Mustafa İslamoğlu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
81 Cәnnәtdәn gәlirdi, ana südü heç әmmәdi, yanında yayda qış meyvәlәri, qışda yay meyvәlәri olurdu» deyir. Tabiin alimlәri vә ilk müfәssirlәrin demәk olar ki, hamısı buna bәnzәr şeylәr söylәyirlәr. Mәraği kimi bәzi tәfsirçilәr isә bu növ fәrziyyәlәri rәdd edәrәk, onların Cәnnәt tәamları olmadığını, möcüzәvi bir haldan da söhbәt getmәdiyini, bildiyimiz normal yemәklәr olduğunu vә normal yolla gәldiyini, lakin qıtlıq günü gәtirildiyi üçün Hz.Zәkәriyyanın tәәccübünü gizlәyә bilmәdiyini deyirlәr. Әslindә bu ruzinin nә olduğu vә haradan gәldiyi bizim nәzәrimizcә, o qәdәr dә önәmli deyil. Quran bu qissә ilә vermәk istәdiyi mesajda bunların nә olduğunu bildirmәk istәsәydi, şübhәsiz ki, Rәbbimiz bu qissәni xırdalıqları ilә zikr etdiyi kimi, bu ruzinin qaynağının vә cinsinin dә nә olduğunu açıqlayardı. Burada bunu bilmәk lazımdır: Dünyaya atasız uşaq gәtirmәk kimi müstәsna bir möcüzәnin müxәtibi olacaq Mәryәmә Allahın öz dәrgahından bu növ ruzilәr göndәrmәsi, hәqiqәtәn dә heç dә anormal qarşılanacaq hal deyil. Bir şey gerçәkdir: o, da elә bir fövqәladә hadisәnin varlığıdır ki, onu kimsә inkar edә bilmәz. Mәlümdur ki, ruzi «alınan» deyil, «verilәn» bir şeydir. Sonra da bu ruzi normal bir zamanda, normal bir cinsdәn, ya da normal bir yerdәn deyildi. Hz.Zәkәriyyanın heyrәtini başqa cür açıqlamaq mümkün deyil. Ortada heyrәt edilәcәk bir hal var, çünki kimsә normal, adi bir şeyә heyrәt etmәz. Burada öyrәnilmәli olan dәrs budur: «Allah hәyatını Ona qurban vermiş insanlara, güclәri bitib darda qaldıqlarında bu vә ya digәr bir yolla, mütlәq yardım edәcәkdir» Bu hәqiqәt İslami hәrәkat var olduğu müddәtdә var olacaq, ilk insandan son insana qәdәr Allah, Onun yolunun yolçularına hәdәflәri, niyyәtlәri vә üsulları doğru olduğu müddәt әrzindә yardım edәcәkdir. Bunun nümunәlәrinә qövmünә qarşı Nuha, yenә azğın qövmә qarşı Luta vә Salehә, nemruda qarşı İbrahimә, firona qarşı Musaya, Diocletienә qarşı Әshabi-Kәhfә, müşriklәrә qarşı Rәsulallah (Allahın salamı hәr birinin üzәrinә olsun) vә әshabına edilәn yardımlarda rast gәlinir. Bu isimlәrin hәr biri sadәcә bir nümunәdirlәr. Allah Tәala Quranında bu nümunәlәri vermәklә, onların yollarını davam ADAYIŞ RİSALӘSİ 82 etdirәcәk möminlәrә firon, nemrud, Nuh qövmü, Lut qövmü kimi azğın fәrd vә toplumların yollarını gedәnlәrә qarşı hәr zaman vә hәr şәraitdә yardım edәcәyini işarә vә tәlqin edir. Ancaq bu yardıma layiq ola bilmәk bәzi şәrtlәrә bağlıdır ki, bu şәrtlәri sözügedәn yardımı alanların timsalında Quran nümunәlәrindә açıq–aydın görürürk. Belәliklә, Mәryәm dә bu İlahi yardıma imanı, әmәli, sәbri vә dözümü nәticәsindә layiq olmuş salehә bir quldur vә o, inanmışdır ki: «Allah dilәdiyinә hesabsız ruzi verәr» Allahın dilәdiyinә verdiyi bu «ruzi»nin sadәcә yeyәcәk vә geyәcәklәrdәn ibarәt olduğunu düşünmәk doğru olmazdı. Bu ruzi son peyğәmbәrә qәdәr bәzilәrinә nübuvvәt biçimindә verildiyi kimi, onlardan sonra da bәzilәrinә elm, bәzilәrinә hikmәt, bәzilәrinә sәrvәt, bәzilәrinә dövlәt, bәzilәrinә qüvvәt, bәzilәrinә sәbr vә dözüm, bәzilәrinә şücaәt vә izzәt olaraq verilmişdir. Nadir hallarda olsa da layiq olmuş vә şәrtlәrә әmәl etmişlәrsә, bәzilәrinә dә bütün bunlar hamısı birlikdә verilmişdir. Bütün bunlar Allahın yolunda çalışanlara, nәzir verәnlәrә vә nәzir verilәnlәrә verdiyi borcdur. Ürәk tәri, ağıl tәri vә alın tәri tökәrәk, başqa sözlә desәk qan, göz yaşı vә tәr axıdaraq onu qazananlar bu «açıq hesabdan» hesabsız ruzilәndirilirlәr. Mәryәmә verilәn, lәzzәti bir anlıq olan yeyәcәk vә içәcәklәrә heyrәt edәnlәr, әslindә ona verilәn hidayәtә, ixlasa, hikmәtә, xilqәtә, әzmә, dözümә, qabiliyyәtә, zәkaya vә övlada heyrәt etmәlidirlәr. Çünki, bu lütflәr nә yeyәcәyә, nә içәcәyә bәnzәmәz. Uzun ömürlü vә daha dәyәrlidirlәr. Mәyrәm qadın halı ilә dağlardan ağır sınaqlarla imtahan olunmuş, atasız bir uşaq sahibi edilmiş, dövrünün әn namuslu vә iffәtli bu qadını yaşadığı cәmiyyәtin içindә zәmanәsinin әn alçaq iftiralarına mәruz qalmışdır. Bu dәhşәtli imtahana vә cәmiyyәtin ittihamlarına qarşı dayanmaq, sәbr etmәk, mücadilә etmәk daha az heyrәt edilәcәk, daha bәsit, daha dәyәrsiz bir şeydirmi ki, İslam әnәnәvi elmi yüz illәrdir praktik heç bir faydası olmayan «ruzi»nin mahiyyәti vә necәliyi barәdә mübahisәlәrlә mәşğul olaraq әsl diqqәt çәkilmәli mәqamı unutmuşdurlar. Әlbәttә, «Allah dilәdiyinә hesabsız ruzi verәr», eynәn iman, ADAYIŞ RİSALӘSİ 83 elm, hikmәt, irfan, sәbr verdiyi kimi. Mәryәmә verilәn bu ruzi әslindә yenә İlahi ssenarinin davamı olan başqa bir prosesi başladacaqdır. Bu proses Zәkәriyya ailәsinin xidmәtlәrinin Yәhya kimi bir «qurban»la mükafatlandırılması silsilәsidir. Bağbana mükafat «Orada o anda Zәkәriyya Rәbbinә dua etdi: «Rәbbim, mәnә dәrgahından tәmiz bir nәsil ver. Әlbәttә. Sәn duaları eşidәnsәn!» Hz. Zәkәriyya vәzifәsini icra edәrәk, bağban seçildiyi çiçәyi sahibinә qaytarmağın sevincini yaşayırdı. Mәryәmin ehtiyaclarını ödәmәk vәzifәsi әmisi oğlu Yusifin üzәrindә idi. Bu o demәk deyil ki, yaşlanmış Zәkәriyya artıq Mәryәmi qorumurdu. Әksinә o, hәr fürsәtdә әllәrindә böyütdüyü vә övladı yerinә qoyduğu bu müqәddәs yadigarı mәqamında ziyarәt edәrәk halını-әhvalını soruşur, ehtiyaclarının qarşılanıb, qarşılanmadığına nәzarәt edirdi. Әslindә Mәryәmә bildirmәsә dә, ondan yana böyük bir qayğı çәkirdi. Bu qıtlıq illәrindә Yusif vәzifәsini icra edә bilәcәkdirmi? İndi bu vәzifәni icra etsә belә, Zәkәriyya dünyasını dәyişәndәn sonra nә olacaq? Bu qayğılarla Mәryәmә tez–tez baş çәkmәyә başlamış vә onu heyrәtә salan bir mәnzәrә ilә qarşılaşmışdı: «...Zәkәriyya hәr dәfә Mәryәm İbadәt etdiyi mehraba girdikdә onun yanında ruzi olduğunu görәrdi. «Ya Mәryәm bunlar sәnin üçün hardandır? – deyә soruşardı…» Qulu ilә Rәbbi arasındakı sәmimiyyәtin göstәricisi olan bu yardım Mәryәmin Allah dәrgahındakı dәyәrinin bir nişanәsi idi. Bu halı görәn Hz.Zәkәriyyanın qәlbindә fırtınalar qopmuş, beynindә suallar şimşәk kimi durmadan çaxmışdı. Әvәllәr hiss etmәdiyi duyğular bu hadisәnin yaratdığı dәlikdәn qәlbinә dolmağa başlamışdı. Hәqiqәtәn bu anda Mәryәm kimi saleh bir övlada sahib olmağı necә dә çox istәyirdi. Ona hәmişә qiptә etmiş, onunla qürur duymuşdu. Mәyrәmә olan ilahi yardıma şahid olduqdan sonra bu qiptә bir istәk vә arzuya çevrilmişdi. İndi övlad yoxluğunun acısını ADAYIŞ RİSALӘSİ 84 ilk dәfә belә kәskin bir şәkildә hiss edirdi. Bu hiss onda yeni deyildi. Mәryәmә himayәdarlıq etmәyә başlayandan bu hisslәri yaşayırdı. Övladının ola bilmәsi arzusunun hәyata keçmәsi zahirәn imkansız idi. Çünki, bu iş üçün artıq yaşlanmış, hәlә üstәlik dә zövcәsi dә qısır idi... Sözügedәn hәsrәtini Mәryәmlә ovundurmağa çalışmış, bütün diqqәtini onun üzәrindә cәm edәrәk arzusunu tәskin etmişdir. Hәyatın mövcud qadağaları Zәkәriyya ailәsinin bu arzusunun önündә aşılmaz bir dağ kimi dayanmışdı. Sönmәz bir hәsrәti Mәryәmlә ovundurduğu belә bir zamanda birdәn birә Zәkәriyyanın önündә bir üfüq açılır vә içindәki artıq külә dönmüş bu qәdim arzunun küllәri birdәn-birә közәrib ürәyini alovlandırır. Allahın Mәryәmә fövqәladә münasibәti idi onun bu arzusunu alovlandıran. Mәryәimi bu qıtlıq, quraqlıq dövründә belә ruzilәndirәn qapı, onun övlad sahibi olacağı yolları nәdәn açmasın ki? Nәdәn bu uşağın doğula bilmәsi üçün onun vә zövcәsinin qarşısındakı әngәllәr aradan götürülmәsin? «Elә orada, o anda» (hünalikә) deyir Quran. Mәryәmә verilәn nemәtlәri görәr–görmәz, orada vә o anda Zәkәriyya әllәrini açdı: «Orada, o anda Zәkәriyya Rәbbinә duaya başladı: Rәbbim mәnә dәrgahından tәmiz bir nәsil ver. Әlbәttә, Sәn duaları eşidәnsәn!» Mәryәmә zamansız ruzi verildiyinin şahidi olan Zәkәriyya ona da zamansız övlad verilәcәyinә inamla bu duanı etmişdi: Ayәdәn belә anlaşılır ki, Hz.Zәkәriyyanın Rәbbinin dәrgahına yönәlmәsinin sәbәbi Mәryәmә verilәn o ruzidir. Tәqvasına, iffәtinә, ağlına qiptә etdiyi Mәryәmin Rәbbi tәrәfindәn bu şәkildә qorunması vә ruzilәndirilmәsi onda saleh bir övlada sahib olmaq arzusunu alovlandıran atәşin qığılcımı oldu. Zәkәriyya Mәryәmin o halını görüncә bir an idraki sәbәblәr zәnciri içәrisindә cәrәyan edәn hadisәlәrin vә әşyanın dünyasından sıyrıldı. Allahın rәhmәti, qüdrәti, rubibiyyәti, uluhiyyәti, inayәti vә sevgisinin bu tәsirli nümunәsi qarşısında heyrәt mәqamında ürәyinin dәrinliklәrindәn qopub gәlәn bu duanı etdi: «Rәbbim, mәnә dәrgahından tәmiz bir nәsil ver. Әlbәttә ADAYIŞ RİSALӘSİ 85 Sәn eşidәnsәn, bilәnsәn!» Bәli, O, eşidәn vә bilәndir. O, Zәkәriyyanın duasını «eşi- dәn»dir vә övladı dünyәvi arzuları üçün istәmәdiyini, Mәryәm kimi «nәzir» olsun, hәtta «qurban» olsun deyә, istәdiyini «bilәn»dir.. «Nәslimi davam etdirsin» vә s. kimi arzularla da istәmәdiyini bilirdi. Allaha әrmağan etmәyin, qurban etmәyin sevincini yaşamaq üçün istәdiyini «bilәn» dir. Әlbәttә, bu dua qәbul edilәcәk vә bağban mükafatlandırı- lacaqdı. Aradan çox keçmәdәn: «(Zәkәriyya) Mәbәddә ayaq üstә durub namaz qıldığı zaman mәlәklәr ona müraciәt edib dedilәr: «Allah sәnә Özü tәrәfindәn gәlәn kәlmәni tәsdiq edәn, ağa, nәslinә hakim vә әmәlisalehlәr zümrәsindәn bir peyğәmbәr olacaq Yәhyanın xәbәrini müjdә verir» Müjdә verilmişdi: Yәhyanın doğum xәbәri. O, Hz.Zәkәriy- yanın xidmәtinә bir mükafat idi. Fәqәt bu müjdәnin doldurduğu bir boşluq da var idi. Nәzir prosesini Hannә vә Mәryәmdәn sonra üçüncü vә son bucağını tәşkil edәn İsanın әtrafı hazırlanırdı. Onun özәlliyindәn biri dә ayәdә bildirildiyi kimi «Allah tәrәfindәn gәlәn kәlmәni tәsdiq edәn» olması idi. Nәzirә gösiәrilәn fövqәladә münasibәti görüb idraki sәbәblәr dünyasından sıyrılaraq, aşiq bir ruh halı içәrisindә «hәmәn orada, o anda, «Rәbbim, mәnә dәrgahından tәmiz bir nәsil ver» deyә, dua edib istәdiyinin әn әlası verildiyi ona bildirilincә, Zәkәriyya sıyrıldığı sәbәblәr dünyasına geri dönmüşdü. Bu dünya mәntiqin, әşyanın vә qanunların dünyası idi. Bu dünyada Zәkәriyyanın istәyinin gerçәklәşmәsi zahirәn mümkün deyildi. Mәntiqin dünyasına hәbs olunmuşluğun verdiyi çaşqınlıqla soruşdu: «Ey Rәbbim, üzәrimә qocalıq çökdyüyü vә zövcәm dә qısır olduğu halda, mәnim necә oğlum ola bilәr?» Halbuki bir az әvvәl bunu istәyәn özü idi. Amma yuxarıda toxunduğumuz kimi bu duanı etdiyi andakı ruh halı ilә bu sualı verdiyi andakı ruh halı arasında dağlar qәdәr fәrq var idi. Duanı ürәyi vә imanıyla etmiş, sualı isә ağlı vә mәntiqiylә vermişdi. Bu sual eyni zamanda bu iki dünya arasındakı әzәli rәqabәt vә ADAYIŞ RİSALӘSİ 86 çatışmanın yalnız bir nümunәsi idi. Bәlkә dә bәzilәrinin «faciә» dedikәri şeyin özü idi. Fәqәt Zәkәriyya ağlını vә mәntiqini imanın әlinә verәrәk istәdiyi nәticәyә çatmışdı. Bu bәsit bir prosesdir: Mәryәmi o halda görmüş, o anda öz vәziyyәti ilә Mәryәmin arasında bir müqayisә etmiş, bu müqayisә nәticәsindә öz halının da Mәryәmә bәnzәdiyi gerçәyindәn yola çıxaraq bir çıxış yolunun olduğu qәnaәtinә gәlmiş, bu qәnaәti ürәyinә ötürmüş, orada iqtidar olan «iman» bunu tәqdir edib Zәkәriyyanı Rәbbinin önünә çıxartmışdı. Daha sonra imanla idrak etmәk prosesini mәntiqlә idrak etmәk prosesinә çevirdiyinә görә anlaya bilmәdiyindәn soruşur: «Mәnim necә oğlum ola bilәr?» Rәbbindәn aldığı cavab ağlına deyil, imanına xitab edәn bir cavab idi: «Elәdir!..» «Allah dilәdiyini edәr!» Bәli, gördüyünüz kimi cavab çox qısa vә aydın: «Elәdir!» vә bu cavabın ardınca Allahın bir sifәtinә diqqәt çәkilir: «Allah dilәdiyini edәr!» O, hәr bir şeyә güc yetirәn bir yaradıcı deyilmi? Zәkәriyyanın qәlbi buna iman etsә dә, mәntiqi asanlıqla tәslim olmaq istәmirdi. Onun mәntiqi imanın önündә qeyri - şәrtsiz, sәnәdsiz, sübutsuz tәslim olmaq istәmir, onun bәdәn ölkәsindәki iqtidarına mütlәq itaәtә yaxın gәlmirdi. Mütlәq özü inanmalı idi. Bunun üçün dәlillәr, sәnәdlәr vә sairlәr lazım idi. Hz. Zәkәriyya buna bәnzәr duyğular içindә Rәbbinә yönәldi: «Ey Rәbbim! Mәnә (oğlum olacağına dair) bir әlamәt ver» - dedi. (Allah) buyurdu ki, «Sәnin әlamәtin üç gün әrzindә adamlarla yalnız işarә ilә danışmaq olacaqdır. Rәbbini çox yada sal vә sәhәr axşam şәninә tәriflәr deyib şükür et!» Mәryәm fәrqi Bu ayәnin ardınca mövzu birdәn kәsilib başa, Zәkәriyyanın mükafatlandırılmasının sәbәbini tәşkil edәn ana mövzuya döndәrilir: «Mәlәklәr belә demişdilәr: «Ya Mәryәm, hәqiqәtәn, Allah sәni seçmiş, tәmizlәmiş, alәmlәrin qadınlarından üstün tutmuş- ADAYIŞ RİSALӘSİ 87 dur» İlk baxışdan sanki bu iki ayә arasında bir әlaqә yoxdur. Fәqәt diqqәt çәkildiyindә Zәkәriyya üçün işlәdilmәyәn bәzi sifәtlәrin bir «qadın» olan Mәryәm üçün işlәdildiyinin şahidi oluruq. Mәsәlәn o seçilmiş, tәmizlәnmiş vә üstün edilmişdir. Şübhәsiz ki, onu üstün vә ya «fәrqli» edәn bir çox özәlliklәri vardır. Bizә görә bunların başında hәr ikisi saleh vә seçilmiş bir qul olan Zәkәriyya vә Mәryәm arasındakı «tәslimiyyәt fәrqi» dururdu. Mәlәklәr Zәkәriyya kimi, Mәryәmә dә sәslәnәrәk: «Ey Mәryәm! Hәqiqәtәn, Allah öz tәrәfindәn bir kәlmә ilә sәnә müjdә verir!» Dediklәrindә, o, ona heç bir kişi әli dәymәmişkәn bunun necә olacağını soruşmuş vә Zәkәriyyaya verilәn cavabın eynisi ona da verilmişdi. İndi hadisәni açıqlayan ayәlәri nәzәrdәn keçirәk: «Ey Mәryәm! Hәqiqәtәn, Allah öz tәrәfindәn bir kәlmә ilә sәnә müjdә verir! Onun adı Mәryәm oğlu İsa әl – Mәsihdir ki, dünyada vә axirәtdә şanı uca vә yaxın olanlardandır» «Dedi ki: «Rәbbim, mәnә bir bәşәr әli toxunmamışkәn mәnim necә övladım ola bilәr? Elәdir! ... dedi, Allah dilәdiyini yaradır» (3/45,47) Zәkәriyya vә Mәryәmә söylәnilәnlәrlә hәr ikisinin verdiyi cavablar eyni formadadır. Ancaq bir fәrq var. Diqqәt çәkmәyәn, amma әhәmiyyәti verilmәsi vacib olan bir Mәryәm fәrqi. Biz buna «tәslimiyyәt fәrqi» deyirik. Zәkәriyya (ә) Allahdan oğlu olacağına dair bir «işarә» istәyәrkәn, mahiyyәt etibarı ilә ondan daha möcüzәvi bir halla qarşılaşan Mәryәm ona bir kişi әli toxunmadığını bilә-bilә «işarә» istәmәyә gәrәk görmür. Madәm ki, «Elәdir!» deyilir, «mәndәn dә belәdir» deyәrәk, bu ilahi iradәyә qeydsiz-şәrtsiz tәslim olur. Halbuki, Hz.Zәkәriyya dә eyni cavabı almış, lakin o, «işarә» istәmәkdәn dura bilmәmişdi. Elә buna görә dә Mәryәm siddiq deyә anılırdı. Maidә surәsinin 57-ci ayәsindә vә dünya qadınlarına örnәk göstәrilәn iki qadından (digәri fironun qadını) biri olurdu. Tәhrim surәsindәki bu ayәdә dә Mәryәm, Rәbbi tәrәfindәn «qәnaәtkar» olaraq tәrif edilir. «O Rәbbinin sözlәrini vә kitablarını tәsdiq etdi vә qeydsiz şәrtsiz ürәklәn itaәt edәnlәrdәn oldu» (66/12) Mәlum bir hәqiqәtdir ki, «Siddiqiyә» vә «qәnaәtkar» yalnızca ADAYIŞ RİSALӘSİ 88 nәbilәrә vә rәsullara xas sifәtdir. Bu vә buna bәnzәr keyfiyyәtlәri daşıyan hәr kim olursa olsun o, İlahi seçimә namizәdlәr namizәdi arasında yer alacaqdır. Nәzirin bağbanı Zәkәriyya Yәhya ilә mükafatlandırılmışdır. Fәqәt İslami hәrәkatın fәdakar mәnsublarına göstәrilәn bu nümunәdәki tәcәlliyә baxın ki, mükafatın özü (Yәhya) vә mü- kafatlandırılan (Zәkәriyya) da hәyatlarını nәzir dediklәri Rәb- blәrinә ölümlәrini dә nәzir deyәcәk, sonunda nәzir prosesinin bu iki yardımçısı әn böyük sәadәt olan şәhadәtlә mükafatlan- dırılacaqlar. Nәzir prosesiindә Yәhya(ә)nın rolu Zәkәriyya (ә)ın rolundan heç dә az deyil. Zәkәriyya prosesin ikinci nәslinә bağban olmuş vә onu yetişdirmiş, Hz. Yәhya da üçüncü vә son nәslin mühitini hazırlama vәzifәsi ilә vәzifәlәndirilmişdir. Yәhya (ә) inancının hakimiyyәti üçün yaşamış vә Allahın hökmlәrinә boyun әymәk istәmәyәn zәmanәsinin tağuti quruluşu tәrәfindәn atıldığı zindanda başı bәdәnindәn ayrılaraq şәhid edilmişdi. Nәzir prosesinin tәk qurbanı Hz.Yәhya (ә) deyildi. Daha әvvәl dә qeyd etdiyimiz kimi atası Zәkәriyya (ә) oğlunun qoç kimi boğazlanmasının ardınca buna bәnzәr bir aqibәtlә Allah yolunun qurbanları arasına qatılmışdır. Zәkәriyya ailәsinin başına gәlәnlәr, zahirәn bir fәlakәt olaraq dәyәrlәndirilirsә dә әslindә üst–üstә gәlәn bir mükafatdır ki, onlar bu mükafatı nәzir prosesindә etdiklәri fәdakarlıqla haqlı olaraq qazanmışlar. Amma hamısından önәmlisi Allah Rәsulunun (sas) «Ümmәtimin alimlәri İsrail oğullarının peyğәmbәrlәri kimidir» hәdisindә ifadә etdiyi mәnada ümmәtin alimlәrinә bu peyğәm- bәrlәr bir nümunәdir. Hәr cür küfrә, tüğyana, azğınlığa, zülmә qarşı sәssiz qalan, hәtta dәstәklәyәnlәrinsә, Rәsulun tәriflәdiyi «Ümmәtin alimlәri» deyil, «zalımlәrin alimlәri» olduğu da bir hәqiqәtdir. ADAYIŞ RİSALӘSİ 89 DOQQUZUNCU MӘRHӘLӘ İKİNCİ NӘSLİN SEÇİMİ «Mәlәklәr belә demişdilәr: «Ya Mәryәm, hәqiqәtәn, Allah sәni seçmiş, tәmizlәmiş, alәmlәrin qadınlarından üstün tutmuş- dur» Artıq Hannәnin nәziri böyümüş vә namizәdlәr arasına girmişdi. Anasının duası onun seçiminә zәmanәt verәn fakt sayılmırdı, ancaq namizәdliyә namizәdlәr arasına sala bilәrdi. Başqa bir sözlә dә İmran ailәsinin seçilmiş olması sözügedәn ailәnin hәr fәrdinin dә seçilmiş olması demәk deyildir. Bu seçimә hәr kәs özü qatılacaq vә öz imanı, әmәli vә ixlası ilә nәticәni tәyin edәcәkdir: «Hәr insanın әmәli öz boynuna asılar» (17/13) «Hәr kәsin qazandığı yalnız özünә aiddir» (6/152) Mәyrәmin seçilmәsi dә zamanlar vә mәkanlarüstü ilahi qanun çәrçivәsindә gerçәklәşdirilmişdir. Seçilmiş bir ailәyә mәnsub olmasına, anası Hannәnin ixlas vә duasına, doğumundan әvvәl «nәzir» verilmәsinә rәğmәn bunların heç biri onun doğuşdan «seçilmişlәr» arasına girmәsinә yetәrli sәbәb sayılmamışdır. Ancaq o mükәllәf ola bilәcәk yaşa gәlib özünü iman vә әmәliylә isbatladıqdan sonra seçildiyi ona bildirilmişdir. Bütün bu söylәdiklәrimiz ayәnin üslubundan da açıqca anlaşılmaqdadır. Ayәnin başındakı zaman zәrfi, Mәryәmin se- çiminin müәyyәn bir proses içәrisindә gerçәklәşdirildiyinin qrammatik dәlilidir. Yәni Mәryәm «zamanı gәlincә» seçilmişdir. Seçilmә zamanının gәlmәsindә onun hür iradәsiylә etdiyi tәrcih vә bunun nәticәsindә gerçәklәşәn saleh әmәllәri göstәrici olmuşdur. Hz.Zәkәriyyanı tәәccüblәndirәn yemәklәr Hz.Mәryәmi heç tәәccüblәndirmәmişdir. O, Rәbbi ilә qurduğu isti münasibәtinin tәbii bir nәticәsi olaraq, belә lütflәri normal qarşılayaraq әminliklә inandığı hәqiqәti dilә gәtirmişdir: «Әlbәttә, Allah dilәdiyinә hesabsız ruzi verәr» Hәr kәsin özünü güclә dolandırdığı bir zamanda onun ADAYIŞ RİSALӘSİ 90 ehtiyaclarını ödәmәkdә çәtinlik çәkәn әmisi oğluna: «Ya Yusif, Allaha hüsnüzәnn et, şübhәsiz ki, Allah bizi ruzilәndirәcәk» demәsi Mәryәmin kamilliyinin göstәricisi olaraq onun Allahın dilәdiklәri arasına girmәsinә sәbәb olmuşdur. O, bu hәqiqәtә bütün varlığıyla iman etmiş vә bәdәni kimi qәlbinin vә mәntiqinin qiblәsini dә Ona doğru çevirmişdir. Bu sәbәbdәn dә heç narahatçılıq keçirmirdi, Allaha olan güvәnini gözәl bir formada dilә gәtirәrәk әtrafındakılara da tәssәlli verirdi. Belәliklә, Hannә vә bütün ilahi seçimә namizәd olacaq in- sanlar üçün keçәrli olan bu prosesdә imtahanı müvәffәqiyyәtlә verәn Mәryәm, sonunda seçimi qazandığı xәbәrini alır. «Ya Mәryәm, hәqiqәtәn, Allah sәni seçmiş, tәmizlәmiş, alәmlәrin qadınlarından üstün tutmuşdur» Әlbәttә, Allah Tәala tәmizlәnәnlәri seçir. Bununla bәrabәr seçdiklәrini dә tәmizlәyirdi. Yәni qul ona düşәn vәzifәni layiqiylә icra edincә Rәbb dә özünә düşәni artıqlamasıyla edir. O, Özünün dininә yardım edәnә yardım edәcәyini vәd etmişdir. Bu sәbәbdәn dә Onun yoluna nәzir deyilmiş Mәryәmi tәmizlәdi. Bu tәmizlәmәnin necәliyi vә mahiyyәti barәdә ilk qaynaqlarda fәrqli fәrziyyәlәr vardır. Sözügedәn tәmizlik heyz vә nifas kimi halların da ola bilәcәyi kimi (Süddi) şirk, pis әxlaq, günah vә haram kimi mәnәvi kir vә pisliklәrdәn tәmizlәnmә mәnasına da gәlә bilәr. Bizcә Mәryәm, qarşıda yüklәnәcәyi möhtәşәm rolu icra edә bilmәk üçün qәlb, beyin, bәdәn tәmizliyinin vacib olduğu qәdәr, tәmizliyin daha çox vacib olduğu maddi-mәnәvi bütün hallarda birdәn tәmizlәnmişdir. Çünki, o bütün zamanların «nümunәvi qadını» seçilәcәk qәdәr Allaha yaxın olmuş, Allah da onun iman vә ixlasını, tәslimiyyәt vә sәdaqәtini bu şәkildә mükafat- landırmışdır. Bu mәnada Mәryәm ona düşәn vәzifәni yerinә yetirmiş, duyğu, düşüncә vә bәdәnә xas kir vә pisliklәrdәn uzaq olmağa çalışmışdır. Allaha olan güvәn vә sәdaqәtinә heç bir zaman xilaf çıxmamışdır. Allah da gücünin yetmәdiyi anlarda ona yardımçı olmuş vә tәmizlikdә onu kamala yüksәltmişdir. Bu hәyatın qanunudur: Qul özünә düşәni gücü yetdiyi qәdәr edәrsә, Rәbbi dә gücünün yetmәdiyi yerdә onun yardımına gәlәr, edә bilmәdiklәrini tamamlayar. |