kislotalardan hosil bo’lgan ratsemat – uzum kislota deb ataladi.
Olinishi.
Olinishi.
Vino kislotalar sintetik usulda dibrom qahrabo kislotani gidrolizlab yoki malein va fumar kislotalarga vodorod peroksid ta’sir ettirib hosil qilinadi:
D -vino kislota o’simlik dunyosida keng tarqalgan (uzumda, ryabinada va x.k.). uning kaliyli nordon tuzi uzumni bijg’ishi vaqtida changlarning tagida vino toshi ko’rinishida cho’kadi.
Kimyoviy xossalari.
d – (+) vino kislotani qizdirilganda pirouzum kislotaga aylanadi:
Alohida vakillari. Vino kislotasi vinolarning achishi natijasida hosil bo‘ladi. Vino kislota bo’yoqchilikda oziq-ovqat sanoatida, uning kaliyli-natriyli tuzi NaKC4H4O6 4H2O segnet tuzi nomi bilan kimyoviy analizda va radiotexnikada ishlatiladi.
Uch asosli to’rt atomli oksikislotalar.
Uch asosli to’rt atomli oksikislotialarga limon kislota misol bo’la oladi.U sistematik nomenklaturada 2-gidroksi-1,2,3-propantrikarbon kislota deb nomlanadi.
Limon kislota tabiatda keng tarqalgan.U lavlagi,malina,uzum va limon tarkibida bo’ladi.Limon tarkibida uning miqdori 6-7% gacha bo’ladi.Limon kislota C6H8O7H2O ko’rinisida kristallanadi va uning suyuqlanish temperaturasi 70-750Cga teng.
Limon kislota texnikada glyukozani maxsus sharoitda bijg’itish usuli bilan olinadi.
