Musiqiy akustika

Lenta uzatuvchi mexanizm
Bu mexanizm ovoz yozish magnitofonida eng asosiy va muhum omil bo‘lib qoladi. Bir 
qarashda oddiy vazifani bajargandek, lekin lenta kallaklar a>o bir me’yorda olib yurish-
ni ta’minlaydi. ammo bu magnitofonlarni ishlab chiqarishdagi konstruktor va texnologlar 
muhim masalalarni hal qilishlari kerak. Bunda lentaning doimiy tezlikdagi yurishi, tebra-
nish va titrashning yo‘qligi yumshoq va shovqinsiz ishlashini ta’minlagan. Hozirgi zamonaviy 
magnitofonlarda standart magnit kallaklar mavjud bo‘lib ular ishchi rulon ichiga o‘rnatilgan. 
Bizga eski «babino» qo‘yilgan vozuvlar kelsa, avval uni babinoga o‘rab so‘ngra eshitishimiz 
kerak. Shunda ovozning suykalishidan ozod bo‘lamiz. Hozirgi vaqtda lentalarda bir necha 
standart tezliklar mavjud. ular 76,2; 38,1; 19,5; 9,53; 4,76. Oxirgi ikki tezlik reportyor mag-
nitofonlarida va havaskorlik magnitofonlarida ishlatiladi.

---

16
lenta uzatish mexanizmida to‘xtash moslamasi muhim rol o‘ynaydi. lentani tez to‘xtatish
yurgizganda uni to‘xtagandagi uzilishlardan va chuvalanishlardan asraydi. Buning uchun 
magnitofon panelida to‘xtash tugmasi mavjud.
FONOGRAMMANING CHASTOTA XARAKTERISTIKASI 
Yozuv va uni yozuv davomida suykalishdan saqlash
Наr bir ovoz uzatishda chastota xarakteristikasi muhim ahamiyatga ega. Bu xarakteristika 
har bir magnit yozuviga taalluqli (analog va stereo). Bunday muhim masalalarda bir yozuv 
kanallari va uni yurgizish datchigidan kelayotgan ovozni amplituda chastotasi shunday be-
rishi kerak-ki uni eshitganimizda shu asarda hech qanday ovoz chastotasi suykalishi bo‘lishi 
ke rak emas. Bundan kelib chiqadi-ki ovoz signali magnitofonga qanday turdagi amplituda 
chastotasiga kirsa shunday chiqishi kerak. lekin ko‘p magnitofonlarda past va yuqori ovoz 
diapazoni ning bo‘shashganini kuzatamiz. Bu ko‘pincha yuqori ovoz chastotalarida kuzatila-
di. magnitofonga qoyilgan lenta kengligi kallak kengligiga javob bermaydi. Bu holat asosan 
qachon kuchayadi? Ovoz chastotasi kucha yib lenta tezligi kamayganda. magnit lentasi qan-
cha sekin aylansa yozuv to‘lqinlari shunchalik kuchayadi. ayrim musiqiy asarlarning ijrosida 
ovoz energiyasi o‘rta chastotalarga nisbatan yuqori chastotalarda kamroq bilinadi. Shuning 
uchun yuqori ovoz tebranishi ovoz yozishga kamroq amplituda bilan tushadi. 
Nochiziq ovoz suykalish holati bo‘lmasligi uchun yozuv chastota xarakteristikasining 
yuqori ovoz diapazoni 8–10 db dan oshmasligi kerak.