Musiqiy akustika

– me’yorlangan quvvat 
– karnay eng katta quvvat bilan ishlab, garmonik signalning buzi-
lishi, belgilangan texnik talablar doirasida bo‘ladi (karnayni ortiqcha yuklanishida zirillash 
va xirillash kabi eshitiladi);
– sezgirligi 
– karnayning samarali (effektiv) ishlashini aniqlaydi; 
– chastota tavsifi 
(xarakteristikasi) – sezgirlikni ovoz signalining chastotasiga bog‘langanligi 
(ovoz chastotalari keng intervalda ishlasa va chastota tavsifi (xarakteristikasi) to‘g‘riroq bo‘lsa, 
karnay sifati shunchalik yaxshi bo‘ladi);
– karnayni yo‘naltirish 
(нaпрaвленность) – tavsifi karnaydan chiqayotgan ovoz turlari 
atrof bo‘shliqni to‘ldirishi bilan aniqlanadi. Nazorat agregatlari va eshituvchilarni har xil joy-
lashtirilganda ovoz manzarasi o‘zgarmasligi uchun ikki va undan ko‘p yuqori chastotali karnay 
ishlatish, ovoz maydoni bilan maksimal darajada bo‘shliqni qamrab olishga imkon beradi.
Nazorat agregatlari maxsus qutilarga yoki taxtadan ishlangan tumbalarga montaj qilina-
di. undan chiqayotgan ovoz sifati tuzilishiga (konstruksiyasiga), materialiga va ichki akustik 
ishlov berilganiga bog‘liq. musiqa studiyalarining apparatxonalarida va biriktirish apparatxo-
nalarida ovoz nazoratini tashkil qilishda birinchi navbatda ovoz nazorat agregatlarini joylash-
tirish prinsiplarini tanlash lozim. ular devor ichiga joylashtirilishi mumkin, yoki polga alohida 
o‘rnatiladi. Hozirgi paytda ko‘p hollarda ovoz nazorat agregatlari devor ichiga joylashtirilmoq-
da. Bu tanlash xona akustikasini hal qilish masalasiga yondashishga bog‘liq bo‘ganligi uchun, 
alohida ahamiyatga ega. Nazorat agregatlarini joylash tirishda xalqaro hujjatlarni inobatga
olish zarur, shu jumladan «technical aeStD1001/0/01-05/ miltichennel surround sound 
systems and operations». 
ZALLAR AKUSTIKASINI CHASTOTALI KORREKSIYALASH
Ovoz kuchaytiruvchi jamlanmalar o‘rnatilgan zallarning akustik tuzilishi, juda kamdan-
kam hollarda benuqson bo‘ladi. Sahna va pollar ustki qatlamining tekisligi, beton va g‘isht 
devorlar, zallarga qo‘yiladigan anjomlar bu zalda ovoz tizimini to‘la va sifatli jaranglashi-

---

13
ga katta to‘siq bo‘ladi. Bunday ovoz masalalarini to‘g‘ri yechish uchun ovoz apparaturalari-
ga krossverdan tashqari, ekvalayzer qo‘yish kerak. Bunda shu makondagi ovoz signalining 
amplituda chastotali xarakteristikasini yaxshi korreksiya qilishimiz mumkin. Biz bu ishlash 
sharoitining yaxshi tomonlarini ma’lum qilishimiz muhim ahamiyatga ega. Bunday tek-
shiruvlar ovozli kino paydo bo‘lganidan beri mavjud. Bu tekshirishlar o‘sha davrdagi mikro-
fonlar yetarli darajada ishlamaganiligi uchun qo‘llanilgan. 
Piter Begsemdal ekvalayzer qurilmasini ixtiro etgan. Bu qurilma keng tarqalgan va o‘ta 
muhim hisoblanadi. Ovoz texnikasini yaratish vaqtida uning eng bosh ekvalayzer tizimi-
da Grafichiskiy ko‘mirli ekvalayzer ishlatiladi. Bunday ekvalayzer ko‘p diapazonli amplitu-
da chastotasi xarakteristikasi ovoz signalini korreksiya qiladi. Bunday diapazon chastotalari-
Bunday diapazon chastotalari-
ni asosan inson eshitish organlari orqali qabul qiladi. Biz ovoz kuchaytirish, yozish zarrala-
ridagi eshitayotgan gap yoki musiqiy dasturlar 3 turga bo‘linadi:
1. to‘g‘ri ovoz bizga ovoz boshlanish makonidan yetib keladigan ovoz uzatish moslama-
laridan eshitiladi.
2. erta ovoz (первичный звук) imoratning devor va shiftidan 50–80 m/s kechikkan hol-
da yetib keladi. lekin bunday ovozlar chegaralangan son yo‘nalishida bo‘ladi.
3. Reverbiratsiyalangan ovoz, bu ovozlar 100 m/s davomida kechikib keladi.
Bu ovozlar chegaralanmagan son yo‘nalishida bo‘lishi mumkin. Ko‘p tarmoqlar uchun 
mo‘ljallangan katta zallardagi ovoz uzatish tizimlari orqali har bir eshituvchi uchun to‘g‘ri 
ovoz yetkazish, ertagi revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
yetkazish, ertagi revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
yetkazish, ertagi revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
ertagi revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
ertagi revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
revebiratsion ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
ovoz va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
va uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
uning davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
davriy so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
so‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
‘nib borishi ovoz tarqalish sifati-
nib borishi ovoz tarqalish sifati-
borishi ovoz tarqalish sifati-
borishi ovoz tarqalish sifati-
ovoz tarqalish sifati-
ovoz tarqalish sifati-
tarqalish sifati-
tarqalish sifati-
sifati-
sifati-
ga bo‘g‘liq. ana shunda atrof-muhitdagi muhim ovoz tarqalishi kuzatiladi. ayrim tabiiy ovoz 
qaytishi tomoshabinlar zallarida radiokarnaylar yordamida yetkaziladi. Bunday ovoz uzatish 
tizimlari